En apenas unhas horas chegaremos ao bicentenario do nacemento dunha das escritoras máis importantes en lingua inglesa: Mary Anne Evans, máis coñecida polo nome literario de George Eliot.
Nacida o 22 de novembro de 1819 en Nuneaton, unha pequena localidade do condado de Warwick, nas Midlands inglesas, pertencía a unha familia acomodada que pronto descubriu nela un intelixencia admirable e unha curiosidade excepcional. Sendo aínda nena declamaba con soltura A tempestade de Shakespeare ou O paraíso perdido de Milton e lía todo canto libro se lle cruzaba no camiño, o que decidiu a seus pais a darlle unha formación nas escolas anglicanas e evanxélicas da bisbarra.
Medrou frecuentando os faladoiros de Charlas Bray en Coventry, onde departía con importantes pensadores da época. Por ese tempo leu e traduciu a Ética de Spinoza e tamén a filosofía hegeliana de David Strauss e Ludwig Feuerbach.
Ao morrer seu pai, en 1849 (súa nai falecera cando ela tiña tan só dezaseis anos), iniciou unha viaxe por Europa da que regresou decidida a principiar a súa vida como escritora e comezou a escribir recensións para a Westminster Review (na que chegou a ser subdirectora) e a publicar relatos longos para o Blackwoods Magazine que logo reuniu no libro Escenas da vida clerical (1858). Mais foi ao ano seguinte, coa publicación da novela Adam Bede, cando saltou á fama, iniciando un camiño de inmenso recoñecemento popular que a levou a ser unha das autoras máis lidas do seu tempo.
Tras aquelas primeiras obras virían textos como O veo alzado (1859), O muíño onda o Floss (1860), Silas Marner (1861), Romola (1862), Felix Holt, o radical (1866), Middlemarch (1871) ou Daniel Deronda (1876), aínda que tamén publicou poesía, tradución e algúns ensaios breves antes da súa morte, acaecida o 22 de decembro de 1880 en Londres.
Eliot, quen asinaba con nome masculino para evitar os prexuízos de xénero e separar a súa vida privada da pública (vivía en parella co filósofo, científico e xornalista George Henry Lewes, home casado e con fillos que tiña un matrimonio aberto coa súa esposa Agnes Jervis), é a mellor representante da novela realista psicolóxica do XIX inglés. Imitada por Meredith e polo primeiro Thomas Hardy, de grande influencia na escrita de Proust (que a admiraba en extremo), do personaxe protagonista da súa primeira novela chegou a dicir Dickens que a súa caracterización era tan extraordinariamente sutil e auténtica que lle fixera pechar os ollos cincuenta veces para reflexionar sobre ela.
Aínda que toda a súa obra é sobresaliente, non cabe dúbida de que os títulos que a converteron nun mito literario foron O muíño onda o Floss e, sobre todo, Middlemarch. Esta última fascinou a Simone de Beavoir e a Virginia Woolf, quen aseguraba que era unha das poucas novelas escritas para xente adulta.
A mesma admiración causou no difícil Henry James, quen recoñecía o seu talento ao tempo que amosaba a súa perplexidade por certa apostas narrativas, e nos nosos días téñena confirmado no centro do canon occidental críticos como o hai pouco desaparecido Harold Bloom ou escritores como Martin Amis ou Julian Barnes, quen consideran Middlemarch como a mellor novela escrita nunca en inglés. Mesmo nunha enquisa do 2015 promovida pola BBC entre máis de oitenta críticos de todo o mundo foi escollida esta novela como a mellor de todos os tempos das publicadas neste idioma.
Xunto ás irmás Brontë e Jane Austen, o olimpo da escrita de muller do XIX inglés está reservado para a inmensa George Eliot, popular coma ningunha, pois as súas obras vían a luz por entregas nos xornais, que pagaban por elas cifras astronómicas para contentar aos milleiros de lectores que as seguían con fruición. As súas poderosas protagonistas, a capacidade de descrición psicosocial das súas obras e a extraordinaria fluidez e precisión da súa prosa fan dela unha escritora irrepetible, que marcou toda unha época e que hoxe, dous séculos despois do seu nacemento, segue a abraiarnos.
Entre veos e teceláns
Como non podía ser doutra maneira tratándose dunha grande entre as grandes, a obra de George Eliot foi traducida ao galego en diversas ocasións. Velaí o seu Silas Marner, o tecelán de Raveloe, vertido á nosa lingua no 2016 por Celia Recarey para Irmás Cartoné. Ou a versión que este mesmo ano publicou Alejandro Tobar da súa novela curta O veo alzado para Hugin e Munin, sen esquecer o imprescindible artigo I Grant You Ample Leave/ Concédoche ampla licenza e de Daniel Deronda que lle dedicou a profesora María José Lorenzo Modia no modélico volume No tempo de Follas novas (2015) dirixido pola tamén profesora e ensaísta María Pilar García Negro, onde traduce un referencial poema seu e un fragmento da memorable Daniel Deronda de especial significación en clave xenérica.
