¿Quen matou ó Coronel Le Coste?

Personaxes: Inspector Flandín, secretario Gastón, Pablo o mordomo, Tareixa a cociñeira, Mariña a doncela, Antón o polifacético e cabaleiro nunha peza, Cura, Señorita Weber, Coronel, Outros de aquí e de acolá.

Vaise celebrar a festa de enterro e todos andan pola cociña picando de aquí e de alá, pelando churras e facendo preparativos para enterrar ó coronel co mataran arreándolle unha taxada no pescozo para roubarlle uns zapatos moi estraños que el mesmo confeccionaba.

Un inspector investigaba o crime. Leva unha gorra a cadros con viseira e fuma unha pipa.

Ao principio preséntase unha escena onde todos choran. Os actores fan que limpan as bágoas cuns papeis hixiénicos.

Inspector: (entra por unha porta á dereita do escenario). ¿Tería vostede a amabilidade de relatarme onde estivo a mañá do crime?

Antón: Verei se lembro polo miúdo. Por veces se me esquecen as cousas.

Mariña: Sempre se lle esquece todo e o siñor sempre lle rifa.

Inspector: Faga un esforzo, home.

Antón: ¡Ben! Erguinme ás sete da mañá. Espertei ó siñor e señorita e ó secretario, pois tiñan que estar na igrexa ás oito en punto. Despois da misa almorzaron e todos se amosaron ledos e riron os chistes do siñor.

Inspector: Terían graza.

Antón: Ningunha.

Tareixa: A Antón alúmenos non lla fixeron.

Antón: A min non.

Inspector: Pero vostede quería ó seu siñor ¿non si?.

Antón: Quería moito, é verdade.

Inspector: Pero a vostede non lle gustaban as súas bromas. E aquel día co mataron emprendeuna con vostede e matouno súpeto.

Criadas e criados:(Movéndose polo escenario coma se fosen almas en pena) ¡Pobre coronel! ¡pobre coronel!

Antón: Non hai testemuñas. Pregúntelle a Pablo o mordomo xa verá como aquela noite o coronel me sentou á mesa con el.

Pablo: Pois non me lembro ben.

Antón: Pois pregúntelle a Gastón, o secretario.

Gastón: Velaí que eu tampouco me lembro moi ben.

Inspector: É bastante raro.

Mariña: É verdade eu son testemuña de que Antón sentou á mesa do coronel. El non puido matalo.

Inspector: Habería que buscar a ver quen ten os zapatos do coronel. Quen os teña é o criminal. Así que de aquí non poderá saír ninguén para que non haxa trampa.

Mariña: Pois busque, eu andei de limpeza e non os vin por ningures.

Tareixa: Velaí señor inspector que se eu o quixese matar podería envelenalo. Non me faría falta cravarlle unha navalla.

(Súpeto ó inspector dixo cambiando de tema.)

Inspector: Haberá que investigar a quen lle fixo testamento o coronel.

Gastón: Non é cousa de saber aínda.

Inspector: Pois vostede xa debería sabelo, pois é o seu secretario.

(Gastón dubida e dá unhas voltas)

Gastón: Non, coido que non o sei.

Inspector: Daquela vou pensar que é vostede o asasino para e que matou ó coronel para herdar axiña.

Gastón: Non atalle, inspector, non atalle, eu non o matei.

Inspector: Pois algún de vostedes tivo que ser.

Tareixa: Daquela tivo que ser o mordomo, pois os mordomos case sempre son os culpables.

Pablo: ¿Eu? Non entendo quen dixo tal cousa de cos mordomos somos sempre culpables.

Tareixa: Quixen dicir, case sempre.

Antón: O co matou coñecía o contido do testamento.

Mariña: Logo tivo que ser o secretario ¿Quen ía coñecer o testamento senón el?

Gastón: Agora xa lembro un algo. O siñor saíu ó xardín co siñor cura que andaba coxo, e velaí que o vin hoxe á mañá e non coxeaba.

Pablo: ¿Non pensaredes co matou o cura?

Inspector: !Ha, ha, ha! Iso estaría ben.

Antón: Agora que me lembro o coronel andaba coa viúva do sancristán.

Inspector: Daquela o cura non ten móbil.

Tareixa: Ten o ten, eu vino falando por el.

Inspector: Muller, non é ese o móbil ó que me refiro. Eu refírome a que non ten desculpa. Agora quedade aquí que vou ó xardín buscar probas do crime.

(Entra o cura)

Cura: Bos días nos dea Deus.


Antón: Pois dígalle que escorrente as nubes que senón ha de se nos foder a festa de enterro.

Tareixa: Velaí o inspector que pensa que vostede matou ó siñor.

(O cura fai o sinal da cruz)

Cura: Eu non matei a ninguén, nestes casos son os desgustos os que matan ás veces. E vostede, inspector, deume un ben gordo.

Inspector: Eu cumpro coa miña obriga

Cura: Pero todos somos inocentes mentres non se demostre o contrario ¿non si?.

(Entra a señorita Weber)

Señorita Weber: Eu non o matei, que estiven lonxe e acabo de chegar, dígoo para que non me dean a lata con crimes. Eu veño cobrar a miña herdanza. Para iso son a filla adoptiva do siñor.

Tareixa: Muller, o siñor aínda está quente no cadaleito para que só pensedes en herdanzas. Deixe aló menos co enterren.

Inspector: Aquí ninguén ha cobrar nadiña ata que se descubra o culpable.

Weber: Pois ande axiña que eu teño présa.

Inspector: Velaí que vostede aínda non vai herdar. Pois semella vostede culpable tamén.

Weber: Pero eu estiven fóra. Só vin hoxe ata aquí.

Inspector: É igual, nas cuestións de herdanzas hai dous motivos para matar. O desexo de entrar axiña no gozo dos bens legados ou o despeito por non ter sido beneficiado.

(O inspector sae para pensar mentres, todos seguen preparando a festa. Uns e outros móvense polo escenario como as ovellas pola aira. Pero non din mee. De alí a un anaco o inspector entra movendo a gorra cunha man.)

Inspector: ¡Ha! Xa sei quen matou ó coronel

Mariña: ¿O cura, non si?

Inspector: Unha compacta ringleira de formigas rebeloume o misterio. No chan do xardín había varios refugallos de compota.

Antón: Veña diga axiña, ¿non ve que todos lle temos cravada a ollada?

Inspector: ¿Para onde, para garabata?

Gastón: É ben fea, un policía debería pasar sempre desapercibido.

Inspector: Como lles dicía, xa sei quen matou ó siñor. Foi a cociñeira pois quen senón. Ela é a compoteira.

Señorita Weber: E por que mataches ó bo de meu pai adoptivo, muller?

Tareixa: Bo! Porque el dixo que no mundo non había máis muller para el ca min e velaí que me enteei que andaba coa viúva do sancristán.

Inspector: Daquela non foi polo testamento?

Gastón: Coido que non

(O inspector sorrí)

Inspector: Non creo co vello andara con namoramentos e de picos pardos á súa idade. Sego a pensar que foi o a herdanza o que matou o siñor. Velaí que penso todos sodes culpables. Desde o momento do crime, todos vós tivestes contacto co defunto coronel e atopádesvos mesturados e revoltos no suceso.

Cura: Pero a Tareixa confesou e é culpable, que máis quere de nós?

Inspector: Que teñan a bondade de traerme o testamento do siñor.

(A ocasión foi digna para un sorriso, compracido na expresión dun mundo promiscuido no que os rostros, corpos, atitudes e frases confundíanse arredor dun cadáver co grafismo dun fondo de cine.)

Gastón: (Dálle uns papeis amarelos ao inspector). Velaí ten o testamento do siñor.

(Todos se poñen indiscretamente a carón do inspector para le-lo contido do testamento).

Pablo: Arre carallo, xa sabía eu que me ía deixar un dos seus dous cabalos.

Mariña: Aínda haberías querer os dous. Egoísta.

Pablo: Ven llos merecía polas veces que levo chamado siñor.

Mariña: Pois cobras ben caro os dicires.

Inspector Flandín: Fáiseme raro, o outro cabalo deixoullo á doncela.

Cura: E a min que me deixou?

Inspector: A vostede deixoulle as flores do xardín para que lle adorne o cemiterio.

Señorita Weber: Bo!, esas miudanzas. Eu son a herdeira de todo, para que quero eu as flores e os cabalos a min só me interesa a facenda e os cartos. Veña lea axiña a lista dos meus bens para que estes criados saiban quen manda aquí.

Inspector: Pois o testamento di que a vostede só lle deixou a súa colección de botas que el mesmo facía. Di que teñen grande valor.

(Os demais facían acenos de burla).

Señorita Weber: Haberá que ir ao avogado para que nos lea o testamento. de vostede non me fío nadiña. E a quen lle deixou os bens?

Inspector: Mellor é que llo diga o avogado, non si?

Señorita Weber: Pois xa que me deixou a colección de botas. Quítella as que ten o defunto, pois de seguro que eran as mellores, senón el non as levaría para andar pola outra vida.

Cura: As botas debiamos repartilas, aos meu pobres da parroquia haberíanlles abrigar os pés.

Gastón: As botas son unha obra de arte feita á man, todos deberiamos ter un par desas reliquias.

(Todos asentían)

Coronel: (Erguéndose do cadaleito coma se lle picaran o cu un milleiro de formigas). Ah! Rufiáns.

(Todos se soben enriba das mesas como se escapasen das augas do mar para enriba dunha illa ou dan voltas e viravoltas polo escenario semellando fuxir co medo).

Cura: Coronel, ouviu vostede todo isto?

Coronel: Ouvín!

Inspector: Pero vostede non estaba morto?

Coronel: (Colle un fusil que tiña agochado no cadaleito e apunta cara os presentes). Morto! Mortos van estar estes rufiáns que case me fan estoupar o cerebro ouvíndoos.

(Todos dan voltas polo escenario facendo que foxen. O inspector queda no medio da roda e o coronel corre tras deles berrando).

Coronel: Quererme descalzar no cadaleito, vouvos dar eu botas, noxentos, rufiáns, avariciosos, heivos de causar feridas ata nos miolos...!

Inspector: (Intentando deter o coronel)Coronel Le Coste! Coronel Le Coste!.

Coronel: Cale, inspector ou pégolle un tiro a vostede tamén!

PANO.


Esta obra de teatro representarase co gallo do Día das Letras Galegas 2008, no Hospital de San Xosé (Lugo).