Contos da miña lareira (7)

-V-

Cautivo y desarmado el Ejército Rojo…
¡Xa; o Exército inimigo, pero, Galicia? ¡Galicia estivo, e seguía estando, cativa e vencida; desde o 36 non levantou cabeza, ou pouco, ata avanzados os Corenta, e para iso grazas ao noso oficio de vellos emigrantes!

¡Se as lareiras falasen, se falasen os potes baleiros, e de paso as bancas, as da lareira só con mulleres, vellos e nenos, daquela os nosos clamores chegarían ao Sétimo, ao Sétimo Ceo, ese dos mouros, tantos que estivemos mantendo, dentro e fóra de España! Para eles non houbo problema: uns, porque se foron do as hurís os agardaban, e os outros porque pasaron a cobrar senllas pensións: eles, as viúvas e mailos seus fillos; os de aló, pois os de acó, froito de tantos miles de violacións, incontables, quen os criou?

Xa o teño dito, moitas veces, pero debo ser o único pois aínda me falta velo por escrito, fóra dos meus papeis: A guerra de Franco ía ser dubidosa se non fosen as carnes da nosa Galicia, tantas reses requisadas nas nosas feiras, e tan ricos que se fixeron os requisadores! Coñezo algún dos seus netos, así que podo dar testemuño de que, riquezas mal ganadas, mal levadas, soen acabar en crebas empresariais fraudulentas, monstruosas, notorias.

Naqueles tempos o lume das nosas lareiras só quentaba o pote do caldo, e tamén a caldeira dos nabos, pero, o que é ás persoas? ¡As persoas tiñan o frío na alma, e por ende, no corpo! ¿Quen consola a unha nai que lle levaron ao seu Isaac para ofrendalo no altar do deus Franco; ou a unha esposa, viúva de vivos, de vivos con gran probabilidade de chegar a defuntos, que os despediran na porta da eira cando saían para a fronte, ou para a Marronda, a esconderse, con nenos no colo, e se cadra outro no ventre?

As mesmas brasas escasearon, que non quedou quen repolase, ou arrincase as xestas da chousa, ou fendese estelas… ¡O único fendido naqueles tempos era o corazón; fendido coa macheta das bágoas!

De cando en vez chegaba unha carta, ¡previa censura, por suposto!, pero non se lían, non se repasaban á luz da lareira…, para que só a sufrise aquel a quen viña destinada! Todas dicían igual, todas mentían…, tentando tranquilizar, pero resultaba inútil pois as balas óense co entendemento aínda que non sopren nas nosas orellas, nin as vexamos pasar, vir! As cartas era o único que se lles ocultaba ás lareiras, pero sabíase delas polos tremores das mans: primeiro, nos días de espera para recibilas, e despois na outra espera, na de agardar pola resposta, sempre na incerteza de que a houbese!

A ausencia das persoas, complicada coa ausencia dos produtos, incluso dos propios, polas requisas anteditas, polas entregas forzosas, por todo aquilo que non chegaba, ou non se alcanzaba o prezo, anularon aquel dito castelán de que, Los duelos con pan son menos. Había duelos, máis dos resistibles, e o pan non sobraba. O que nunca faltou cabe das nosas lareiras foi o rosario en familia, unha proba máis de que son boas as calamidades para acordarnos de Deus e da Virxe; ¡que lamentable é que teña que ser así!
-.-

-VI-
¡Todo, a leña, que incluso se utilizaban os tizóns da lareira como lanternas, a falta de petróleo! Ítem máis, a sección máis lida dos periódicos era aquela, tan eufemística, que nos informaba de que: "...habilmente interrogado, confesó..."

As cociñas, o forno de pan cocer, a máquina de mallar...; ¡todo a leña! ¡Malleiras e mallas, todo polo mesmo sistema! ¡Paz de Franco, un culto, sacrosanto, á madeira!

Isto que vou referir téñoo tan gravado, aquí, na masa encefálica, que só a morte mo poderá borrar: Na festa de Luaces, que daquela celebrábase o domingo seguinte a cada Quince de Agosto, falouse de que mallarían, ¡coa de leña!, á semana seguinte, e para iso grazas á gran amizade que tiña meu tío Pepe cos seus tocaios Pepe de Silva e Pepe de Teixeiro, ambos de Gondel, donos daquela máquina milagrosamente resucitada, ¡resucitada por obra e graza daquelas miserias da guerra!

De festa, fóra da Misa solemne, e daqueles pistos que elaboraba miña avoa, ex-cociñeira do Conde de Romanones, capaz de transformar un carneiro en maná celestial, nada de nada; ¡ou si, pois a mellor festa sempre é unha reunión familiar, cordial! De volta á casa paterna, e tamén xunto da lareira pois, aínda que non facía frío, a súa luz era imprescindible para andar pola cociña, o avó, tan previsor el, censuroulles a meus pais que non contactasen persoalmente con aqueles "Pepes" para…, ¡para conseguir!, que tamén nos mallasen a nós; quero dicir, a nosa colleita, pois eles, ¡meus pobres!, esquerdosos como eran, non estaban libres de ser mallados "por las fuerzas del Orden!" ¡Iso si, habilmente!

Ao día seguinte, coas pernas ben abertas para sosterme na albarda, un neno de oito anos, ¡arriba, dacabalo, camiño de Pousadela!, para levarlles o recado, a petición de que influísen cos "Pepes" para que nos concedesen o grandísimo favor de mallar en Bergland, antes de que se fosen para Trasín, onde tamén agardaban por eles, case que coa meda aberta.

Meu tío faloulles aos seus amigos, e..., logrouno! Pero tiña que advertirlles en Bergland que baixasen coas vacas xunguidas o sábado, xa que estaría a máquina en Pousadela cinco días, que era o tempo que calculaban para mallar alí, pois a da Casa Grande leváballes dous días, e para iso, madrugando, naqueles días grandísimos de Agosto. Máis era, que como se prexudicaban os de Trasín coa interferencia nosa, esixíusenos que, ao terminar coas máquinas en Bergland, baixásemos con elas, de retorno, a Trasín, coas vacas, coas nosas.

¿Parellas de vacas? ¡Catro: unha para a desgrañadora, outra para a limpadora, e dúas, cabezalla e solar, para a máquina, para o motor de leña, pouco máis cativa que aquelas locomotoras do tren! Aquel convoi, pola corredoira da Veiga da Silva era impresionante, ¡a paus nas vacas, miñas pobres, que cansaban, tanto, que nos levou seis horas un recorrido, un transporte, que non chegaba aos tres quilómetros, séxase, dúas horas por quilómetro!

A primeira fornada xa a mallaran meus pais a paus, cos malles, ¡todo a paus!, pero o avó estivo acertado pois o que se di a paus era doado de mallar na xente, pero incómodo no cereal, que se resistía a soltar as espigas, fosen de centeo ou de trigo.

Coa de parados que temos hoxe en día sobraría xente para volver aos malles, pero o caso é que, de malcomidos, a forza rebe, e logo que, para volver ao cereal..., teríamos que talar os eucaliptos, outro traballo, e non dos cativos!
.../...