Contos da miña lareira (10)

-XII-
OBRAS DE CARIDADE
O periodismo tamén se perfeccionou e cultivou nas lareiras pois os informes parciais, as novas oídas ou comentadas aquí e acolá, fose no adro, na feira, no muíño, ou mesmo nas coincidencias agrícolas, se eran incompletas ou nesgadas tiñan a súa "mesa de redacción", o seu contraste de datos e/ou pareceres, nas paroladas e nas ruadas fogareñas, diante da lareira, sen présas, sen frío, cos patrucios da casa como moderadores. A seguinte historia non fixo falta contrastala pois chegounos directamente, así que o único que fixo meu avó foi cambiar nomes e lugares para non quitarlle a sona de benfeitora á Manuela, por máis que o merecese, pero, segundo dixo o padriño, que a xulgue o Ceo, que para iso está!
 
Chamábase Manuela, pero meu avó, segundo queda dito, cando refería o caso, para conservarlle a honra dicía que se trataba dunha muller de Pol; meu pai e mais eu sabíamos que se criara, vivía e actuaba, no condado de Chamoso. Nunca se debe levantar o pano antes tempo, pero neste caso abondo encubrimos sen encima subila aos altares.

Manuela estaba casada, con…, un, dous, tres, catro…, ou máis, pero o seu amor de toda a vida chamábase Herdanza, e o alcume que comezaban a darlle era o de Muxe Homes, pois acreditou esa arte…, en cuestión de catro anos!

Saíra do país con poucas letras, pero neses mundos de…, ¿de Deus?, aprendeu algo de todo, maiormente a nadar e garda-la roupa, que xa é mérito! Volveu con algún cartiño e casou cun rapaz de boa familia, dunha familia de avoengo, o tal para disfrazarse de irmá da Caridade. Ensaiou cun vello do seu lugar, para daquela viúvo, atacado dunha tose que facía presaxiar un transo inminente da terra ao Ceo, pasando polo cemiterio da parroquia. O señor tiña dous ou tres fillos en América, e deles recibía, de cando en vez, “letras de cambio”, pero o cambio que precisaba eran coidados domésticos pois aínda que colleu unha criada, aquela rapaciña estaba a medio criar, sen arte e con pouca  maña para coidar dun vello; ¡menos mal que acudiu Manuela coas súas proposicións.., deshonestas!

-Véñase connosco, agora mesmo, para a miña casa, que o vou atender coma se filla súa fose, que vostede merece boa cama, e mellor comida…

O vello encantado, e tan ben atendido foi que xa ao día seguinte lle traspasou á Manuela a bulsa dos cartiños así como o mellor prado da casa; isto último coa promesa de que, no suposto de que lle pasase algo, ¡que Deus non o queira! –lle dixo-, ela gardaría aqueles cartos para as honras fúnebres, e o sobrante, íntegro, sen quedarse cunha peseta, xiraríallelo aos fillos do defunto.

Como aquel vello tardou catro meses en morrer, deulle tempo para facer catro ventas, a catro veciños, de canto tiña, menos a casa, pois chamaría a atención venderlla, ademais dunha perigosa impresión. Aquelas ventas negociábaas cos veciños o home da Manuela, alegando sempre que o vello estaba desasistido dos fillos, que nunca un peso lle mandaran, etcétera, etcétera. Para escriturar chamaban a meu pai, que o ían buscar con dúas cabalerías, como se facía cos médicos, e de xustificación dicíanlle que o levaban a el, aínda que vivía lonxe, porque sabían da súa honradez  e non querían que os veciños pensasen mal daquelas vendas.

Tras daquel vello, outro, e outro…, de tal xeito que a casa daquela…, ¿daquela monxa da Caridade?, logo parecía o Asilo de Lugo. E meu pai veña facer escrituras, cousa que xa o tiña mosca, e non só pola cantidade de vendas senón, e máis ben, porque lle dicían unhas cantidades mínimas, desproporcionadas co valor real das leiras. A cousa íalle coando, coñecedor como era de que os contratantes sempre dicían e poñían pouquiño para que Hacienda non os apertase, pero un día, aquel home:

-¿Cómo me di que non está Manuel se onte me dixo o mesmo, que volvese hoxe, que aínda estabamos en prazo? ¡Pois dáse o casual de que hoxe é o último día deste préstamo, que aquí traio a escritura, disfrazado de “venta con pacto de retro”, e como me falaron de que o seu home adoita ausentarse nestas ocasións, por favor, non me fagan trampa, que me afunden…, máis do que estou!

Manuela, ao recén chegado:

-Señor, eu diso nada sei, pero podo asegurarlle que non haberá perigo, que pode volver mañá, pero eu os cartos non llos collo, que diso non entendo, nin sei ler, así que non me vale ese papel!

Meu pai, casualmente presente, percibiu tres contradicións: A primeira, que el mesmo, segundo se achegaba á casa, viu ao Manuel atusmando por unha ventá das do sobrado, e despois ela dábao por ausente! A outra, que estaba mentindo, que meu pai ben sabía que ela lía, periódicos que fosen! E a terceira, que xa lle chegara algún rumor de que o Manuel, cos cartos que lles pispaban aos vellos facendo que os coidaban xenerosamente, facía préstamos usurarios por toda a bisbarra disfrazados de “ventas con pacto de retro”, e que tiña o bo costume de ausentarse, ou de facerse o ausente, aos vencementos, co cal íalles enriba ás fincas dos debedores! Meu pai, que sempre tivo pouca saúde, ía vivindo de poñer escola e de facer escrituras, así que para el era un luxo perder un cliente, mais, por encima de todo, a súa honradez, que era pública e notoria. Sen preocuparlle as consecuencias, rompeu a falar:

-Señor, vostede, o debedor, aínda que non o coñezo…, ten unha solución para estes casos, e dígolla se me proporciona unha besta, pois ata aquí trouxéronme nunha desta casa…, desta casa da Caridade, que agora xa sei que o é!

-Besta colla a miña, que eu fágome con outra en tres minutos… ¿Qué temos que facer?

-De momento, saír desta santa casa…, antes de que baixen os diabros por esa escaleira! O resto xa llo direi polo camiño.

Desde que se foron da casa:

-Os cartos da débeda tenos enriba, no peto, non si?

-Si señor, peseta a peseta.

-Daquela meta espola, que eu farei outro tanto, pois imos a galope, sen parar, de aquí ata Lugo, que temos que chegar antes de que pechen o Xulgado. Vostede, con esa escritura, vai deposita-los cartos, en tempo e forma, co cal, adeus venta, adeus venta falsa!

-¿De verdade? ¡O peor é que teño a cantidade xusta, que busquei outro prestamista, e non me quedará con que pagarlle a vostede…!

-A min xa me pagará Deus do Ceo, que ese Señor é bastante máis legal có Manuel, e xa non digamos a Manuela! Logo que se lle fose a cobrar, moito diñeiro sería, pois no meu caso trátase de lucro cesante e dano emerxente…, que a partires de hoxe nunca outra escritura me encargan!
...

Seguiu habendo “ventas con pacto de retro”, por moitos anos, pois os estafadores tardan en descubrirse, que Deus ten moita paciencia cos pecadores, pero…, acaban caendo, sempre, porque no pecado vai a penitencia!
-.-

-XIII-
OS LOBOS NON QUIXERON INTOXICARSE
Aqueles lobos da Ferradura estaban esfameados, pero non obnubilados. Era xaneiro e aquel ano nevara con abundancia, tal e tanto que deixaron de verse as penas da Ferradura, na Serra do Pradairo, e iso que eran ben altas, de cuarzo purísimo. En consecuencia, as ovellas e mailas cabras vivían de presebe, herba seca, uns feixes de hedra arrincada nas árbores dos arredores, e pouco máis.

Xaneiro, mes de amores para os lobos, e por tanto de gran desgaste, pero a nutrición da época, coellos do monte, lebres, ovellas, cabras…, estaba resgardada, abeirada! Tiveron o seu conclave nos campos do Miradoiro, que pola súa altura, arriba dos mil metros sobre a costa de Alacante, que é a máis serea de España e por iso se toma como referente, desde alí podían abesullar toda a contorna. ¿En dirección a Meira? ¡Os vales estaban descargados, máis derretidos, pero quedaban lonxe! ¿Baixar ao Cádavo e rexistra-la estrada da Fonsagrada? ¡O peor de todo, cunha saba branquísima e interrupta!  ¿Cara a Castroverde? ¡Non era o peor, pero había tantas casas, algunha con escopetas, e xa non fosen fusís! ¿Qué lles quedaba? ¡Cruza-las Veigas de Pena e pasarse ao Monciro, ao Mons Ciro, pois nas súas lagoas a neve, coa humidade, derretíase pronto, e polo menos terían cunicultura…, a falta doutra cultura, doutros abastecementos!

Non se podían ter descontentas as femias, as lobas, que logo se poñían de cara, e daquela daban por rematada a festa. O caporal pegou un ouveo de regulamento, e botouse en dirección suroeste, saltando por riba dos toxeiras, invisibles coa neve. Tras del, toda a tribo lobona.

De chegados ás Veigas dos Feás viron que se lles cruzaba nada máis e nada menos que Ovidio, o da Porteira, que o pillara a nevada en Pena, na casa de seu irmán Darío. Afoutado que era, decidiuse a camiñar polas beiras do Azúmara, para baixar a Pol, que de alí lles viña a estirpe porque súa nai fora Porteira na Casa do Concello, etcétera, etcétera.

Do Ovidio dicíase que era máis empeitado cós lobos, e ata sería certo pois a Falanxe víñao utilizando para…, para o que non se atrevían eles! Pasada aquela época das sacas e das mazaduras, aínda que quedaban fuxidos por toda a contorna, Ovidio entrou no paro; iso si, un paro parcial pois cando alguén quería atacar polas costas, seica con pagarlle ao Ovidio…! En todo caso, a súa ocupación foi a menos, e dicíase que de cando en vez subía para visitar a seu irmán, cal fillo pródigo. No día de autos cheirárono os lobos antes de que os vise el, alí nas faldras do monte de Cobula, e agacháronse nunha campela para tomar decisións:

-¿Qué facemos, papamos ao Ovidio? ¡Está fraco, e tocaremos a pouco! –Foi o razoamento do lobo caporal.

Nisto, a loba avoa, experimentada ela, argumentou:
-Ese fillo de…, ese fillo da Porteira, adoita pasearse co couceiro de dous canóns ao lombo, e como lle dea por disparar, dúas pezas vainas cobrar! O mellor plan é que o lobo grande lle ouvee de lonxe…, de forma tal que marre os tiros, e despois, mentres recarga, nosoutros atacamos!

Houbo acordo unánime e dispuxéronse para actuar, pero nisto chegoulles unha fetidez atroz, que os desanimou: ¡Ovidio puxérase a baixa-los seus calzóns ao lado dun xesta, que así tería medios para a limpeza subseguinte!

-Maldito porco…; cheira a cadáver…; será dos crimes nos que din que participou?

A loba grande:

-Son do mesmo parecer, así que propoño seguir agochados ata que ese tipo chegue a Sarceda…, por se dispara…, e despois subimos ás lagoas do Monciro!

Así o fixeron, e proba diso houbo pois aquel ano, ao abrirse a veda, maldito un conexo, ou unha lebre, atoparon os cazadores nas chairas de Monciro! ¡Papáranos os lobos a cambio de deixar en liberdade ao Ovidio da Porteira!
...

Se ese Ovidio deixou fillos, ou netos, seguro que son boas persoas, pois de parecerse ao vello serían famosos, cousa da que non vexo trazas, que nada oín falar deles! A casa de seu irmán, do Darío, leva moitos anos en ruínas, alí nas Veigas, cerca da DP-1611, así que agora os lobos xa poden cruzar tranquilos, por invernía que faga!

.../...