¿Pódese pasar? (26)

Aqueles expertos da Fiscalía Celestial, incansables, que no Ceo sóñase pero non se dorme, polo menos acotío, agás os terrícolas, que estes temos licenza por mor dos nosos hábitos ancestrais, revisaron outra daquelas escenas nas que saían as Forzas Vivas, ¡as vividoras, digo!, de Churiz:
-...
-Señor Cura, curto foi ese Rosario, que veu máis cedo ao Café, máis que de costume. Daquela, como aínda está sen pagar esta rolda..., pois que faga unha obra de misericordia, con nós, co próximo, cos que estamos cerca!
Aquel inefable da sotana raída, sempre orgulloso das súas Autoridades; orgulloso e agradecido:
-¡Hai que ver como vixía vostede o movemento cidadán; coma aquí don Manuel, nin a Garda Civil!
-¡Por algo son o Xefe Local do Glorioso Movimiento; e como din que o movemento se demostra andando...!
Aquel Curiña, que xa nacera santificado, sempre falaba moi comedido, e completamente en serio:

-¡Que Deu-lo conserve! Pois, desoutro asunto, élle que adiantei a hora do Rosario, que no último inverno terminabámo-los cultos con noite, e as señoras, ¡miñas pobres!, non deben correr riscos, ¿sabe?, que neste país hai pichas bravas; ¡máis que eguas, e perdón polo taco! Cando menos por esas rúas tan solitarias, ¡escurísimas! Aquí, que así mo confesasen, ¡pero só podo dicir o pecado, para que sirva de escarmento!, nunca se deron violacións, pois, de habelas, non se lles pode chamar así, que sempre foron consentidas, que elas estiveron conformes niso dos tocamentos, que iso din elas, elas mesmas, mais..., por un se acaso!
O Médico, como sempre, á contra, que era o seu, ¡salvo que lle interesasen as complicidades!
-Alcalde, ¿non será que flota, a tal momento, no aire, unha especie de..., de indirecta, con respecto ao seu alumado?
O Párroco, de novo, á vaselina, sempre con vaselina:
-Nada diso, querido Doutor, pois eu, canto teño que dicir, na Misa o digo, exhortando a todos en xeral ao cumprimento das súas obrigas, e grazas a Deus vanme obedecendo!
-¿Por contrición, Pater? -Chinchou o Galeno.
-Ben, o que é por contrición, strictosensu, non, pero fano pola atrición, que xa é algo, pola conta que lles ten..., se queren salvarse!
Lucas volveu aos seus alfinetes, auténtico bisturí:
-¡Claro, claro, que alí ninguén lle replica, pois o privilexio da última palabra..., nin este Alcalde! Xa sei que na igrexa se din verdades, que eu non lle creo nos curas, pero o que é na Igrexa..., ¡totalmente! Mais agora, con isto do Concilio, sen púlpito, que seica non se oe a prédica... Cando vaia facerlle unha visita daquela levarei o fonendo, que sempre o teño á man..., por se hai urxencias!
Aquel Anxo, aquel Curiña, xa en vida no Limbo dos Xustos:
-Don Lucas, témoslle outra solución: veña canto antes, que llo pido eu, e vouno sentar neses bancos dianteiros, alí por xunto da cadeira do noso ilustrísimo señor Alcalde!
-¡Ca; eu non farei iso ata que vostede deixe de pregoar que os últimos serán os primeiros! ¿Non lle parece que xa está ben de meterse comigo? Agora faino, pero é natural, intereses de clase, que os ten cos señores do Concello: sobriñas mozas, sobriñas funcionando, copulando, contribuíndo...; ¡intereses en alza!
Bieitiño, xa o sabemos, nimbado de bondade, de bondade e de candidez:
-Doutor, pídolle que non sexa mal pensado. Aquí, coas dignísimas Autoridades, o que teño son obrigas; ¡dereitos, nunca! Tamén o dixo Cristo, que non lle quitemos nada ao César. Eu xa lle digo á sobriña, á Sara, que sexa respectuosa; e cumprida, tamén, que estes mozos están saíndo un si é non é contestatarios, ¡pouco menos que protestantes! Doutor, disto déame unha consulta, pero das de balde, que é para o meu goberno pastoral: ¿Il será por culpa das vitaminas, que os de antes non as tivemos?

Demasiada escoita para que o Litis permanecese silente:
-¡Pido a palabra, con tódolos respectos..., por unha cuestión de orde!
-Diga, don Aurelio, que se son queixas da miña Sara..., aquí estou para responder, por min e por ela! Daquela non se prive, que ao Xefe incúmbelle a responsabilidade de utiliza-los medios precisos para conduci-los seus subordinados…, dentro desta unidade de destino no universal, que nos incumbe a todos!
Lucas, aos alfinetes, outra vez:
-Don Bieito, faga apostas co Secretario, que ben sabe que lle resultan positivas..., ¡nalgunhas circunstancias!
O Creguiño, molesto coas pullas daquel Doutor, que os outros, os demais médicos da bisbarra, eran independentes, e nunca alternaban coa elite:
-Don Lucas, teña caridade, que se me fai que se volve a meter comigo, outra vez!
-Diso nada, don Presbítero, que incluso lle vou pagar unhas prendas: ¡unha vaixela! ¿Aurelio, de propósito, onde poñéde-la lista?
Pero o Bieito coma sempre, no bieiteiro, apañando flores brancas, tal que para facer placebos:
-Deste xogo que se traen entre mans, disto das verbas…; ¡anfiboloxía pura, que non lles entendo cousa! O meu está visto que son as almas, maiormente as cándidas!
Pero aquel Lucas, feito un xabaril, deulle outro pase, outra picardía:
-Está claro, que eu ben sei do que lle quere falar este Secretario; ¡tendo unha sobriña da maneira, acotío, ao sopé da súa mesa, voda habemus, que xa o sabemus!
O Crego non puxo mal carís; non, en absoluto, máis ben ao contrario:
-¡Xesús, Xesús, que pillo! E mais...; ¡diso nunca se sabe, que xa coñecerá o dito, "o casamento e maila mortalla baixan do Ceo"!
O aludido atallou, molesto coas indirectas do seu contertulio:
-Don Bieito, non lle crea ao Matasáns, que se Deus me concedese esa graza tan marabillosa, vostede saberíao antes cá el; ¡por suposto! Do que lle quería falar, agora que temos aquí ao Lucas, agora que estamos reunidas estas Forzas Vivas…, ¡é precisamente dos mortos!
Lucas non arredaba, atacando a todos en tódalas direccións posibles:
-Secretario, non te pases de listo co Crego, non te pases de auctoritas, que esta parcela, esa da morte, nin sequera é miña, que eu experimento desde lonxe, de fóra, ao longo da fronteira vital!
A finta que lles tiña preparada Litis sorprendeunos, a todos:

-Ti, Doutor, Doutor dos vivos quero dicir, pois o que é das ánimas..., xa sabemos!, nesa especialidade túa, nesa fronteira, como Xefe que es da Sanidade Local, e por ende, responsable da mesma, ¿poderías ditaminar que non foi abondo con retira-lo cemiterio de xunto da igrexa parroquial, que segue habendo un problema de salubridade con iso de que, co novo Plan, cae dentro do casco urbano, densamente poboado? ¿Doc, vou por mal camiño..., nisto dos mortos? ¡Defínete, con responsabilidade e con sinceridade!
Manuel sentiuse postergado, máis que nunca: ¡daquilo non lle falara o seu Secretario, non estaba previsto nos seus plans, non o precavera aquel alter ego seu, sempre tan diplomático ante terceiros! Estourou, coma unha castaña no forno:
-¡Ai, ho, para saber iso non fai falla preguntarlle ao Médico, que eu, en Peritos, estudei a descomposición orgánica; tres ou catro leccións, e aprobeinas!
O Médico non se decatara da traxectoria daquel tiro franco, pero o Secretario sempre facía diana, así que, por se acaso, deulle sedela ao peixe:
-¡Este don Manuel é un facho; iso, un facho; sempre aluspado, sempre alumando! Pois si, en efecto, que iso do cemiterio é un caso, polo menos, discutible.
Santiño que era o Bieito aquel pero con todo osmou unha invasión do seu limes xurisdicional:
-¡Señor, Señor, que mal pensamento lles entrou! Estas Autoridades queren remexe-los ósos dos nosos defuntiños; ¡coma se o Campo Santo fose un almacén de entullo, un vertedoiro! ¡Pois, non, non señor, que no meu cemiterio vostedes non entran..., ata que o dispoña eu! ¡Quero dicir, ata que os chame Deus, que iso dos enterros é cousa da Igrexa!
Pero o Litis volveu á carga, tentando o terreo antes de lanzarse á piscina:
-¡Querido e moi respectado don Bieito, non me deixou remata-lo predicado da miña oración, que aínda lle estou no suxeito! Como mera hipótese, vexamos, acoutemos: ¿Se cada veciño dispuxese, idealmente, de nove metros en cadro, para solar do seu pazo, do definitivo, do eterno, nun mausoleo, digamos que ideal, ¿cantos veciños dirá vostede que estarían dispostos a facer un panteón deses, como Deus manda, en termo de..., de cinco anos?
O Bieito picou, ¡como non!, índoselle o anzol ata o mesmísimo estómago:

-Pois, non llo sei; seguro que moitísimos, que sempre se están enfurruñando por culpa do terreo, que se llelo dou escaso, que tal sitio non lles gusta, que é pouco sollío... Vaidade, todo vaidade, que ben sabemos que o importante é a alma pero..., os fregueses son así! En materia de enterros, case todos lle son bastante presumidos: ¡veña carga-lo morto con coroas, e debaixo delas, os mármores, dunha tonelada, ou máis! Os defuntiños, meus pobres, nesas covas, entre os seus pecados, mal purgados, e maila lousa de mármore, ou de granito..., ¿como van subir ao Ceo, como; e máxime sen as plumas dalgún responsiño?
O Litis, a todo isto, veña sedela, a brazadas!
-¿Parécelle que se eses mausoleos saísen baratiños, daquela dedicaríanlle máis cartos, a vostede, digamos que, para Misas?
-¡Ai, si; sen dúbida! -Acabou ensartado. -E non só iso, que se o cemiterio fose meirande, como hai tanta xente desta Vila residindo por aló, por fóra, incluso no estranxeiro, nese momento traeríanos de volta, para enterralos cos entregos, ¡como está mandado! Oia, don Aurelio, -aquí tivo un medio trasacordo, -non vexo a que vén tal historia, pero vostede non me enlegue, de favor llo pido. Non remexa nos meus defuntos, que agora están pacíficos, silentes de todo, cousa da que ía sendo hora, que algún deles, e non direi nomes, moita fraterna me deu, ¡maiormente daquela que gañou a Fronte Popular...! Se eu lles contase íanse divertir, co pícaros que son; pero non, non pode ser, por..., por secreto de confesión!
-Señor Cura, desculpe outra vez, -insistiu o Litis, tenaz coma un cobre, -que aínda non cheguei ao predicado, que incluso tería que pensar en min mesmo, nun panteón..., por se a súa sobriña chega a quererme! ¿Vostede calcula que dúas mil parcelas desas, nun cemiterio novo, hipotético, a razón dos nove metros por familia..., terían demanda?
-¡Nun Xesús; a metade, nun mes, vendida! Ben, iso de vender é unha forma de falar, que certamente nos cemiterios da Igrexa o que se fai é aceptar unha esmola, máis ou menos importante; ¡para a fábrica, que se di!
-Señor Cura, cada esmola..., ¿de vinte a trinta mil pesos?
-Salvo que sexa un pobre de solemnidade, ninguén me dará menos por unha parcela desas, das boas, das de nove ao cadro.
Aurelio, que ata aquel intre non lles fixera caso aos acenos negativos do Salmonte:

-A ver, Alcalde, que che chegou a vez: Ti, que andas facendo números con iso da túa urbanización, e que es un técnico en obras, ¡tamén en obras!, se poñemos, se agregamos, algo de terreo para vías, recinto das autopsias, paseo central, ¡con alciprestes deses que creen en Deus…! Todo iso, ¿canta terra calculas que se precisaría para unha necrópole, a todo luxo, de..., de dúas ou tres mil parcelas?
-Pois..., ¡é que non teño un bolígrafo, e de tanto cribar números de tantísimas obras, todas á vez, xa me bailan as cifras, aló dentro, no cerebelo!
-Vexamos se o fago eu..., polos dedos: Dúas mil por nove, dezaoito mil. Con accesos e todo iso..., vinte; ¡vinte mil! Señor Perito, ¿vinte mil metros son, ou non son, dúas hectáreas?
-¡Xa! ¿Pero, onde temos, nas proximidades, unha leira así, libre, dispoñible, de tal medida?
-Manuel, o que é haber, haina; libre e ben axeitada: ¡Esa chousa túa, a que lles compraches aos herdeiros do Escribán! Por outra banda, coñecendo a túa compracencia en beneficiar ao teu Churiz, eu atreveríame a opinar que non tes inconveniente en doarlla aquí ao señor Cura para ese cemiterio, para o novo. Despois diso, trasladados os restos, paulatinamente, déixase de enterrar no outro, no vello, que vai sendo hora de poñelos cómodos...; ¡aos defuntos, digo!
Manuel retorcíase naquela butaquiña de badana do Café Centro, coma un trapo nas mans dun xigante invisible. Fixo os posibles por serenarse e apelou ao Médico:
-Doutor, prégolle que examine ao Aurelio, aquí mesmo, que este home, supoño que pola forza da súa listeza, deu en tolo.
Volvéndose ao Secretario tratou de disuadilo, case que de suplicarlle:
-Pero, home de Deus, volve en razón, que esa proposta non se pode debater a tal momento; ¡non estaba na orde do día! Nestes casos, o menos que se fai é falar cos...; ¡comigo, que son o primeiro dos interesados neste proxecto! ¡En privado, recoño; en privado!
O Secretario tivo que temperarlle a gaita:
-Manuel, por favor, déixame rematar cos complementos: ¿Non é certo que aínda fai pouco doaches unha leira, outra, na mellor das rúas do Ensanche, para unha piscina, felizmente a punto de ser inaugurada, para que mexen nela..., os vivos? Entón, consecuente e magnánimo que es, ¿vaslles negar aos mortos, aos mortos desta Vila, da túa; aos vasalos da familia Salmonte, un curruncho de terra santa, para xacer en paz e en graza de Deus? ¿Farías iso, ti, un crente, un mecenas deste gran Churiz, descendente da súa Casa Condal, daqueles Condes tan magnánimos que seica aboliron a escravitude oito ou dez días antes de que o fose en Cuba? Querido Párroco, axúdeme..., ¡que tamén lle estou axudando! ¡Si, a vostede! Lémbrese dos clásicos: ¡Duutdes!
O aludido, teimando que se lle soltase a troita:

-¡Ai, si, é verdade; don Manoliño, por favor non se obceque, que ben viu que me opuxen á idea de remexe-los defuntos, pero tal e como propón aquí o señor Secretario, a cousa cambia; para mellor, moitísimo! Vostede doou esa finca, esoutra, aí, no urbano, para que as mulleres se poñan..., vouno dicir, en coiros, nesa piscina pública, ¿e pola contra vainos denegar un cacho desoutra, da baldía, para os santos desta santa Vila, entre os que están seus propios pais?
Manuel, coas verzas fervéndolle no pote, no pote e no peto:
-¡Me cago en Tal...! Disimule, señor Cura, pero é que a chousa do Escribán merqueina..., para facer chalés, que ben o sabe este..., este carallán!
Aurelio, impasible o ademán, sorrindo incluso, triunfador:
-Por iso, precisamente porque o sei, valoro e aprecio, no que vale, o esforzo que representa esta doazón, ínclito Salmonte.
O Crego, co medo de que se lle escachizase aquel negocio dos enterramentos, apelou á truculencia, para axudar ao contrapeso:
-Mire, don Aurelio, falando de todo un pouco: ¿como habería que facer para poñerlle a don Manuel, ¡por fin!, esa estatua da que me falou vostede, aquel día...? ¿Sería bo sitio aí mesmo, diante da Consistorial, no adro da Parroquia? Eu pódoo recomendar nas miñas homilías, tal que abri-la subscrición simbolicamente, digamos que poño unha peseta, ¡para que non se malicia a xente, para que non podan falar de contubernio dos poderes fácticos!
Aurelio, percibindo en plenitude aquela mensaxe, tan oportunamente provocada por el mesmo:
-Señor Cura, empece con iso, este domingo que sexa, ¡inmediatamente!, que eu, pola miña parte, poño en marcha o Regulamento dos Honores; ¡xa!
Manuel rendeuse, a discreción, coas armas e coas bagaxes, pinchado, furacado no propio talón, no que máis lle doía, nese dilema entre o orgullo e mailos seus intereses. Estourou, pero esta vez de ledo:
-¡Puñeteiros! Ben; ¡eu, a perder, coma sempre! Se este donativo, se esa chousa ten un recoñecemento público, daquela...; ¡daquela será cousa de pensalo! O que lles prometo é falarllo á Mabel, ¡que ben saben que todo o meu é seu, e á viceversa!
Romperon en aplausos. O Bieitiño deulle as máis expresivas grazas:
-¡Deus o bendiga, señor Salmonte, señor Alcalde..., que ata non sei por que deixaron de apelarse Condes! E déalle as grazas, tamén, á súa dona, que esa non recúa, nunca, que a coñezo ben. ¡Mecenas desta categoría..., aquí non os merecemos!
Aurelio prendeu a traca final:

-Don Bieito, sendo así, eu proporía que..., ¡vouno dicir!, que esa parcela, a súa propia, a de don Manuel, sexa dobre, no medio de todo, á entrada, e sobresaíndo das outras, ¡que un alma así de grande, nun mausoleo cativo...!
Manuel estaba tan emocionado con aqueles honores que non o entendeu:
-¿Por que, Secretario; tanto avulto, cos meus..., cos cen?
-¡Alma grande, nicho grande, que nos cativos non che colle, nin de fláccida; e logo que, a tal señor, tal honor! -Afagouno o Cura, de remache.
Manuel quedouse matinando, contrapesando o valor daquela doazón, súa, súa pero forzada:
-¡Este condenado, este Aurelio, que sempre me convence; ata nos prexuízos!
-...
Aos poucos, desde que se ausentaron Lucas e mailo Crego:
-¡Ti estás tolo ou que; vaia foda que armaches, co Arcipreste de por medio! ¡Xa podías consultar..., antes do mitin!
-Manuel, non esquezas que nesa compra da chousa, aínda que non conste, teño un terzo da mesma; e logo que os parabéns desta doazón levarédelos vosoutros, ti e Mabel. ¡Ámbolos dous, sos, que eu, nisto, como en tantas cousas, son coma aquela rapariga, a Cenicienta!
-¡Recoño...! Urbanizando esa chousa, como fixemos coas outras, ¡daquela podiamos multiplica-lo seu custe, se cadra por mil! Se non lles dás mérito aos solares desa chousa..., ¿a que coño os metiches no noso Plan?
Chiscoulle un ollo, en puro cachondeo:
-Manuel, recórdame que che regale unhas gafas...; ¡precísalas, moito, desde sempre!
-¿Coñas, coñas encima? ¡Só che faltou chuspirme..., diante do Cura e do Médico!
-¡Si, de verdade; unhas gafas de aumento, aló por Reis!
-¿Máis, máis coñas? ¡Aurelio, por favor, basta! -Cabreouse ao máximo, xa desbordado.
-¡Socio, socio! ¿De quen son eses solares que rodean, agora, o cemiterio, o vello, esa barriada enorme?
-¿De quen...? ¡Nosos; teus, meus e da Mabel; ao terzo! ¿Non partimos ao terzo, en todo?
-Daquela, escoita; atentiño: ¿pódense edificar, pódense vender?
-¡En absoluto! ¿Quen che ía comprar un piso todo por aí, nese barrio baixo, mirando ao nicho de súa nai; quen?
-Pois agora trasládate no tempo, que non no espazo: ¿Desde que non se enterre no cemiterio vello, daquela, que?
-¡Chacho, que estou caendo da burra: ti es o diaño, o mesmísimo diaño! Pero as cousas fálanse, que a pouco me dá un infarto, daquela, diante do Cura, e mira que se teño que confesarme, en público, con vosoutros ao redor...!
-Non tiñas nada que temer, que tamén estaba o Médico, Lucas, enfronte túa, co seu maletín á man. No que che sobra razón é niso de que as cousas fálanse..., no momento oportuno! Ben viches o que resultou, que o momento preciso para coller de man ao Cura e ao Xefe de Sanidade foi naquel intre, levados pola miña conversa, calculada e suxerinte. Manuel, tes que aprender a xogar a tódalas bandas, a todas á vez..., se queres chegar a ser un tafur de mérito!
-¡Cómame nunca o demo, que se te salvas, eu tamén! ¡Ai, ho, é bo argallar de Xudas, que leváche-lo Cura ao mesmísimo inferno..., cun bico, igual, igualiño có Apóstolo!
-Manolete, haberá que dicircho outra vez: ¡É cuestión de concentrarse no que se trae entre mans, en cada ocasión!
O señor alcalde admitiuno:
-¡Será, ho, será; que por algo non te casas...!
Saíulle de dentro, naquela loita entre a propia dignidade e mailos millóns que tan facilmente lle fabricaba aquel socio, Aurelio, ¡aquel socio absoluto, muller incluída! O Secretario botouse en dirección á Consistorial, coas mans ás costas; e tras súa, coma un cadeliño, aquel inefable Salmonte, ¡un Conde!, neto daquel outro que deixara de utiliza-lo título familiar por non pagarlle á Facenda, en tempo, pero tamén avergoñado pola súa propia decadencia. O ciclo social, último terzo do XX, estaba flexionando cara a un novo feudalismo, ¡pero esta vez político, sen por iso deixar de ser fiduciario, monetario, egocéntrico, materialista!