Pódese dicir moi perfectamente que a mediados do século pasado os que podían ser catalogados coma personaxes importantes e impoñentes nas vilas eran os alcaldes, curas, médicos, mestres, practicantes e calquera que tivera algo de poder económico. Non obstante, na vila de Baños de Molgas houbo un auténtico e xenuíno personaxe (polo menos nas décadas do 60 e 70) que deixaba a todos os nomeados á marxe. Aqueles, os primeiros, eran personaxes máis por medo que por camaradaría. Este, é dicir, O Juan Manuel era o xenuíno, o achegado, o querido, poida que incluso ás veces fose o rabudo,
pero foi, amigos meus, e tal como escribín no feisbuq o día seguinte da súa morte, o que criou (ou polo menos coidou) a toda a xuventude de Baños de Molgas. Os mestres podían ensinar todas as materias que quixeran na escola, pero no bar do Juan Manuel aprendías moito máis que materias. El e o ambiente do seu bar foi algo así como unha gran labazada de ánimo e chea de vida. Sen dúbida ningunha, a mellor escola da xuventude molguesa.
Quizais eu non sexa o máis indicado para falar do Juan Manuel. Tiveron con el máis contacto xente coma o meu irmán máis vello e amigos da idade deste, porque a ese personaxe molgués gustáballe a troula (e eu aínda era un neno e a miña xolda estaba en descubrir a Sandokán ou Tom Sawyer ou os cowboys de Marcial Lafuente Estefanía, ou sexa, a lectura), polo que cada vez que tiña un pequeno respiro no seu propio bar, saía con eses amigos e visitaba os dos demais. Máis dunha vez buscaba el mesmo esa evasión: simplemente nos dicía ós que estabamos alí naquel momento que quedabamos encargados do negocio. Así de confiado era (sobre esas confianzas habería tema para outra reportaxe, que incluso algúns fixéronas tan abusivas que hoxe en día podían ser consideradas de xulgado de garda). Quizais sexa por este detalle polo que sempre tiven en mente incluílo nas miñas Testemuñas da Memoria: era o único que nos deixaba estar sempre no seu bar sen consumir nada. (A ver, que podían consumir rapaces de 12 ou 15 anos se non había unha maldita cadela para gastar!). Mentres que nos outros bares axiña che soltaban aquela sentenza de: besta que non fai esterco, á rúa!. O bar do Juan Manuel era o noso parque, a nosa sala de xogos. Tiñamos a televisión, estabamos todos xuntos e se por un casual alguén tiña para meterlle ó futbolín, que máis queriamos!
Durante a miña infancia só había tres maneiras de ganar algunhas pesetas: cantando os Reis, vendendo flores de árnica (que as mercaba o Gumersindo das Gaseosas) e que O Juan Manuel te collese para que lle botases unha man despachando no mostrador (nada, dúas ou tres táboas sobre unhas caixas de cervexa) que montaba en algunhas festas das aldeas e nas Novenas de Os Milagres. Con el fun unha vez a Presqueira e un ou dous anos a Os Milagres. Así é que podo dicir que foi o primeiro home que me deu a ganar unhas moedas, das que non vía, logo, ningunha porque, de parvo, dáballas á nai e, claro, adeus moi boas.
Juan Manuel Salgado González, O Juan Manuel (por certo, caio agora mesmo no detalle de que é dos pouquiños que non ten alcume ningún; sempre foi O Juan Manuel), naceu o 17 de febreiro de 1932. Era fillo do Lisardo e da Rosa e o terceiro de catro irmáns, dous homes e dúas mulleres. Naceu cun defecto nun pé (poliomielite) que lle obrigou sempre a coxear e a un calzado con solas especiais. E aínda así, con esta eiva, tivo mérito o que fixo este home. Porque, claro, tal como conto, os que non o coñecen pensarán que só tivo e que só viviu do bar. O Juan Manuel, de rapaz (e coma moitos rapaces da posguerra, incluído meu pai), e con ese pé, foi darlle a razón a eses versos de Rosalía de Castro Castellanos de Castilla, é dicir, que foi segar o pan a Castela. A partir de aí case se pode dicir que foi un nómade: marchou para o País Vasco, marchou para Francia, marchou para Suíza, traballou na construción có Orellas, montou o bar, co bar montado seguiu na construción. Por marchar ata marchou de mariñeiro por eses mares polos que navegou o buque factoría Miño. Volveu á construción con Benito Malvar en Ourense...
Boa persoa. Amigo. Un dos grandes. Un grande entre os grandes. Boa xente. Terrible (en plan cariñoso). Compañeiro de parola. Gran veciño e socialista de corazón (con carné incluído). Rebelde. Directo. Sincero. Nobre. Emigrante. Encofrador. Hostaleiro. Mariñeiro. Emprendedor. Libre. Loitador. Todos estes son comentarios que saquei de veciños que contestaron o que eu subira sobre el no feisbuq e que sinalei no primeiro parágrafo. Creo que resumen a calidade e clase de todo un home. Un veciño que, el si, non nos tratou coma bestas e deixou que o seu bar o estercaramos coas nosas risas e a nosa presencia. Morreu o día de San Martiño do ano pasado. El, que sempre asistía ó magosto...
