Clientelismo, caciquismo ou outra cousa?

Definicións do dicionario da Real Academia Galega:

Clientelismo: Práctica social e política en que se establecen relacións de dependencia entre persoas ou organizacións poderosas e os seus partidarios ou colaboradores, os cales esperan obter a cambio determinados favores ou beneficios persoais.

Caciquismo: Fenómeno social e político que se caracteriza polo poder excesivo dos caciques e por fomentar a súa existencia.

Cada quen é do seu pai e da súa nai. E, dentro diso, hai moitas variacións. Iso é algo que se aplica ás persoas, como unha interpretación da herdanza xenética (e doutro tipo). E en xeral, a pautas que se podan reproducir, como ocorre na estrutura social.

Hai uns días viuse na prensa a nova de que no concello de Barreiros os plenos van ser abertos ás intervencións do público. Despois de ter loitado por iso noutro concello por anos, saíume da alma o felicitar á alcaldesa por esa decisión, respaldada en pleno. O certo é que non coñezo a normativa que se vai aplicar, mais a nova en si é esperanzadora.

Ten algo que ver esa participación co título do artigo? Entendo que polo menos é un paso de xigante para entre outras cousas, evitar o caciquismo e o clientelismo.’Dende hai moito tempo, a política, cos seus proxectos competidores, ten sido remprazada por un clientelismo municipal con tintes de hostilidade cara ás iniciativas dos habitantes’. A cita anterior coido que pode ser aplicada a moitos concellos do noso entorno. E falo de concellos só porque nela aparece o termo ‘municipal’. Mais non a collín dun lugar no que se referira a Galicia, nin siquiera a España, senón a Francia (Radiografía del clientelismo municipal en Francia, Le Monde Diplomatique en Español, agosto de 2017, p. 24). E é que o sistema político, calquera sistema político, incluída a democracia, fai augas a pouco que se deixe pasar o tempo en convivencia coa existencia de forzas desproporcionadas, sexan de orixe económica ou doutro tipo. Como un algo vivo dentro do sistema, o desequilibrio medra, procura perdurar facéndose máis forte e como vía cara ese fin de asegurar a pervivencia, obrigando ó resto a facer un esforzo por sobrevivir. O facer que o resto do entorno dependa desa forza sen ataduras abondas como para embridala non pasa de ser unha táctica en cada caso particular dentro dunha estratexia xeral, mesmo sendo inconsciente, instinto vital...

Caciquismo ou clientelismo son situacións nas que o político de turno susbstitúe a participación dos cidadáns pola dependencia. En ambos casos se fai o mártir, asumindo unha pesada carga dos demais como dependentes (despois de axudar a infantilizalos e facelos dependentes) que non lle corresponde, en troques de quedar coa súa función de servizo ó pobo organizando e xestionando o común en colaboración coa xente. E unha vez funcionando o subsistema, para mantelo e facelo medrar, todo vale, de non prestar atención á xente ou a ocultación de datos e accións a poñer paos nas rodas a avances se veñen da sociedade non controlada directamente ou á mentira que non tería importancia se serve ó fin prefixado. Todo vale se serve para manter a iniciativa, motor de futuro social, dentro do redil particular construído.