VII. Consideracións sobre a Romaxe do Faro
O Faro, como vimos, revelanos por medio de lendas unha sucesión de eventos ligados có ente sacro, que patentiza a súa presencia nesta comunidade. Hai, por tanto, unha ligazón entre a comunidade e o ser sobrenatural, entre o humano e o sagrado. Agora ben, pode suceder, como é o caso deste santuario, que o lugar de encontro sexa fonte de conflictos entre varias comunidades. E isto está reflectido nas lendas de Camba e
Oseira con respecto á comunidade de Requeixo.
Cómpre dicir que o sentido de posesión non se fundamenta, dun xeito preferente, no valor artístico e pecuniario da imaxe, senón no poder que posúe por si mesma e para a comunidade propietaria en canto que constitue un importante símbolo de referencia e identidade.
Asi mesmo, a imaxe atopada resístese, como vimos, a ser levada ós lugares de culto xa institucionalizados. Ten que ser a comunidade a que se traslade ó lugar de hallazgo para celebrar o encontro e non a inversa. Este encontro implica -segundo Honorario Velasco- unha modificación ocasional do espazo, mediante rituais; e, logo, dun modo permanente, por medio do santuario. Polo tanto, queda mostrada a profunda transformación que a constitución dun símbolo implica. Non embargantes, un símbolo sagrado non é nunca individual ou privado, e a historia de construcción de todo espacio sagrado é unha historia de socialización do símbolo.
Por outra banda, o santuario non só manifesta a vivencia da identidade da comunidade na que se localiza, senón tamén o sentido de apertura que lle dá a gran devoción, que sinten outras comunidades de toda Galicia, mais, dun xeito preferente, as provincias de Lugo e Pontevedra, de onde proceden miles de romeiros. Este nivel de asistencia á romaxe débese a sona que tivo o santuario, desde sempre, por toda Galicia -pero máis nos concellos de Lugo e Pontevedra- debido ós portentos que se difunden entre os romeiros. Sen milagros non hai posibilidade de crear devoción. Estes son a manifestación do poder da imaxen., que actua como mediadora ante Deus, chegando a posuir todo o seu poder sobrenatural. Así, segundo Joan Prat, as imaxes son as que gozan de gracia, virtúde e favor. De aí, que os romeiros teñan coa entidade sacra un importante código comunicativo destiñado a acadar a súa protección e indulxencia así como o agradecemento por un favor outorgado. Esta comunicación queda reflectida nunha serie de promesas. Algunhas de carácter oficialista, como, oir misa e participar na procesión. Outras, pola contra, de raiz popular, como, calquera ritual de contacto coa Virxe ou os rituais que se levan a cabo nas fontes ligadas ó santuario.
Non embargantes, hai romeiros que denantes de entrar en contacto coa advocación mariana se purifican realizando actos penitencias propiciadores da graza divina. Asi,
neste santuario, manifestanse signos ligados coa penitencia, como vir caminando dende o lugar de orixe dos devotos, e subir a costa da Virxe de pé, calzados ou descalzos, e de xeonllos. O camiñar constitue a forma máis sinxela de purificación e mortificación corporal. Pola contra, andar de xeonllos constitue unha forma de mortificación física que cada vez se leva a cabo menos debido ás consecuencias negativas que pode ter esta práctica para o organismo humano.
Por outra banda, segundo Alberto Galván, os siñificados da romaxe tenden á aglutinarse en dous polos semánticos opostos: un, o ideolóxico ou normativo, polo cal os siñificados do ritual tenden a referirse a componentes da orde social e moral; e, o outro, o polo sensorial que fai referencia ós fenómenos e procesos que estimulan os desexos e emocións. Polo tanto, toda romaxe presenta un elemento de cohesión e comunicación do grupo social; tamén, constitue un xeito de liberación da sensibilidade, xa que é o momento no se que se tolera a ruptura das normas e regras que presionan e reprimen a conducta dos membros dunha comunidade. O baile, o canto e maila música, desencadenan emocións; a bebida e a comida facilitan a comunicación. Estes trazos lévanos a apreciar como en toda festa hai un tránsito de cotía s situacións onde poden ter lugar a espontaneidade, a diversión e o relaxamento dos costumes.
VIII. BIBLIOGRAFÍA.
BLANCO PRADO, J.M. Exvotos e rituais nos santuarios lucenses, Lugo: Deputación Provincial, 1996, páxs. 97-100.
CANCIO FERNÁNDEZ, José.: Delineante. Autor do mapa de localización do Santuario do Faro.
CARDESO LIÑARES, J. Santuarios marianos de Galicia, A Coruña: Ed. de Caixa Galicia, 1995, páxs. 115-125.
CEBRIÁN FRANCO, Juán José. Guía para visitar los santuarios marianos.V. II. Serie María en los pueblos de España. Madrid: Ed. Encuentro, 1989, páxs. 160-165.
COSTA CLAVELL, Xavier. Bandolerismo, Romerías y jergas gallegas, La Coruña: La Voz de Galicia, 1980, páxs. 147-161.
FABIÁN NOGUEIRA, Vicente. Historia cronológica del Faro, ms. en cuarto, 1774. Arquivo Diocesano de Lugo.
FRAGUAS FRAGUAS, Antonio. Romarías e Santuarios, Vigo: Ed. Galaxia,1988, páxs. 145-153.
GALVÁN, Alberto. Ritos, fiestas y creencias, en Las Razas Humanas, t. II. Compañía Internacional. Editora S.A. Barcelona, 1981.
GARCÍA X.L. Do Faro ó Miño. Sada (A Coruña): Ed. do Castro, 1979.
G. AMARELLE, Raquel; Taboada, Lucía e outros. Santuarios con leyenda. Galicia en guías, nº 13.A Coruña: La Voz de Galicia, 2005, páx. 48-52.
GÓMEZ LEDO, A. Cancioeiro da Nosa Sraª do Faro, Madrid: 1953.
GONZÁLEZ REBOREDO, X.M. Guía de festas populares de Galicia. Vigo: Ed. Galaxia, 1997.
GUZMÁN LÓPEZ, Cristina; IGLESIAS PÉREZ, Montserrat; MIRAMONTES CARBALLA, Ángel e outros. Galicia en comarcas. Chantada e a Ulloa. Vigo: Ed. Ir Indo, páxs. 21-27.
GÓMEZ MONTERO, A. Chantada. Corazón de Galicia. León: Everest, 1991.
VELASCO, Honorario M. Las leyendas de hallazos y de apariciones de imágenes. Un replanteamiento de la religiosidad popular como religiosidad local, en La Religiosidad Popular.II-Vida y muerte: La Imaginación Religiosa. (Coords). C. Álvarez Santaló, María Jesús Buxó y S. Rodríguez Becerral. Anthropos, Barcelona, 1989, páx. 402.
MARIÑO FERRO, X.R. Santuarios mágicos de Galicia, Vigo: Nigratrea, 2003, páxs. 53-57.
PRAT I CARÓS, Joan. Los santuarios marianos en Cataluña: una aproximación desde la etnografía, en La Religiosidad popular. III Hermandade, romerías Santuarios, Anthropos, Barcelona, 1989, páxs. 211-253.
RIELO CARBALLO, Nicanor. A Romaxe do Faro, Vigo: O Moucho, 56. Ed.trelos, 1978.
RIELO CARBALLO, Nicanor. Ermita do Faro, en Inventario Artístico de Lugo y su provincia, t. V, Ministerio de Cultura. Centro Nacional de Información Artística, Arqueológica y Etnológica, Madrid, 1983, páxs. 331-332.
RIELO CARBALLO, Nicanor. La Romería de la Virgen del Faro, en Narria. Estudios de artes y costumbres populares. Universidad Autónoma de Madrid, núms. 63-64, 1993, Madrid, páxs. 40-47.
VAQUEIRO, Vitor. Guía da Galiza Máxica, Vigo: Ed. Galaxia, 1998, páxs. 281-283.
