Sempre dixen que a emigración quizais sexa a peor desgracia dun país. Non hai nada máis terrible que deixar o teu lugar de nacemento, a túa infancia, a túa vida, precisamente para poder vivir. O noso foi sempre -e temo que seguirá sendo- un país emigrante. E como o sabemos, ás veces, intentamos, ou mellor dito, intentabamos aliviar ou axudar un chisco a eses que se

marchaban para que souberan desenvolverse polo mundo adiante. Na prensa do mes de xaneiro de 1968 asomaba unha noticia relacionada con este asunto. Resulta que en Os Milagres e en Baños de Molgas estaba a celebrarse un curso de formación profesional, humana e ambiental para emigrantes. Tal curso estaba organizado polo Instituto de Emigración, co que colaboraba o programa de Promoción Profesional Obreira. Así como uns 315 futuros emigrantes (90 en Os Milagres e 225 en Baños de Molgas) recibiron as ensinanzas que os converterían en albaneis, carpinteiros, encofradores, así como as correspondentes ensinanzas a cultura xeral e ambientación sobre usos e costumes do país ó que pensaban emigrar, que nese caso era Francia. Tamén lles ensinaban o idioma e outros temas relacionados coas lexislacións de ambos países; o francés e o noso. A maiores do curso, os emigrantes percibiron un xornal diario de 96 pesetas e se era casado un sobresoldo de cargas familiares. O aloxamento e a manutención foron gratuítos. Estas axudas non evitaban a realidade dun pobo, unha realidade miserenta e triste, moi triste. A emigración é coma unha caída ó inferno.
O heroe cómodo
Contemplo a inocencia dun pardal mentres penso que este xoves si resplandece máis có sol. Pero non é Xoves Santo. É un día máis de encerro que levo coma sempre: lendo, durmindo, comendo, escribindo, escoitando música e, pola noite, algunha película caerá.

Escoito o canto dun grilo e soño coas noitiñas de cando andaba coas vacas no monte de Pinouzos. Deixo correr os pensamentos polas augas mansas do río Arnoia, pero o meu corpo senta ante a pasarela que cruza ás Mestras. Tarde de silencio nun compás de espera. A rula aniña na matogueira dos meus soños. Quen me ía dicir que miraría de esguello os catro puntos cardinais. Non sei, imaxino que sería tan só para saber a dirección que tomar. Son cu de mal asento. E non aguanto cinco minutos sentado. Así é que ergo e sigo río abaixo, ou sexa, cara ó oeste. Ó chegar ó muíño imaxino que sigo ata a ponte das Cepas, pero non vou. Simplemente non me apetece. Bastantes veces fun ó muíño do Dositeo como para volver se non teño ganas. Ás veces non son o heroe ese que anda pola vida arranxando os agravios ou as aldraxes. Por veces son o heroe cómodo que deita sobre a nugalla dunha acción ou dun acto ou dun feito ou dunha obra. A verdade: moitas veces non sei quen son. Pero chégame con ser aquel que contempla a rula e vendo como esta olla para min. Volvo ó punto de partida, é dicir, o de que o sol segue a alumar e a que xa rematei con outra das facetas diarias: a de escribir. Agora tocar tomarlle un cafeciño e poñerme a ler, que para iso é o día do libro.