¿Pódese pasar? (25): A terceira das testemuñas

Nesta filmación celestial, como tódalas demais, retrospectiva, aparece, de novo, o despacho da Secretaría de Churiz. Os dossiers multiplicáranse en tal volume que aquilo xa parecía o Archivo Histórico Nacional, evidencia de que seguía habendo moita actividade; mala, pero moita. Aquí amosa o noso Salmonte embutido nunha zamarra coas lapelas da pel dun raposo, así que, entre a súa humanidade, aquela zamarroa e maila carteira dos documentos, case atascou a porta da Secretaría.
-¡Ah, ola Alcalde; logo pareces un Ministro! -Litis cada vez máis bromista, medrado cos seus éxitos, un torto malicioso no país dos cegos, xogando ao gato con aquel socio de cobertura, omnipresente: No Axuntamento, na Construtora, nas cacicadas...; ¡e por se isto fose pouco, naqueles amores compartidos!
-¡Ola, Aurelio! ¿Lémbraste do que me dixeches nunha ocasión, que eu, con termar da vara, xa facía abondo? ¡Pois aquí me tes, termando da vara, pero tamén destes partacolos!
-Xa o vexo, xa; e niso estou, que non mandei que che levasen esa firma á túa casa.
-¿Este palleiro...? Non, que non é do Concello; isto son facturas; ¡facturas e non sei que máis! Cousas da Urbanizadora, que Mabel está encamada, inapetente, e cunhas décimas, así que me deu estes papeis para que os revises, ti mesmo, que seica corren présa, ¡que o dixo o noso Xerente!
-¡Oh! ¿E de que está enferma? Eu tiven consultas, a mazo, onte e hoxe, ¡que por iso vos descoidei! -Disimulou.
-Non che sei; ela non se queixa, pero..., ¡tampouco quere falar, e iso desde o outro día...! ¿Cando foi? Ese día no que subiu á Capital por culpa da venda desas casas, desas malditas casas que foron de seu tío... Coido que debeu papar algo que estivese en malas condicións... Non sei, se cadra unha cousa fría, ou requentada, ¡algo que lle sentou mal! Ela, miña pobre, tan delicadiña, tan tenra...; e logo aquel día tan desapracible, tan tarde que volveu..., ¡ás tantas da noite!
En efecto, así fora: Aquel contratempo nas carballeiras da estrada, o chan mollado, o coche do Secretario, que lles patinou cen veces para sacalo daquelas pichocas do batoco, coa Mabeliñadetrás das rodas, dándolle cheda, enzoufada co xabre que ciscaban ao patinar na gabia... Pero o zorro do Litis fíxose de novas co seu socio, co Salmonte; ¡alleo ao incidente, balóns fóra!
-Si, será, se cadra. Todo pode ser, calquera cousa, que neses restaurantes, a for de caros, é onde máis comida sobra; e despois, como ben dis, recíclana... ¡Acaso unha gastroenterite...! ¿Non a visitou o Médico, ese Lucas? Máis que nada para tranquilizala; o que é ese Galeno..., ¡ese non cura nin as súas cogorzas, que as ten crónicas!
-Pois, non, non; ela di que é cousa de mulleres, ansiedades súas, que se lle anticipou, pero que non precisa do Matasáns. Diso da comida, agora que o dis…; ¡pode, pode ser! Tivo pesadelos estas noites, arreo, que a martirizaron; esta mesma, hoxe, espertouse a berros, tremendo; e tanto me impresionou, que non esquecín palabra de canto dixo: ¡Non, aminnon; porfavor vos pido que me deixedes libre,queteñoascachasbrandiñas,e mancádesme, moito!
Eu pregunteille que lle pasaba, que alarma era aquela, iso das cachas, que estaba confundindo o cu coas témporas, que nin que tolease con aquel pesadelo!
-¿Que, que máis che dixo? -Litis, malgré á súa perenne impasibilidade, algo se sobresaltou, polo menos unha migalla.
-Nada, que maldito cousa me dixo; enfurruñouse de tal maneira que ata me deu un couce, fortísimo, nas miñas canelas. ¡Na vida lle volvo a preguntar pola saúde; nin pola saúde, nin polos pesadelos; que teña os que queira!
Aurelio estimou que non debía continuar inquirindo e virou con astucia, cambiando de terzo, en redondo:
-Manuel, disto dos papeis... Mellor déixamos quedar, así como están, nesa carteira, aquí mesmo, e ti volve coa Mabel, ¡por se precisa algo! Ocúpate de coidala, xa que non quere ir ao Médico... E de paso aleda ese cariz, que máis que un Alcalde paréce-lo Santo Cristo de Goián. Por parte, as molestas deses pisos de Lugo xa remataron, así que agora só tedes que ir ao Notario para firma-las escrituras; ¡iso do teu consentimento marital! ¿Entendes? Do demais, das outras cousas, destas de aquí..., ¡coma sempre!
-¡Ai, ho, grazas; outro favor que che debo, e van mil, que se non fose por ti, que tanto mediaches, estes preitos das casas acaban coa miña muller! ¡Tantas viaxes á Capital! Moito vos quero, aos dous, que sen ti, e sen ela...; ¡o que me axudades, ámbolos dous, iso non se paga con cartos!
-Querido Manuel, non lle deas importancia, que eu só fago o que podo; ¡o que podo, ou o que me deixan; e tamén o que me agrada; nin máis nin menos! Iso non ten mérito, en absoluto, que ti, nas miñas circunstancias, farías outro tanto polo teu Alcalde, ¡polo Alcalde e pola súa muller! Con respecto aos papeis desa carteira, ¿que dis, que están sen revisar, todos?
-Si, ho, e corren présa, que non consigo quitarme de enriba ao Xerente da Construtora, que me preguntou por eles, fai cousa dunha hora. Eu maldito se os entendo, pero ela, Mabeliña, meu sol, ela si, ¡e menos mal! Todo o fai ben, e todo con graza, sen enfadarse, que ata lle gusta loitar cos homes; e con ese Xerente nada menos, que o volve tolo, con ordes e contraordes, que xa non é o primeiro dos tabiques que lle manda tirar, e como fai o que lle manda, coma un tusto..., ¡veña facer e desfacer! Coido que aí deberiamos ter un técnico, tal que un Aparellador...
-¡Si, é certo que o marea, pero sempre con acerto, que ela é un sol! Con este ritmo das obras, ducias de obreiros, simultaneamente...; pero máis que un técnico, que as casas véndense igual, ben feitas ou mal feitas, o que vai ser cousa é de poñerlle outro Contable á Urbanizadora, un tipo idóneo, con preparación, ¡para que auxilie ao Xerente, e por ende, á Mabel!
-Aurelio, atende unha razón, que ese traballo se cadra podía facelo o Auxiliar, o Xaquín, en horas libres, que así, como xa cobra no Concello, por catro cadelas matamos dous pombos, dun tiro, ¡e logo que lle quedaría pouquiño tempo para o seu, para conspirar! ¿Nesta ocasión non dirás que non apunto ben, ao medio da diana? ¿Si, ou non si?
-Non, Manuel, ti apuntas ben, do mellor, sobre todo á entreperna das coristas, pero estoutro non vale, que para iso ao Xaquín sóbralle categoría. Ándolle xestionando un choio, unha cousa boa, axeitada e aséptica, que me prometeron facelo Director desa Sucursal Bancaria que se vai abrir aí adiante, mesmo enfronte do teu pazo. O malo é para min, que me custará moita bile axudarlle a facer clientes, pero xa sábe-lo dito: ¡a inimigo que foxe, ponte de prata! Non hai nada máis intelixente que ascende-los amigos que saen incordiantes, para...; ¿para que será, Manuel? ¡Demóstrame que vales o que pesas, que mereces ser Alcalde!
-¡Ai, ho, nunca tal oín; se son incordiantes, pois..., daquela é que non son amigos!
-¡Es un paifoco irredento! Sequera é unha cousa ben simple, totalmente inxel: ¡faise para esnafralos, pero desde arriba, coa suficiente altura! ¿Nin así o entendes, querido cateto?
O outro, amoucado pero submiso, que as ganancias teñen un prezo:
-¡Se ti o dis...! ¡Pois miúdo favor que lle fas! Entre a gasolineira, a dirección dese Banco...; ¡de aquí en diante terache que bica-los pés!
-Diso se trata, Manolón, de que mos bique; e cos pés, de paso, por elevación, esoutra parte cocha; ¡a anal, que din os limpos de corazón!
Aquel Manuel non acadaba as uvas, nin con aquela vara de tan riquísima empuñadura, encargada ao mellor ourive de Santiago. A tal momento o único que entendía, o único que quería saber do caso, do Xaquín, indirectamente, era a acumulación de traballo que se lle ocasionaría ao seu compadre:
-¡Oes, pero, e despois, coa excedencia dese Xaquín, o Ramonciño non poderá co traballo da oficina, que ata quererá irse de vacacións, que agora todo o mundo as quere, e non vai poder!
-Alcalde, non divagues, que todo está resolto, satisfactoriamente!
-¿Xa? ¡Nunca consigo ir por diante túa!
Sorriuse o Litis, máis pícaro cás cobras do paraíso, cen veces máis:
-¿Que non, como que non vas? ¡Claro que si; poño por caso, nas procesións!
-Nas procesións teño que ir, ¡á forza!, escoltado polos Civís, ¡coma un xitano! E todo por culpa desta vara, que para algo ten o puño de prata dourada, ¡con pedras e todo! Pero, volvendo ao asunto do persoal, ¿a quen metes no Concello, nesa función do Xaquín, que daquela haberá que convocar unhas oposicións?
Aurelio, coa sorna habitual, facendo que rascaba a orella, como que o pensaba, que non o tiña decidido:
-Xa que falas diso...; ¿lembras que me ensinaches que desde que foron aquelas disensións de Franco co Cardeal Segura, o máis seguro, en España, é levarse ben coa Igrexa¬?
-¡Ai, ho, que estamos coma sempre: non entendo nada, en absoluto, que ata terei que ir ao Médico; eu, si!
-Éche fácil, pero hai que tende-la vista ao lonxe, tal que conducindo no teu Mercedes: Temos un Arcipreste, ese Bieito, que ten sobriñas; as sobriñas do Arcipreste non son, non poden ser, criticables, que aquí, nesta Vila, ninguén se atrevería.

Por outra banda, ese Curiña, ademais de pisa-la sotana ao andar, tenos en gran estima, que nos bendice todas e cada unha das obras, ¡co cal non baixan de prezo, en absoluto, senón ao contrario! ¿Séguesme?
Ponderando e ponderando, resulta que unha das sobriñas do Arcipreste sería a mellor testemuña para desmenti-las calumnias dos nosos inimigos, sexan políticos ou laicos, de calquera que tente desunirnos. No persoal, se lle dou esa praza á máis guapa, daquela igual se namora de min. ¡Dese xeito asegúrome a súa lealdade, amén das benaventuranzas, que para traidor chega e sobra co Xaquín! Manuel, neste repasiño das circunstancias, ¿a cantos enrestrei?
-¿Que chega e que sobra, o que? Maldito cousa che entendo, nunca, pero ti, o que é por min, adiante, ¡que por algo es o meu Secretario!
-Méritos, mé-ri-tos, desa sobriña tan..., ¡churrusqueira! ¿Cantos? ¡Como vas entender se non estás atento!
-¿Cantos, cantos puntos? ¡O que ti digas! ¡Coido que dez sobre dez!
-O outro día dixeches que conto mellor có Pintagorras, pero o que es ti non te quedas detrás do Pitágoras, que ese é o seu nome correcto. Iso, dez; dez sobre dez, que tal serán os puntos que lle darei no exame; un exame, simulado, por suposto, á sobriña do Arcipreste, ¡que se algo lle faltase, vai en auga bendita! Despois diso, vén o Alcalde, que é amigo meu, e rubrica, coa de ouro, coa que che regalou o Médico, tan agradecido que está polo que lle demos a ganar nese choio da incapacidade laboral dos paisanos. ¿Práceche?
-¡Vale, ho, vale! Daquela fírmoche ese nomeamento da rapaza, xa que logo, coa de ouro, en letra gótica; ¡e ti fírmaslle no virgo, eh picarón! Ben pensado, tampouco é mala cousa que fagan Director dese Banco ao Comunista, que cousa igual..., ¡nin no país das bestas! ¡Será cousa de presebe!
Aurelio rubricou aquela proposta deshonesta, pero dándolle coa palma no ombro:
-Non sexas humilde, Manuel, que ti vés de señores, e para señor naciches; ¡nada menos que un Salmonte! Ben, ao que íamos; a ver logo esas facturas, que isto de promover as vivendas, a ducias, ¡tamén é facer Patria!
Manuel, dubidoso, discorrendo coas tiras intactas da súa conciencia, ¡se é que algunha lle quedaba en tal estado!
-Patria, o que é Patria, non será, que ese cemento é frouxo, do barateiro, que ata me dixeron que é aluminoso..., pero, o que é pan ao caldo..., ¡diso si que botamos, botamos e botaremos, nolos tres, ao terzo que estamos, salvo que veña un terremoto!
-Manoliño, non sexas humilde, que ti, desde que te asesoro eu, ao caldo o que lle botas son pasteis, que así te-lo ventrullo..., de oito meses!
-Claro, home, claro, pasteis, que para o pan e para os filetes pouca dentame conservo.
-¿Añorasos filetes, eh picarón? Por certo, ¿cando volves a Madrid para..., para levarlles outra canada ás túas bailarinas?
Aquel Alcalde, sempre servizal e ben disposto para coa xente do seu Municipio:
-¿A Madrid, de xestións? ¡Faltaría máis! Eu vou tan pronto como discorras un bo proxecto, unha cousa importante, outra...; ¡desas de imaxe!
-Non sei cal escoller, que teño un feixe de ideas: Por de pronto, habería que ir matinando en facerlles outro Cuartel aos Civís, que din que Franco chochea..., ¡tanto, que seica lle entraron dúbidas de cal Rei xogar! Se perdémo-la partida, daquela será unha boa cousa ter contentos aos Gardas, polo menos aos Gardas, sequera sexa para levalos de escolta..., ¡na nosa derradeira viaxe, na de Suíza, como seica fixo aquel Marx, cando fuxiu non sei de que Penal!
-Secretario, ¿un cuartel, enteiriño, coas vivendas dentro? ¡Chacho, iso serán millóns, moitos!
Aurelio tiña as contrapartidas ben calculadas:
-Certo, si señor, pero tamén o é que algo vale ese piso que lle doamos ao teu padriño, ao Valcarce. Por min podes engadirlle unha boa moblaxe, desas de Valencia. E vaille dicindo que iso corre da nosa conta; ou mellor dito, da túa, que eu tamén son, pero non estou, nestes papeis da Construtora, quero dicir, nos oficiais. ¿Entendu, Monsieur?
Desta vez si, si que entendeu, que aquelas viaxes eran o seu principal devezo:
-¿Iso do "diezmo", paga-las primicias...?
-Si, Manuel, ¡máis ou menos! ¡Ti vai facendo as maletas, e acumulando repocho...!
Días despois, segundo resultou da enésima filmación, das revisadas polos inquisidores celestes, Manuel fórase a Madrid, ¡a bailar! E de paso, para conseguir, como bo Conseguidor, como bo Intermediario, como bo Cacique, unha Casa Cuartel, ¡de quince prazas, incluída a do Comandante! Pero antes de darlle a saída, o seu alterego aprobou á sobriña do Crego. E Manuel asinou; ¡coa de ouro! Con iso, aquela Sara, carne de Coresma, tomou posesión, ¡ao día seguinte! Pola súa parte, Mabel, recuperada daquel susto das carballeiras, volvía a ter ocasión, ¡prefabricada!, de reunirse co seu apaño, pero, iso si, con maiores precaucións, cadora máis, saíndo en cadanseu coche, por estradas opostas, e con pretextos do máis rebuscado...
Por outra banda, na propia Secretaría do Concello, aos poucos daquela posesión comenenciuda:
-Sariña, muller, non chames á porta, nunca, que eu, para ti..., dispoñible!
-Don Aurelio, grazas, pero é que...; ¡isto é un reservado, unha Secretaría!
-Iso dá o mesmo, que para ti non vou ter secretos; ¡nunca!
A novata, ruborosa, mesmo atordada:
-O señor Secretario...; ¡o señor Secretario é o señor Secretario! Non estaría ben, que se hai xente, ou mesmo aí fóra, nese mostrador, e se me ven entrar sen pedi-lo seu permiso..., ¡daquela, adeus á miña honra!
-Visto así, como queiras!
-Don Aurelio, hai cortesías, cortesías e retesías, que mas ensinaron de nena, formándome tal e como son. ¡Vostede sabe, iso do exemplo!
-¡Muller, sendo sobriña do Arcipreste...; unha nobreza, do berce! Saritiña, séntate, que aquí, coa porta pechada, que xa lle pasei o resgardo, as cortesías sobran. Que si, que ademais de cotexar este documento temos que falar..., das nosas cousas!
-Don Aurelio, este...; o documento xa o repasei, detidamente, que por certo gústame pouco, pero eu, aquí, nas horas de oficina, estoulle para facer o que vostede mande, que tal me dixo don Manuel ao darme a credencia. Mire, se algún día se me crean problemas na conciencia, aquí, con vostedes, daquela, con despedirme, asunto arranxado!
Pero Litis non agardaba por sutilezas, non contou con elas, así que optou polo seu xarope de pico, pero dosificado, con cautela:
-Sara, tiñas que sentarte, que temos moito de que falar. ¡Senta-las nádegas é senta-las bases, que se di! Para empezar, de contado, aquí imponse un atúe..., recíproco!
-O que é pola miña parte, non; non señor!
Premeulle nos ombros, ao suave, agarimoso, para sentala cerca, en ángulo, naquel sofá que tan cómodo lle resultaba á Mabel...
-¡Naturalmente! Temos, case, caaase, a mesma idade, que incluso podes chegar a simpatizar comigo; comezos que nos poden levar a..., ao altar do teu tío! Eu síntome só, moito, e teño o corazón dispoñible; por iso a miña imaxinación busca, busca que te buscarás, sempre buscando, ¡un anxo! ¡Que si, muller; de veras! E logo está a labor cotián, nesta oficina, que en si mesma esixe unha confianza; ¡recíproca por suposto! ¿Non o cres, ti, ti tamén, Saritiña, meu sol? ¡Os teus encantos fai tempo que me engaiolaron, mesmo ao coñecerte, pero faltábame unha ocasión coma esta, cálida e propicia, ¡o que se di de proximidade!
-Don Aurelio, vostede pode chamarme como queira, sempre que sexa, iso, sen faltar, que para algo é o Xefe, pero eu prefírolle o meu prenome, isto de Sara, que se o oen chamarme Sariña, ou Saritiña, daquela pensarán...; ¡Deus, que pensarán! ¡Ata pensarán que non me porto con decencia!
O ligón do Secretario, fracasado nas verbas, tentou de comela cos ollos, que llos acaramelou ollándoa con voracidade, de arriba abaixo e todo ó redor, nun galeo, nunha provocación nupcial:
-¡Uih, que suspicaz, que difícil! A soas si que me permitirás chamarche Sariña, que mo pide o peito... -Pero a moza torceulle o fociño: -¿Muller, é que nin esa confianza, un chisco...?
Percibiu unha ollada de desaprobación, outra, pero esta sostida, que o desarmou un tanto; el púxose de vítima, que era o seu comodín:
-¡Que Deus che perdoe polo moito que me fas rabiar, que ata parece mentira...! Pero volvamos ao documento; a ver, vaime lendo, iso da minuta...
-Agora mesmo, don Aurelio, pero déixeme un intre, que lle quero dicir unha cousa, de propósito..., por mor da miña conciencia! Aquí, neste papel, fálase de que o morgado da casa préstalle unhas pesetas ao seu irmán, ao que foi casar para fóra; e como os coñezo casualmente, pois..., por se o enganaron facéndolle unha consulta desas do fío dobre...
Convenlle saber que este da casa, o que é de seu, de seu non ten un can, e moitísimo menos esa cantidade tan enorme que din, aquí, que lla empresta ao de fóra. ¿Non será que llas quitou ao seu pai? Nese caso igual o chaman a declarar..., cousa desagradable, á parte de que pode evitarlles un dano, de presente ou de futuro; por iso coido que, como bo cristián, quererá facelo así; ¿é ou non é?
O Litigueiro desta vezdera cun anxo, cousa que o inquietou; adestrárase para polemizar cos seus afíns, cos diaños!
-¡Oh, pero que encanto, que sensibilidade! Exquisita sensibilidade a túa, si por certo, que ben que me agrada, que moito te admiro, só que nisto pásanseche por alto unhas gorgas, un detalle cativeiro, minúsculo: ¡que non teñen por que coincidir a moral co dereito! Eu non son Arcipreste, ¡que son Avogado! Non obstante, vouche tranquiliza-los escrúpulos, que de paso, aprendes! A primeira das premisas é que o Avogado defende os intereses do seu cliente. ¿Coidas, sensucontrario, que os criminais non merecen defensa? Tivérona, en efecto, de sempre e para sempre, incluso coa Inquisición!
-Tampouco é iso; entendo que podan ser inocentes, entendo que as aparencias...; ¡xa sabe! Meu tío di que coñece casos, pero que os cala, por culpa do seu sixilo de confesión!
-¡Sariña, monamour! ¿Que che dicía...? As aparencias poden enganar, tal e como che pasa neste asunto. Vouche explica-lo caso, dentro do noso secreto, coa porta pechada: Sempre me gustou ensinar aos subordinados, pero o que me viña pasando co Xaquín é que non puxo interese en asimila-las situacións. Neste suposto, verbo deste documento, ¡para que palpes, por ti mesma, o miraxe das aparencias!, quen me visitou, quen me solicitou, foi o pai dos rapaces. Quérelle dar a herdanza, xa en vida, ao fillo máis novo, cousa que é lexítima, moral e absolutamente lexítima; ¡unha lexítima lexitimada! ¿Entendes, capíscalo? ¡Coido que si, que o entendes!
-Don Aurelio, iso que di, lexítimo será, mais non alcanzo a comprender por que ese fillo quere herdar en vida!
-Non é que queira herdar en vida, senón que lle convén porque fixo unhas compras, coa muller a onde foi casar, e daquela, se demostra que aportou parafernais, a cousa cambia; ¡ante os cuñados, e tamén ante a propia muller, que ben certo é iso de sivispacem,parabellum!
-¿Que dixo antes; dixo parafernais? ¡Non, nada; é que nunca ese termo oíra, e non me soaba, pero, xa digo, nada, que o saco polo seu contexto!
-¿Sariña, ve-las avantaxes de nacer nunha casa familiarizada co latín; canto axuda a etimoloxía? Como che ía dicindo, no dereito non hai fórmulas axeitadas para documentar esa..., ¡digamos, esa moral! Daquela, ¿que cabe facer? Pois, simplemente, un papeliño, ¡que vindo de avogado, sagrado é! Ao irmán faille, simúlalle, un empréstito; etcétera, etcétera.
-¡Oh, que cousa; mais se vostede o di...! Daquela, unha cantidade que nin coa inflación de vinte anos...; e o caso é que ese velliño está para caer; digo, que nin en vinte anos chegará a coincidir co valor real da lexítima curta desoutro, dese das portas a fóra. ¡Inaudito, ao que se chega...!
-¡Rapaza, nin que foses Economista! Mira, muller, os números non che son cousa dos Avogados; o noso son as figuracións elucubrantes; cousas malditas, pero ben ditas, ¿entendes? ¡Conceptos esgrevios! Ínflase a cantidade porque non convén poñer un empréstito oneroso, cousa que, por outra parte, tampouco sería certa por culpa das implicacións fiscais que tal solución levaría consigo.
Ítem máis: ¿que o herdeiro curto asenta en darse por apartado de tódolos seus dereitos, presentes e futuros, na casa matriz? ¡Pois por iso, precisamente por iso, se pon unha cláusula destas, que responde do empréstito por ante o prestamista, con toda a súa herdanza, pero só coa herdanza..., caso de que non devolva eses cartos antes dos trinta da data na que faleza o seu pai; séxase, se os premorre! ¿Que, que che parece esta filigrana; unha puñeta ben bordada, non si?
A rapaza estaba descubrindo outro mundo, ¡o das minas subterráneas dos leguleios!
-¡Vaia enredo; non sabía eu que as leis fosen unha cousa tan..., tan torcida, que logo parece un trelo de sedas! ¡É o único chistoso do caso!
-¿Por? -Estrañouse Aurelio, sinceramente; desta vez, si.
-Pois, porque ese minorazo non vai ser tan lerdo que devolva unha cantidade que non recibiu; ¡nin vale outro tanto ese herdo!
-Diso se trata, de que a garantía do préstamo, esas caucións, se convertan en recibo de apartación do minorazo. ¿Que, Sariña, aséntaste, quedas conforme? ¡Oh conciencia timorata, como dixo aquel Santo, aquel Agostiño!
-Señor, a mala conciencia, timorata ou non, é a deses fautores dun enredo que nin eles mesmos saberán confesalo; e pobre do Cura ao que vaian..., para entendelos!
-¿Ves? Todo consiste en explica-las cousas, que de explicadas, todas, absolutamente todas, son boas, boísimas, e non como di o Arcipreste, teu tío, que está obsesionado coa maldición do David, ¡Abyssusabyssuminvocat! En absoluto, que tan só os parvos caen no abismo por... por selección natural, que diría meu padriño, un tal Nietzsche!
-¿Estranxeiro? ¡Seguro que si, con ese nome!
-¡Por suposto; alemán, da sempiterna Alemaña!
-Todo iso explícaseme ben doado, que non son letrada; o que non terá graza, ningunha, será a explicación que teña que dar ese morgado aos seus irmáns, aos outros irmáns..., cando lles chegue a hora das partillas!
Litis sempre por encima, altísimo, máis arriba do ben e do mal, coa terra encollida, toda aos seus pés:
-¡Ah, iso; problema seu, que se para entón non están conformes, que designen Avogados, e Procuradores, que para algo estamos os xuristas, para servirnos da xustiza!
A Auxiliar, naquel pozo de contradicións e de tentacións absolutas:
-¿Don Aurelio, podo preguntarlle outra cousa, xa que..., xa que se puxo a ensinarme?
-Sariña, canto queiras; eu ensínoche todo, o que queiras, na máis estrita intimidade, pero ti terás que ensinarme, tamén, algún día, algo de ti mesma, con igual intimidade, que todos aprendemos de todos, máxime sendo diferentes: ¡homes, mulleres...!
-É que..., ándame polo maxín o por que ese pai, se quere reforza-lo seu morgado, non volve ao testamento e lle fai, dentro da lei, os dous terzos que se lle poden arrimar ao guapo, ao fillo guapo.
-¡Deliciosa...; deliciosa, ti e maila túa propia inxenuidade; un encanto! Non, Saritiña, non pode ser pola elemental razón de que xa lle aplicaron eses terzos, os dous! Voucho dicir, sen reservas, xa que es tan boa alumna: incluso se dá unha certa extralimitación porque o vello recoñeceulle á nora, por sobre do prado da Porta, unha dote inestimada, e nunca mellor dito, que ela, ao seu matrimonio, só aportou a virxindade; ¡ou se cadra, nin iso!
-¿Sabe que lle digo, don Aurelio? Que aínda non distingo ben se estas cousas son boas, ou malas, pero o que aprecio é que eu, con vostede, moito vou aprender; ¡e encima, cobro! O malo será se me condeno, que daquela..., daquela diesire,diesilla!
-Aquí, nesta función, cobrarás os haberes do Concello, como Auxiliar que es, pero eu adoito ser xeneroso cos que ben me serven...; ¡cos que me serven axeitadamente! Iso á parte doutras circunstancias que podan dársenos, ¡que ti ben as entendes!
Aquel coqueteo entreverado, insinuante, aquel galimatías técnico-xurídico, rematou por culpa dun repique de nocellos; alguén que se impacientaba por entrar:
-Don Aurelio, oíu; me parece que petan.
-...
-¿Si, Ramonciño? ¿A que vén esa présa, non ve-la porta en situación de nonadmitance?
-¡Descúlpeme, don Aurelio! É que viñeron eses señores, aqueles do documento.
-Dilles que volvan mañá, que a miña Secretaria aínda non está práctica, e por iso equivocouse nun parágrafo; ben sabes como quero eu as cousas..., ¡inmaculadas, sen tacha! Revisando estabamos...
-...
-Don Aurelio, ¿por que lles soltou esa trola? E logo que eu non son Secretaria súa senón unha Auxiliar..., pero deste Concello.
-Un contiño de nada, o que se di unha mentira piadosa. É para que se queden tranquilos de que este documento está ben feito, revisado en condicións, cos trasacordos incluídos. Un Avogado meticuloso vale por dous..., e cobra por catro; ¡excepcionalmente, por seis! ¡Matemáticas, amor; para que logo digan que os Letrados somos de letras!
-¡Ah; daquela terei que conformar! Outra cousa que aprendín hoxe, ¡que vostede foi a por letras e saíu matemático!
-Saritiña, o caso é que me admiras; nótaseche... pero aínda non me queres!
-Don Aurelio, non se equivoque, que tamén admiro aoConfucio, e a Mahoma que sexa; ¡non obstante, sonlle cristiá, persaeculasaeculórum!