Extenso romance en cinco tiradas de dezaoito versos cada unha, ao estilo tradicional, está composto con versos de oito sílabas. Os versos impares quedan libres e os pares presentan rima asonante, moi curiosa. Seguindo o primeiro libro da
escola "As Rayas" que nosoutros estudamos, non sei se "O Catón" seguía tamén este orde nas vogais (/a,e,i,o,u/) en canto á rima, "á" na primeira tirada é a rima en asonante, "é" na segunda, "í¨" na terceira, "ó" na cuarta e "ú" na quinta, todas agudas. Como vemos, Avelino Díaz é un home moi preocupado pola métrica, pola forma externa e interna do poema e polo tratamento estético que deste se revela.
Este amplo e cumprido romance de noventa versos dedicado a Galicia está cheo de metáforas na primeira tirada, do tipo clasificatorio A de B, onde A é o termo ou marco real e B é o marco ou termo imaxinario. Hai un total de dezaoito versos con outras dezaoito metáforas que agora expoñemos:
A ................... de ....................... B
¡Alfa ................... do ....................... meu pensamento
Omega ............... do ....................... meu pensar!
¡Imán ................. dos ..................... meus agarimos,
espello ............... do ....................... meu mirar,
vó ...................... da ........................ miña fantasía,
ruliña ................. do ........................ meu cantar!
Flor .................... da ........................ miña primaveira,
brisa fresca ........ do ........................ meu vran,
semente ............. do ........................ meu outono,
remol .................. do ........................ meu invernar!
Estrela ................ das ...................... miñas noites,
ledicia .................. do ....................... meu ruar,
tranquilidá ........... do ....................... meu sono,
albor .................... das ..................... miñas mañás,
gloria ................... dos ...................... meus mediodías,
canzón ................. das ...................... miñas seráns!
Alfa ....................... do ....................... meu pensamento,
Omega ................. do ....................... meu pensar.
Como vemos, as metáforas están todas construídas con substantivos e sen adxectivos, o único que recoñecemos está en "brisa fresca", o resto son nomes. Avelino, por que escolle o nome case como única categoría? A razón témola en que o substantivo indica esencias, substancias, contidos que se caracterizan pola abundancia de semas ou significados para darlle unha carga conceptual maior a Galicia. Tamén nos chama a atención no segundo termo o emprego continuado ao lado do substantivo dun adxectivo posesivo sempre de primeira persoa, "meu" e "miña" ou os seus correspondentes plurais, por que? Porque o posesivo indica pertenza, posesión; a pertenza de Avelino a Galicia, a unha raza, a un país; mais Galicia tamén e posuída por el e por todos nós.
A segunda tirada do romance leva a rima asonante en é agudo, son tamén como todas as tiradas de dezaoito versos e ten un predominio desta estrutura:
VERBO + SINTAGMA NOMINAL + SINTAGMA PREPOSICIONAL (ou Oración de Relativo)
Teño ................................. sede .............................. da túa auga
Teño ................................. fonda señardá
teño ................................... anceios ........................... de te ver
teño ................................... un delor .......................... que me roie
teño ....................................debezos infindos
Etc, etc.
Nesta tirada, compara a Galicia coa Arcadia, rexión da antiga Grecia; mais hoxe, está convertido nun país imaxinario que xa trataran Cervantes, Lope de Vega e toda a Novela Pastoril española, país onde reina a felicidade e a paz, nunha atmosfera idílica, como en Virxilio ou en Horacio, habitado por pastores que viven en perfecta unión e harmonía coa natureza e que, desde logo, se parecía á Galica que Avelino Díaz deixou antes da emigración en 1910.
O poema Galicia prosegue con outras tres tiradas tamén en octosílabos asonantes de rima aguda e "í", "ó" e "ú", onde o poeta chora pola perda de Galicia, pola perda desa Arcadia do seu pensamento con outras metáforas de tipo A B que son moito máis elípticas e nas que o verbo desaparece
A ..................................................... B
"o meu corazon........................ candea"
"o meu peito............................ fornaciña"
que omiten o verbo "ser".
Na penúltima tirada con rima aguda en "ó" continúa cos recordos como alimento desa falta que o corroe para xa na última dicirnos:
"¡Quizabes hei de morrer
sin ver do teu sol a luz"...
e remata dicindo
"¡Non sei s-outra vez na vida
verei o teu ceio azul!"
Como vemos, a saudade aflora ao seu pensamento e os milleiros de recordos idílicos da súa infancia e da súa xuventude na segunda volta áTerra, reméxense nunha morea de metáforas da súa Arcadia feliz e pastoril que foi a Galicia da súa alma.
NOTAS:
(1) Opera cit. Páxs, 14-16.
