Galicia pode presumir de haber tido alomenos dous astrónomos salientables no século XX, ambos unidos polo seu status relixioso. Referímonos a Ramón María Aller Ulloa (1878-1966) e a Manuel María Carreira Vérez (1931-2020). É coñecido o primeiro,
pioneiro da astronomía en Galicia, por ser o fundador dos primeiros observatorios astronómicos de Galicia (hoxe Museo de Lalín, e Observatorio da Universidade de Santiago). Non sabemos se estes dous sacerdotes astrónomos se coñeceron en persoa -por idade poideron coñecerse físicamente-, pero o que é seguro e que a figura do veterano Aller Ulloa estivo sempre presente no xoven Carreira Vérez. Co cometa Neowise aínda visible nos nosos ceos, e cando se celebra nestes días a reunión científica da Sociedade Española de Astronomía, hoxe traemos aquí o segundo, por ter falecido recentemente; o xesuíta Manuel Carreira Vérez, nado en Valdoviño (A Coruña), criado en Vilalba (Lugo) e estudante en Vigo (Pontevedra); e de alí aos Estados Unidos, onde pasou a maior parte da súa vida.
Manuel Carreira naceu na primavera de 1931 nun fermoso lugar da costa galega chamado Vilarrube, en Valdoviño (A Coruña). Un concello coñecido polos que somos apaixonados do surf polas súas praias paradisíacas e por acoller un dos primeiros museos do surf en España. Dunha familia moi numerosa, foi un dos oito fillos nacidos no matrimonio entre Jenaro Carreira Penalonga, funcionario do concello de Vilalba e Engracia Vérez Puentes, mestra nacional de primeiro ensino. Grazas á súa nai, unha muller de "excepcional amplitude cultural", tivo a oportunidade de ler "poesía, mineraloxía, historia da arte, narracións de viaxes e incluso libros de cabalería". Dos seus pais aprendeu "a valorar as cousas ben feitas e a sentir a responsabilidade de aproveitar as oportunidades para desenvolver calquera habilidade". Unha lesión no xeonllo a partir dos 9 anos, agravada por un accidente os dez anos limitou progresivamente as súas actividades ao longo da súa vida.
Realizou Carreira os seus primeiros estudos na Academia e no Instituto de Segunda Enseñanza de Villalba (Lugo) e os tres últimos cursos de secundaria no Colexio Apóstol Santiago en Teis, Vigo (Pontevedra), neste último centro xunto cun dos seus irmáns.. En Vilalba coñeceu ao profesor de pintura e debuxo Antonio Ínsua Bermúdez, que o animou a desenvolver o seu talento artístico. Obtivo o título de bacharel na Universidade de Santiago en 1948 con Premio Extraordinario e licenciatura en Estudos Clásicos no Centro Superior do Colexio San Estanislao de Salamanca. Entrou na Orde Xesuíta en 1948, sendo ordenado sacerdote en 1960. Licenciouse en Filosofía coa "Magna cum laude" (1957) pola Universidade Pontificia de Comillas (Santander), e licenciouse en Teoloxía pola Loyola University Chicago con "Summa cum laude (1961) no seminario de West Baden Springs (Indiana). En 1966 estudou un semestre de Filosofía na Pontificia Universidade gregoriana de Roma.
Estudou o Máster en Física na Universidade John Carroll (Cleveland) de 1962 a 1966 e o doutorado en física na Universidade Católica de América (Washington) de 1967 a 1971. En Cleveland traballou no efecto dos láseres nos líquidos con E. Carome e C. J. Prochaska. O título da súa tese maxistral foi "As ondas de choque producidas en líquidos por impulsos láser". O resultado deste traballo foi un artigo científico nas Applied Physics Letters de xullo de 1967. O seu director de tese doutoral foi nada menos que o premio Nobel Clyde Cowan, co-descubridor do neutrino. O título da súa tese foi "Distribución dos raios cósmicos entre as latitudes 9 e 69°". Do seu traballo con Cowan sabemos dun avance que publicaron nas Actas da XII Conferencia Internacional sobre Raios Cósmicos, celebrada en Tasmania (Australia) en Agosto de 1971. O traballo foi sobre a distribución anisotrópica das direccións de chegada do muón ao nivel do mar. A morte prematura de Cowan en 1974 impediulles continuar traballando xuntos.
Despois de obter o seu doutorado, comezou a ensinar "Física e Astronomía" na Universidade Católica de América -de 1972 a 1975-, no Centro Científico Bohannon da Universidade John Carrol como profesor asistente especial de física de 1975 a 2002, e de "Filosofía da Natureza e as Ciencias" na Universidade de Comillas en Madrid dende 1971 ata 2002 -as tres universidades das que fora estudante-, pasando un semestre en cada país. Polo seu mérito en Cleveland, a Universidade John Carrol concedeulle a medalla centenaria en 1987. Durante os anos seguintes continuou o seu labor científico e investigador, combinándoo coa súa actividade relixiosa e as súas tarefas como divulgador científico, estas últimas polas que é máis coñecido. Colaborou cos doutores Hall Crannell e Klaus Fritsch, do Departamento de Física da Universidade Católica de América e da Universidade John Carrol respectivamente, desenvolvendo un sistema de control e detectores para sondas espaciais da NASA. Con Crannell publicou un artigo científico en Nuclear Instruments and Methods en maio de 1977 no campo dos detectores de partículas, máis concretamente nunha cámara proporcional de multifíos.
O 3 de xullo de 1989, a estrela de 28 Sgr estaba agochada pola lúa máis grande de Saturno, Titan. Este evento ofreceu unha oportunidade única para explorar a vasta atmosfera rica en nitróxeno de Titan nunha franxa altitudinal non investigada pola sonda espacial Voyager. Un grupo de investigación no que estaba Carreira observou a ocultación, derivando as temperaturas mesosféricas e atopando evidencias de inhomoxeneidades atmosféricas. Os resultados preliminares publicáronse no Boletín da American Astronomical Society ese mesmo ano, e os resultados finais publicáronse na prestixiosa revista "Nature" en xuño de 1990. As súas investigacións sobre Titan continuaron varios anos máis, publicando outro artigo en "Astronomy & Astrophysics" na edición de marzo de 1993, e outra en "Icarus" no número de decembro de 1999. Foi nomeado adjunct astronomerdo Observatorio Astronómico do Vaticano en 1994. Tamén foi membro do consello de administración da "Fundación do Observatorio Vaticano" dende 1988 ata 2002.
Como inventor desenvolveu algúns instrumentos astronómicos. Un deles foi clasificado como un dos dez mellores produtos de 2001 pola revista da Sociedade Astronómica Americana "Sky and Telescope". En 1981 patentou nos Estados Unidos un "apoio binocular para observacións astronómicas" (patente 4278320), e en 2004 en España outro "Dispositivo para observar o ceo ou obxectos distantes no chan" (patente ES1071927Y). Foi o autor de case unha ducia de artigos publicados en revistas profesionais de física e astronomía de primeiro nivel, así como de máis de dez libros. Tamén destacou en pintura e fotografía artística, participando en exposicións e ilustrando libros e revistas.
En 1999 foi distinguido pola Xunta de Galicia coa Medalla Castelao. No verán de 2004 foi o pregoneiro das Festas Patronais de Villalba (Lugo). Morreu en Salamanca o 3 de febreiro de 2020, poucos días antes do seu amigo, o astrónomo xesuíta George V. Coyne (1933-2020).
Persoa extraordinaria, deixou a súa pegada alí por onde pasou. En breve publicaremos na revista "Lucensia" tódolos detalles sobre a súa fecunda vida. Polo de agora, deixamos estas liñas para honrar a súa memoria.
Carlos Viscasillas Vázquez, é membro do Instituto de Física Teórica e Astronomía da Universidade de Vilnius.
