Volvemos a estar diante de dez cuartetas asonantadas de carácter popular de versos pares rimados e impares soltos. Arredor do 1250, un xograr, Xohán Zorro (2), introducía
cuartetas nas combinacións das súas Cantigas, polo tanto é, das nosas letras, unha estrofa ben antiga, antes incluso que o castelán, e que Avelino no século XX continúa nesta composición estrófica de versos octosílabos e rima asonante.
O autor podía facer un romance se eliminase os espazos intermedios entre cuartetas pero por algunha razón que descoñecemos, preferiu a cuarteta ao romance; se cadra é por ir rematando cada catro versos unha idea e non proseguila na continuidade que lle ofrecía o romance.
O poema está composto por dez cuartetas e podémolo distribuír así:
- 6 Cuartetas: RECORDOS (Propios do AUTOR e do ANTES)
- 2 Cuartetas: TRISTURA (Referida ao HOXE)
- 2 Cuartetas: CONVITE (Invitación ao canto por MOZOS e MOZAS)
-------------------------------------------------
- 10 Cuartetas = "LONXANÍA"
1.- RECORDOS
Comeza a composición:
"¡Cal voa o meu pensamento
deiqu-a terra de Galicia
donde pasou ledizosa
miña xuventú fuxida!"
Outra vez o desexo, a arela da recordación de Galicia nas seis primeiras cuartetas referidas ao onte, ao antes, á leira infinda de recordos, á leira da súa casa, á cortiña dos seus pensamentos que abranguen e pululan pola súa alma como as abellas dunha colmea onde pasou a súa infancia, o recordo do abrente, dos mediodías, do solpor, das noites estrelecidas, mais tamén dos estados de pracer: das ruadas, das fías, dos rapaces, das festas e das romarías; e aínda os outros praceres máis pequenos, que non menos importantes, como as brincadelas polos prados, os rumores, as troulas, as cantigas e o "/ollar dos olliños gazos/ d-unha rapaza garrida/"...
"¡Tantas cousas que pasaron
i-están pra sempre perdidas!"
Rematando a cuarteta con este máxima de sabedoría e dor polo descontento da súa alma
"¡Ai bon Deus, se se poidera
volver a empezar a vida!"
2.- TRISTURA
Continúa o poema con dúas cuartetas referidas ao hoxe, mais o hoxe é outra leira non querida, a leira que está lonxe da casa, lonxe da patria e a menos amada dos donos e que comeza así:
"Agora, lonxe da patria,
terra allea, nordesía,
fonda saudade na alma,
i-en todo tristura infinda!"
Fixámonos nas palabras preñes de tristura, todas elas non sabendo cal é a máis dura ou a máis triste: "lonxe da patria", na "terra allea", "nordesía, fonda saudade na alma, tristura infinda". ¡Meu Deus! Aquí temos a Avelino enchendo de sentimentos o que toca, ao pensamento continuado ao longo da súa vida e ao desterro da súa alma, que non é o mesmo que o do corpo; o corpo lévase co pensamento e déixase nun espazo, e alí queda, pero o desterro da alma equivale ao desterro do pensamento, e este é un "continuum", é unha inquedanza, un estar para pensar e un pensar para sufrir. ¡Pobre Avelino!
"xa teño meu pensamento
cansado de lonxanía".
3. CONVITE
A pesar desta tristura e deste desacougo da súa alma, sempre entra no poeta un raio de
luz que xermola nos corazóns "a semente da alegría", por iso nas dúas últimas cuartetas convida aos rapaces, ás mozas e aos mozos para que fagan cantigas:
"Cantade mozas e mozos,
dade ó vento as armonías
pra que as leve i-ás espalle
pol-a terra de Galicia"
"Dalle ao vento as armonías". Que beleza!, que alimento espiritual! Que o fornece para escribir da súa Galicia, a súa lembranza continuada, o seu amor non correspondido; porque Avelino é un amador que como o Quijote ou o Amadis de Gaula ten a súa moza, a súa dama (Galicia) da que non espera nada, mais tenlle un afervoado amor a pesar dos desdéns ou do abandono dos nosos para cos emigrado, onde cantar supón a oposición á tristeza, á dor, supón abandonar os sentimentos continuados de desespero e poñelos todos xuntos nunha cantiga, pero esa cantiga volverá a ser recordo, e os recordos convértense outra vez en dor que alimenta a súa vida, é cousa de nunca acabar na retroalimentación do desespero.
NOTAS:
1. Opera cit. Páxs.54-55.
2. NAVARRO TOMÁS. T.- Métrica española.Ed. Labor. Barcelona 1995. Páx.68.
