Condena de Fake News (Falsas noticias) polo Catecismo da Igrexa Católica

As fake news son como “unha calamidade social inducida” que aumentou a desinformación e ignorancia, e que funcionan, no terreo das redes sociais, como un “vehículo persoal para o desafogo de envexas, mezquindades e miserias humanas”.

As noticias falsas teñen a súa razón de ser na loita pola distribución do poder, no desprestixio a persoas e institucións, e ata na conquista de espazos e tempo nos medios de comunicación.

Os bulos responden a obxectivos concretos de interese político e económico e perturban a paz e a normalización das relacións sociais, “van en contrasentido aos transparentes vínculos de harmonía e concordia que deben existir en cada sociedade”.

Primeira vítima, a verdade

“É unha arte tan vella como o é a mesma civilización. “.

Todas as épocas existiu a modificación ou creación de realidades no aspecto militar, bélico, político, social, económico e cultural, “a soada frase: “A primeira vítima da guerra é a verdade”

A difusión de noticias falsas polos medios de comunicación, redes sociais, factores de poder, institucións e persoas, foi a través da historia un instrumento de deformación e desequilibrio social.

-Os chismes e rumores se diseminan por medios de comunicación de masas, redes sociais e de boca a boca, así incrementan a incerteza e a angustia da poboación, ávida de información veraz, precisa e clara sobre a situación do país, sobre as medidas do goberno e achega das posicións políticas do liderado. Os bulos elevan o desasosego, a tensión social e a desinformación dos individuos, facéndoos presa fácil da mentira e do analfabetismo político.

O OITAVO MANDAMIENTO.

«Non darás testemuño falso contra o teu prójimo» (Ex 20, 16).

«Díxose aos antepasados: Non perxurarás, senón que cumprirás ao Señor os teus xuramentos» (Mt 5, 33).

2464 O oitavo mandamiento prohibe falsear a verdade nas relacións co prójimo. As ofensas á verdade expresan, mediante palabras ou accións, un rexeitamento a comprometerse coa rectitud moral.

Vivir na verdade.

O home busca naturalmente a verdade. Está obrigado a honrala e testemuñala: Todos os homes, conforme á súa dignidade, por ser persoas […], vense impulsados, polo seu mesma natureza, a buscar a verdade e, ademais, teñen a obrigación moral de facelo, sobre todo con respecto .

A verdade como rectitud da acción e da palabra humana, ten por nome veracidad, sinceridad ou franqueza. A verdade ou veracidad é a virtude que consiste en mostrarse veraz nos propios actos e en dicir verdade nas súas palabras, evitando a duplicidad, a simulación e a hipocresía.

Os homes […] non poderían vivir xuntos si non tivesen confianza recíproca, é dicir, si non se manifestasen a verdade (Santo Tomás de Aquino, Summa theologiae, 2-2, q. 109, a. 3 ad 1). A virtude da veracidad dá justamente ao prójimo o que lle é debido; observa un xusto medio entre o que debe ser expresado e o segredo que debe ser gardado: implica a honradez e a discreción.

En xustiza, un home debe honestamente a outro a manifestación da verdade (Santo Tomás de Aquino, Summa theologiae, 2-2, q. 109, a. 3)

A maledicencia e a calumnia destrúen a reputación e o honor do prójimo. Agora ben, o honor é o testemuño social dado á dignidade humana e cada un posúe un dereito natural ao honor do seu nome, ao seu reputación e ao seu respecto. Así, a maledicencia e a calumnia lesionan as virtudes da xustiza e da caridade

A mentira consiste en dicir falsedad con intención de enganar (San Agustín, De mendacio, 4, 5). O Señor denuncia na mentira unha obra diabólica: O voso pai é o diaño […] porque non hai verdade nel; cando di a mentira, di o que lle sae de dentro, porque é mentiroso e pai da mentira? (Jn 8, 44).

A mentira é a ofensa máis directa contra a verdade. Mentir é falar ou obrar contra a verdade para inducir a erro. Lesionando a relación do home coa verdade e co prójimo, a mentira ofende o vínculo fundamental do home e da súa palabra co Señor.

A mentira é condenable pola súa mesma natureza. É unha profanación da palabra cuxo obxecto é comunicar a outros a verdade coñecida. A intención deliberada de inducir ao prójimo a erro mediante palabras contrarias á verdade constitúe unha falta contra a xustiza e a caridade. A culpabilidad é maior cando a intención de enganar corre o risco de ter consecuencias funestas para os que son desviados da verdade.

A mentira, por ser unha violación da virtude da veracidad, é unha verdadeira violencia feita aos demais. Atenta contra eles na súa capacidade de coñecer, que é a condición de todo xuízo e de toda decisión. Contén en xerme a división dos espíritos e todos os males que esta suscita. A mentira é funesta para toda sociedade: socava a confianza entre os homes e rompe o tecido das relacións sociais.

Toda falta cometida contra a xustiza e a verdade entraña o deber de reparación, aínda que o seu autor sexa perdoado.

O USO DOS MEDIOS DE COMUNICACIÓN SOCIAL

Dentro da sociedade moderna, os medios de comunicación social desempeñan un papel importante na información, a promoción cultural e a formación. A súa acción aumenta en importancia por razón dos progresos técnicos, da amplitud e a diversidad das noticias transmitidas, e a influencia exercida sobre a opinión pública.

A información destes medios é un servizo do ben común (cf IM 11). A sociedade ten dereito a unha información fundada na verdade, a liberdade, a xustiza e a solidariedade:

«O recto exercicio deste dereito esixe que, en canto ao seu contido, a comunicación sexa sempre verdadeira e íntegra, salvadas a xustiza e a caridade; ademais, en canto ao modo, ha de ser honesta e conveniente, é dicir, debe respectar escrupulosamente as leis morais, os dereitos lexítimos e a dignidade do home, tanto na procura da noticia como na súa divulgación» (IM 5).

É necesario que todos os membros da sociedade cumpran os seus deberes de caridade e xustiza tamén neste campo, e, así, con axuda destes medios, esfórcense por formar e difundir unha recta opinión pública(IM 8). A solidariedade aparece como unha consecuencia dunha información verdadeira e xusta, e da libre circulación das ideas, que favorecen o coñecemento e o respecto do próximo.

Os medios de comunicación social (en particular, os mass-media) poden procrear certa pasividade nos usuarios, facendo destes, consumidores pouco vixiantes de mensaxes ou de espectáculos. Os usuarios deben impoñerse moderación e disciplina respecto de os mass-media. Han de formarse unha conciencia clara e recta para resistir máis fácilmente as influencias menos honestas.

Por razón da súa profesión na prensa, os seus responsables teñen a obrigación, na difusión da información, de servir á verdade e de non ofender á caridade. Han de esforzarse por respectar cunha delicadeza igual, a natureza dos feitos e os límites o xuízo crítico respecto de as persoas. Deben evitar ceder á difamación.

A autoridade civil ten nesta materia deberes peculiares en razón do ben común […] ao que se ordenan estes medios. Corresponde, pois, a devandita autoridade […] defender e asegurar a verdadeira e xusta liberdade (IM 12). Promulgando leis e velando pola súa aplicación, os poderes públicos aseguraranse de que o mal uso dos medios non chegue a causar graves perigos para os costumes públicos e o progreso da sociedade (IM 12). Deberán sancionar a violación dos dereitos de cada un á reputación e ao segredo da vida privada. Teñen obrigación de dar a tempo e honestamente as informacións que se refiren ao ben xeral e responden ás inquietudes fundadas da poboación. Nada pode xustificar o recurso a falsas informacións para manipular a opinión pública mediante os mass-media. Estas intervencións non deberán atentar contra a liberdade dos individuos e dos grupos.

A moral denuncia a llaga dos estados totalitarios que falsifican sistemáticamente a verdade, exercen mediante os mass-media un dominio político da opinión, manipulan aos acusados e ás testemuñas nos procesos públicos e tratan de asegurar a súa tiranía yugulando e reprimindo todo o que consideran delitos de opinión.

(Luis Ángel Rodríguez Patiño é crego de Xestoso)