Lembrando unha copla

Nestes derradeiros días de folganza antes de iniciar un novo curso, dediquei algún tempo aos amigos e ao bo comer. Estas sobremesas acostuman a ser un momento ideal para facer gala da identidade persoal e da propia historia. Unha ocasión especial produciuse nas Canteiras, en Antas de Ulla, cos meus amigos Cuba, Sinda e a miña madriña. Nesta ocasión, empezamos a lembrar os contos dos vellos e as coplas que nos transmitiron. Por sorte, as dos meus avós téñoas recollidas en papel e a ben gardadas nas dúas memorias (na propia e na dixital).

No fluír da conversa lembrei unha copla que sempre me chamou a atención; di así:

No 31.
Non haberá falangista ningún.
No 32.
Nin cura, nin monxa, nin dios.
E no 33.
Todos falarán inglés.

En primeiro lugar, hai que mencionar as baixas calidades proféticas do coplista evidentemente anónimo.

En segundo lugar, destaca o feito de que esta copla reflicte (no ano 32, que non no 31) a antítese do que pensaba meu avó e a xeración a que pertence, con profundas conviccións relixiosas. Non en tanto, tiñan un humor que facía que se permitisen a caricaturización de si mesmos, o que nos indica a capacidade de verse dende fora e rirse de determinadas actitudes sen deixar de practicalas.

Lendo e escoitando a persoas que se dedicaron a recoller literatura popular, compróbase que moita xente é reticente a transmitir determinadas coplas por un medo herdado dunha ditadura que protagonizou unha boa parte da súa vida. En cambio, meu avó falaba libremente e nese falar transmitía historia e sabedoría. Esta copla vennos a dicir que dalgún xeito o sistema non deu silenciado a nosa esencia popular; por iso, optou pola vía da caricaturización no seu grao despectivo que é a ridiculización. Saíulle mal porque o pobo galego é un pobo profundamente ceibe no que a conciencia se refire; por iso, como dixo Novoneyra dirixíndose a Galicia “senón cantas polo erguido asubías polo baixo”.

Todo o que me deixou meu avó, todo o que nos deixaron os avós indica que somos un pobo ceibe que transitou os séculos escuros e a longa noite de pedra saíndo intacto. Cómpre recordar a nosa historia e facela identidade cantándoa polo erguido.

Cómpre, tamén, lembrarlle aos amigos da prohibición e da castración que por moito que fagan nunca conseguirán que deixemos de asubiar polo baixo para ser sempre quen somos...