Con case trinta títulos ao fardelo, a andaina de Santiago Jaureguizar preséntase como unha das máis constantes e frutíferas das letras galegas
dos últimos anos. Autor de novela curta e longa e mais de textos infantoxuvenís, ten feito tamén incursións no teatro, o guión, o ensaio e mesmo a tradución, aínda que a súa vocación máis fidel siga sendo a prosa de creación, alén da escrita xornalística, á que se dedica profesionalmente nas páxinas de El Progreso dende hai lustros.
Volve agora Jaureguizar á actualidade literaria mercé á aparición de Placebo, novela publicada por Xerais na que este bilbo-ribadense avanza polos eidos da narrativa de tinturas psicolóxicas e envoltorio mistérico.
A proposta de Placebo é suxestiva: un tal Roi, sobrevive a un accidente terrible e, como consecuencia do mesmo, sofre unha amnesia que lle impide lembrar a súa vida anterior. Este feito vai reconfigurar toda a súa existencia a partir dese momento, pois a relación amorosa coa súa muller e mesmo cunha súa amante, alén de cos coñecidos, pasará por un proceso de reconstrución complexo e vagaroso.
A novela resulta, así pois, un enganoso xogo de espellos, onde nada é o que parece e as luces e sombras de cada personaxe van ir asomando aos poucos.
Edificada sobre as bases do indagatorio, o amor e a identidade son os dous polos arredor dos cales xira Placebo. E aquí as preguntas abrollan incesantes: realmente, ¿é posible facer tabula rasa co que fomos e recomenzar a andaina?, ¿pódeo todo o amor?, ¿a ambición e o engano son forzas imparables?, ¿a posición, o benestar económico, xustifican o que sexa?
Lendo Placebo acode á mente moita outra literatura e cinematografía paralela, dende o Amphitruo de Plauto ata o Regarding Henry de Mike Nichols, pasando por todos os homes duplicados, sosias e doppelgänger que un poida imaxinar. Mais o que fai diferente o relato de Jaureguizar é a incardinación desa tradición na paisaxe mariñá e a articulación duns personaxes tan nosos co mundo parisiense que tamén ten un peso específico na trama.
Descóbrese nestas páxinas un atento traballo na transición e xogo de
múltiples voces e perspectivas do relato, así como un especial coidado en ir deixando pedras polegariñas polo camiño para que o lector non se perda e sexa quen de ir encaixando por si mesmo todas as pezas da historia, inclusive a través dos tuits do protagonista, que funcionan a modo de sentenzas oraculares que, lidas con atención, ofrecen importantes pistas coas que desvelar o suspense destas planas.
Neste sentido, a reiteración de mensaxes e aseveracións como O amor afastaranos de novo, Temos todo o tempo do mundo ou As piscinas están cheas de líquido amniótico. Nadamos nela para mergullarnos no ventre materno non só constitúen transcendentes reflexións a propósito do que a novela propón, senón que, por enteiro ou abreviadas, poderían ter sido acaídos títulos alternativos para a mesma.
En determinadas circunstancias, ¿o amor pode ser un efectivo placebo, unha medicina inocua que te cura porque te obrigas a crer que pode facelo?, ¿acaso importa máis a verdade que a felicidade? O pasado, os remorsos, ¿determínannos ata o punto de condicionar inexorablemente o noso presente e o noso futuro? Velaí as substantivas cuestións que abre Placebo, novela de Santiago Jaureguizar que conta cunha impactante cuberta de Matalobos e unha cita cabezaleira do Ricardo III de Shakespeare, absolutamente definitiva: Coñecemos as nosas caras, pero non os nosos corazóns. Ser ou parecer, o visible ou invisible, o individuo social ou o íntimo persoal. Velaí a cuestión.
