Ser quen de ver

Debe de ser moi dura e triste a experiencia de se quedar cego pola razón que sexa, sobre todo se aínda se é unha persoa moza. Isto sería naturalmente máis grave en tempos antigos, non habendo aínda determinadas posibilidades técnicas para suavizar tal desgraza. Que o cego curado por Xesús estaba en boa idade déixao entender o propio Marcos cando di que correu cara a Xesús “dando brincos” despois de que o chamase.

Por outra banda, Bartimeo, “o fillo de Timeo”, que así se chamaba, non era cego de nacemento. Cando Xesús lle pregunta que quere que lle faga, a súa petición é esta: “Mestre, que volva ver”. Isto presupón que antes vía, que posuía a importante e marabillosa capacidade de ver. Dos cegos de nacemento, é dicir, dos que nunca tiveron experiencia de veren as cousas, as cores, a luz, as persoas..., non se pode dicir estritamente que sufran por non velas (pois nunca as viron). En cambio, os que perderon a visión despois de gozar da marabilla de poderen ver si que lamentan a desgraza de non estaren agora capacitados para ver.

O cego do Evanxeo vive nas marxes, é un marxinado coma tantos outros que existen na sociedade, tamén nas nosa sociedades modernas e opulentas. Marcos dinos que a súa profesión era esa: ser un pobre esmoleiro que mendigaba a carón do camiño por onde ía pasar Xesús. En canto cego, vive en certo modo na noite, nas tebras da súa condición marxinal e necesitada.

O encontro que se vai producir desta persoa con Xesús é neste sentido o encontro da escuridade coa luz. A ninguén lle gusta estar ás escuras. E iso que propiamente a escuridade non é nada. Non é unha cousa, unha entidade, por así dicilo, negra que está arredor de nós. É simplemente a falta de luz. A luz si que é algo, algo moi complexo e fermoso que estudan os físicos e outros científicos. Quen experimenta a luz énchese de vida, de alegría, de liberdade. Con ela e nela pódense facer cousas. Os horizontes ábrense espontaneamente diante de quen pode ver. Coa luz hai futuro, hai posibilidades. Se non hai luz, nin os ollos mesmos –tan marabillosos como eles son- valen para nada.

Ben sabemos as moitas veces que nos evanxeos se nos fala de Xesús como “luz”. A liturxia do día central do ano litúrxico cristián, a do domingo de resurrección, está toda ela centrada no cirio pascual que aluma a todos nesa chamada noite “ditosa”. Segundo o Evanxeo de Xoán (8, 12) di Xesús de si mesmo: “Eu son a luz do mundo. Quen me segue non andará ás escuras, senón que terá a luz da vida”. Lucas ponnos tamén en boca de Zacarías pensamentos de fonda raizame bíblica que fan referencia ó Mesías como “luz”: “Visitaranos o sol que nace do alto, para alumar os que viven en tebras e na sombra da morte” (Lc 1, 78-79), “luz para alumar as nacións” (Lc 2, 32), etc. Esa luz da que todos precisamos para orientármonos desde a nosa escuridade.

Algunha vez vos contei algo das miñas lembranzas de tempos pasados. De cando en moitas aldeas galegas non había aínda luz eléctrica. Por exemplo, se algún veciño da aldea nos visitaba entre lusco e fusco e se marchaba entrada xa a noite, despois de parolarmos xuntos á calor da lareira, o costume era coller unha acha do lume da nosa lareira e levala na man movéndoa dun lado para outro (para non tropezar no camiño) ata poder deixala ó final na lareira do propio fogar. Sen luz non é posible ou é moi dificultoso camiñar con seguridade.

Pois ben, o cego do evanxeo atópase á beira do camiño. No seu encontro con Xesús, que é ó tempo “luz” e “camiño”, o mendigo cego vai recibir dous grandes agasallos. O que el demandaba a berros era a posibilidade de se mover con seguridade polo camiño que tiña diante dos seus pés. El estaba sentado á beira do camiño por onde se movía a xente, pero a carencia de visión impedíalle moverse. Xesús vaille conceder a visión. Pero, ó tempo e máis alá das esixencias inmediatas, o cego vai descubrir quen é o verdadeiro “camiño”. Ese camiño que é o propio Xesús, que de si mesmo dixera: “Eu son o camiño, a verdade e a vida”. Sobre o cego dinos efectivamente Marcos que, no mesmo intre de ser curado da súa cegueira, empezou a seguir Xesús polo camiño. É dicir, forzando algo pola miña parte as expresións: o cego, esfiañadas xa as tebras dos seus ollos, “seguía polo camiño (en minúscula) o Camiño (en maiúscula)”... O Camiño –quero dicir- que é Xesús mesmo.

Non está aquí de máis volver lembrar aquilo que xa nos advertía Xesús co gallo do seu encontro cos rapaces e mailas súas nais nun domingo anterior. Mentres os apóstolos rifaban con eles para que deixasen de se entremeter alí e estorbar, Xesús critica decididamente este comportamento dos seus discípulos. Na escena de hoxe ocorre outro tanto. O cego é outro marxinado da sociedade, como o eran tamén as nais e os cativos. A xente reprende o cego para que deixe de berrar. Xesús, polo contrario, ordena que chamen por el. Xesús busca o encontro directo coa persoas. Tamén os que teñen bo olfacto político intentan, con mellor ou peor acerto, proceder do mesmo xeito.

Mais aquí volve Xesús utilizar o seu peculiar estilo “divino” de se comportar. Refírome ás finuras ou delicadezas do Deus de Xesús coa nosa liberdade, ese don divino que nos converte de verdade en persoas humanas. Antes de lle dar vista ó cego, pregúntalle Xesús algo que nos podería parecer redundante ou innecesario: “Que queres que che faga?”. Este tipo de pregunta faime lembrar aquilo que conta no seu libro “Un médico na aldea” un xa defunto médico e bo amigo meu, chamado Manuel Reimóndez Portela. Refírenos el que cando o enfermo chegaba á súa consulta, preguntáballe o médico don Manuel: “Bos días, e logo que lle pasa?”. E máis dunha vez –comenta don Manuel- o enfermo contestáballe: “Para iso veño, a que vostede mo diga”...

Pois ben, Xesús (como tamén todo bo médico rural) quere que sexamos nós, os enfermos, os que lle comuniquemos a el os nosos desexos e doenzas. Quere darlle espazo á nosa liberdade, ós nosos libres desexos. Xesús trata sempre a liberdade con delicadeza, “con pinzas” (na expresión do noso Martiño Sarmiento, segundo vos dicía o outro día). A liberdade, a nosa liberdade é unha liberdade que non se debe nin pode nunca forzar. Por isto indicaba tamén agudamente o mesmo Martín Sarmiento que o verbo latino “volo” (“querer”) non ten imperativo: sobre a vontade ou querer doutro non hai maneira de “mandar”, non podemos “imperar” sobre ela.

Estamos, pois, feitos todos á semellanza do Deus que nos fixo. Se el é absolutamente libre, nós sómolo tamén pola graza del. Neste xogo íntimo e fondo de liberdades baséase toda a nosa relación con Deus e cos demais.