Pódese Pasar? (15)

Manuel, meu pobre, tamén conformou niso:
-¡Si, Mabel, un retiro precioso, con todo iso e algo máis, con moito de sobra, que ata me farei abana-los coxinetes! O malo, se volvemos ao comunismo, será ter que deixar este Churiz tan precioso, este paraíso que tanta ventura nos promete...
-¿Sentirás iso, meu amor; e deixarme viúva, despois de aguantarte todos estes anos, iso non?
-¿Viúva? ¡Que me importa o que fagas de viúva! Os teus verdores leveinos eu, por diante dos outros; así que, para os que veñan detrás, para os pobres, para eles, as pelellas, as sobras; ¿non si, Aurelio?
Aquela indirecta era tan ordinaria que non lle pasou desapercibida ao seu Secretario. Saíu pola tanxente:
-¡Por min, vale! Pero iso da pobreza, iso da Beneficencia Municipal, é outro tema, que hoxe, aquí, nesta sesión privada, son asuntos privados. Oficiais..., ¡os do Concello! ¿Enténde-la cousa? Por unha asociación de ideas...; ¡case se me esquece un pespunto, un detalliño insignificante! Este, Manuel: coido que estaría ben que deses xamóns, tan presentados e tan recortados, que os tes a sobrar e non é cousa de levalos á feira, que se che porán rancios..., mándalle algún, tres ou catro, ao teu compadre, ao Ramonciño. Xa sabes que ese Oficial está demasiado cerca de nós, e non é cousa de que, co antollo de catro miserables xamóns, lle entren sospeitas doutros bocados máis..., ¡apetitosos! Dárlle-las sobras aos cans famentos ás veces é prudente, ¡ademais de barato!
-O que es ti, velas vir de lonxe, polo mesmo aire, meu Secretario, que nin que foses unha vella desas que botan as cartas; ¡maldito se non estás en todo..., unha xoia!
Aurelio pavonouse. Manuel pillara un complexo determinante, definitivamente crónico. E Mabel fervía coas arelas de botarlle os brazos ao colo a un mozo tan audaz, tan pillo e tan listo, que prometía cubrila con aqueles diamantes especulativos; ¡toxeiras convertidas en solares!
-¡Xefe, hai que irse cos tempos; e por outra banda, na terra dos cegos, tal que esta Galicia, é rei o que ten un ollo!
Á Mabel saíalle aquela fervenza por tódolos poros da súa abundante encarnadura; escapóuselle un suspiro:
-¡Niso de ir cos tempos..., sempre contigo, Aureliño; co corpo e coa alma!
Manuel algo percibiu, que algo se escamou:
-¿Que lle dis, muller...; que bromas son esas, estando eu diante, de par túa? ¡Non tes vergoña, nin quen cha meta; a vergoña, quero dicir!
A súa muller, ¿compartida?, empezaba a albisca-lo ouro no seu tesouro:
-¡O que oes, Manueliño; que concateno con este proxectazo do noso Aurelio...; co corpo e coa alma! Tamén che digo que desde hoxe o noso castelo, ese de aí arriba, volve a ter Señor: Ti, vello Salmonte, herdeiro daqueles condes do Monte Salvo, que é o que poñen eses pergameos que tes no despacho; aínda que es medio parvo, medio parvo e máis bruto cós arados... Si, si, que ben sabes que é certo. Tivéche-la sorte, a sorte ou o acerto, de acertar con este Secretario de perendengues, que non só é capaz de argallalas, senón, e tamén, de montalas, de monta-las burras de Churiz, unha por unha, que todo por aquí só hai Manueles; ¡Manueles de fachenda, sen ideas, que diso non saídes!
Aurelio sentíase vencedor:
-Mabel, esa palabra que me dedicas, iso dos perendengues, ¿é positiva ou negativa, que no meu dicionario...? ¡Nin nese das picardías do Cela!
-Non lle fagas caso á miña muller, que esta golfa sen escrúpulos emborrachouse co cheiro das onzas..., ¡antes de fabricalas!
Ela riuse, a pracer, facendo castañolas cos dedos e bailoteando diante dos homes:
-¡Anda que ti, Manueliño dos Escrúpulos, Manolón da Calderilla...; quen te viu e quen te ve; ou por mellor dicir, quen te verá de hoxe en diante, apañando cunha pala nos pesos que che vai fabricar este Aurelio! E a min, ¡a min!, cos abrigos de visón, catro ou cinco, un de cada cor...
No caso do Manuel a tal intre mesturábaselle a cobiza co temor; ¡demasiada dose!
-¡Esta Mabel…! Que non te tente o demo poñerte a presumir antes da hora axeitada, que se pode celar a muller do noso Gobernador, e daquela...; ¡daquela dáme pasacalles, antes de cobra-las especulacións do noso Aurelio!
Aquel Hipersecretario, sempre conciliador; á súa maneira, que tampouco lle interesaba doutro xeito:
-Decátaste, Mabel, de que o señor Alcalde, teu marido, é máis listo do que opinabas ti, fai pouco.
-¡Será, home, será; que xa din neste país que con boa escopeta e can prestado..., cazan os parvos!
-¡Cazaremos, cazaremos; moito; ámbolos dous!
-¿Ámbolos dous? ¿É que non somos tres? -Manuel volvía a celarse; con toda razón.
-¡De aquí en diante, para certos negocios, seremos coma un, un só! ¿Tres deuses? ¡Que va; un só verdadeiro! ¿Enténdelo? ¡Convenche entendelo e deixarte de celos, caro Manoliño, que os homes celosos desfán os imperios! -Con esta andanada desarboroulle a pouca arboradura que lle quedase ao ¿capitán? Salmonte.
-¡Centella! E ata terás razón, que isto xa se parece a Santísima Trindade, que o Párroco sempre a empeza a explicar, e despois atrapállase, que nunca dá rematado; ¡ennobélase!
-Querido Manuel, querido socio, querido Alcalde, que ti tamén es un trinitario: Eu sonche mellor teólogo có teu Párroco, que fago milagres da túa propia terra, das súas toxeiras, ¡do que tiñas diante dos ollos, e ti sen apalpalo! Un ceo trinitario, co corno da abundancia derramando..., ¡froitos! ¡Xa o verás!
Manuel asentiu. Se aqueles cornos, aquelas xenas, públicas e notorias, lle traían o nunca visto en riquezas, en categoría social, en mangoneo caciquil..., ¡que todo fose pola Patria, pola Patria e polos Patricios, co Salmonte incluído nos xuros, por suposto!

-.-

¡Forzas vividoras, que non vivificantes!
Sae en pantalla o Café Centro: veladores en mármore, coas patas de ferro, de ferro forxado; xateiros que barullan nas dúas mesas do fondo, que as utilizan para bota-las contas da última remesa, pagándolles aos gandeiros con mañuzos de papel-moeda que sacan dos petos interiores daqueles blusóns..., ¡máis que mouros, da cor da bosta! Os paisanos, en xeral, austeros, ao sumo pedían un grolo de augardente, ao que algúns, por contaxio habaneiro, denominan, buchito, que llela serven dun caneco de barro; un envase tamén cotroso, polo menos por fóra, que ten conta do que lle meten, sexa etílico ou metílico, pois o líquido non é visible ata vertelo naquelas copiñas, auténticas alfergas de cana alta. Primorosamente talladas, iso si; acaso traídas de Cuba, daquela Cuba da Lei Torricelli, que foi onde aprendeu Cosme a súa hostalería sui generis, marrá, séxase, de marráns ao espeto, de dobre moral, metade servilismo, metade soberbia, ¡segundo para quen! Por outra parte, naquela tertulia das Forzas Vivas, dominó, dominó e dominó; ¡tres dominios, tres poderes, simultáneos!
A tal momento falaba o Litis, que se sentía, como pouco, director de orquestra; un domador de tigres diante daquelas ovellas:
-Matasáns, voume meter contigo, que entre ti e mailos teus colegas estádesnos a crear dificultades; ¡considerables!
-¿Problemas, eu; a quen, como, e cando? -Lucas, sorprendido por aquel tiro libre, engurrou o cello.
-¡A quen vai ser, ao propio Manuel! Por ende, a este seguro servidor. Teriamos que falar diso, pero engorde, que a cousa é solemne.
-¡A min non, non ho, cómame nunca o diaño, que teño unha saúde férrea, de cabalo!
-Manuel, Alcalde, que vou por outro lado. -Puntualizou o Litis cunha finta dialéctica suave, falsamente agarimosa; mesmo coma quen corrixe nun cativo, só que con ironía.
-¡Ah; é que contigo nin Deus sabe por onde tiras! ¿Que, a metá fóra, ou máis!
-¡Dalgún modo, pero só en certo modo! Estiven revisando os padróns, ao trinta e un do último decembro, que me incumbe todo iso en virtude do Regulamento de 1.952, e resulta que a poboación de feito, ¡que é a que conta neste Churiz dos nosos pecados!, caeu por debaixo dos vinte mil. Outro descenso, como daquela da guerra, ¡pero este é inadmisible nun Distrito de xente tan nova…, e tan ben rexido!
Manuel deu unha losqueada, forte, pero no mármore; tanto, que ata se mancou, e para aliviarse soprou no moratón, pero como lle seguía doendo optou por rega-la man, aquela manopla peluda, osuna ademais de ósuna, coa copa da augardente, coa súa; con outro soprido, que lle pareceu pouca anestesia, envorcou de segundas a do Aurelio, enteira que estaba.
-¡Iso que dis é grave..., por culpa das subvencións! ¡Cómame nunca o diaño, Secretario, tes que casarte, pero pola Igrexa..., para ter fillos!
Aurelio, que non perdía facilmente a súa flegma habitual:
-Aquí o mal patriota, o sabotador, é este Lucas, noso contertulio, e sen embargo, amigo.
O aludido, detendo a xogada:
-¿Eu; mal patriota, eu, con dous fillos de cada muller, todos na escola, e outro de camiño? Iso sen conta-los que deixase en Santiago, que alí, como bo estudante de anatomía, observei e palpei, cantidade, practicando en vivo, ¡que é como mellor se aprende!
Aurelio apuntoulle co furabolos, incisivo, acusador:
-¡Ti, ti mesmo, Doutor; directa e indirectamente! E se cadra tamén os teus colegas, que andades receitando pílulas e métodos que vos converten en inimigos públicos. Estou falando en serio; tan en serio, que merecedes que elevemos unha queixa ao Gobernador...; ¡invalidada de antemán pola nosa camaradería, obviamente! -Coa de cal, unha de area: -A cousa está clarísima; e se non, decídeme: ¿cando caeu Roma?
-¡Anda este por onde sae, e iso que lle verteu Manuel esa copa! ¿Pregúntasmo a min, ou ao Ilustrísimo?
-¡A calquera, ao que máis saiba, que así douvos ocasión de lucimento, tal que nun concurso deses da radio!
Aquel desafío do Médico era de obrigado cumprimento para o Manuel, que emboutado polos seus complexos nin o pensou:
-¡Ai, ho, seino! Roma caeu...; caeu pouco despois do desembarco daqueles Aliados en Sicilia, que eu estaba daquela en Grodno, recuando, a cen, que non se me esquecerán aquelas heroicidades da Azul, da Gloriosa. Polas miñas contas, debeu ser na primavera do Corenta e catro, que aquel fantoches do Mussolini tiña moita verba e pouca fortaleza, ¡que se lle ían as enerxías pola Petaca! ¿Teño memoria, non si, Doutor?
O Doutor, escachizándose de risa:
-Pola Pettaci, dirás; pero non é por aí, Manuel, que o Secretario, ademais de cobiza-las mulleres do próximo, fondea; sempre fondea, e coido que se refire á caída do Imperio Romano. Ata me parece que sei por onde vai: As comodidades e mailas borracheiras daqueles romanos, o noso viño de Amandi, etcétera; amén de certos vicios inversos; e tamén enfermidades, das secretas: o gálico, que o pillaron nas Galias, e despois espallárono por todo o Imperio. Esa conxunción de circunstancias prodúzolles unha dexeneración hormonal, unha esterilidade xeneralizada, co que descendeu, incluso, a poboación dirixente. Para entón os bárbaros, que se estorbaban entre si, ascenderon de simples lexionarios a centurións de tres vitis, que así foron copando os postos decisivos, co cal, Roma, a Roma imperial, para dicilo nunha soa verba, ¡escarallouse!
Manuel fixo ademán de aporrea-la mesa, por enésima vez, pero contívose, que aquelas mocadas so lle servían para agrava-la risa dos seus contertulios:
-¡Ao carajo podédesvos ir vosoutros, que me acomplexades, cando un, cando outro, de mala maneira, sen piedade; e a ver cando vos decatades de que a miña carreira é agrícola! ¡Ai, ho, que nin poda abri-la boca con estas eminencias! Voulle propoñer ao Gobernador que vos dea un cargo; como pouco, no Goberno..., para que me deixedes en paz!
Aurelio, naquelas tertulias, e sempre, adoitaba ir por onde quería, levando a voz cantante; e á vez congratulábase co Galeno, que tamén se gababa do seu polifacetismo, aínda que en ámbolos dous especialistas o que primaba era a sutileza dialéctica, o abuso psicolóxico.
-Senador Craso, don Manuel, xa que non témo-la túa riqueza, ¡polo menos déixanos gozar da nosa cultura! ¿Pero, que fas? ¡Ti mesmo afogáche-lo seis dobre, que a ver por onde colocas despois diso!
-¡Porras! É que entre dous sabedores...; ¡un Cristo! ¡E menos mal que hoxe non veu ese Crego! Matasáns, ¡xa está ben! Deixa de ollar por riba das gafas, que xa sei iso da tila, pero non serei eu quen lla acapare ao Cura, ¡que despois non lle queda un sostiendo, coa que gasta! Pero retornando a onde estabamos: ¿Que, que se fai con ese asunto dos habitantes; non será por culpa, pero algo tamén, supoño, desta emigración tan forte que nos está rareando a bisbarra?
-Haberá que facer dúas cousas, dúas, simultáneas: Regalarlles aos médicos senllos exemplares desa encíclica, da Humanae Vitae; e segunda, desde xa, poñer a sumar no padrón dos habitantes ao teu compadre, ao Ramón, que se segue facendo as estatísticas esoutro chorras, ese comunistoide, coa meticulosidade que adoita, e con esa conciencia da ética internacional, ¡que é como lle chama!, sen atender aos beneficios comunitarios, aos municipais, ata teremos que mingua-la asignación per capita que percibe este Lucas, como Médico que é da Beneficencia Municipal. ¿Oíchelo, Doutor? ¡Por tanto, ti es parte directa, interesada!
Ao Manuel iso da rigorosidade estatística importáballe bastante menos que repoñe-la súa copa. Pediu e pagou outra rolda, e despois faloulle ao Secretario:
-¡Se só é iso, adiante cos farois, que xa firmarei, onde faga falta! ¿Cantos morreron este ano?
Como vemos, a principal dilixencia do Manuel era firmar, ¡onde fixese falta!
-¡Cento catro! -Informou Lucas. -Algún deses, agora que estamos en familia, pódese dicir que o foi por culpa miña, ¡que aquí non hai monos para ensaia-los tratamentos!
-¡Xa mo parecía, xa! -Aclarouse Manuel, pero o Doc, con sorna, aínda llo matizou máis:
-¡Cantos favores deses anónimos, no máis rigoroso anonimato, séxase, sen factura, lles fixen aos xenros, particularmente aos xenros!
.../...