Casan ou non casan humor e relixión? (II)

Remataba a colaboración da semana pasada coa intención de ir entrecollendo e poñendo ó xeito as patacas e os ovos pra ver se poderá ser posible cociñar unha tortilla grata a tódolos gustos, ou cando menos á maior parte, cos ingredientes do humor como patacas, a relixión cono ovos e o perexil dunha linguaxe distendida.

Seguirei fixándome un chisco nas patacas por separado. Ou sexa, no HUMOR.
É esta unha palabra usada en moitas frases, tales coma: “Ter bo humor”. “Ter mal humor”. “Ter, ou non ter, sentido do humor”. “Non ter humor pra nada”. “Perder o humor”. “Conservar o humor a pesar de…”

A xulgar por estes ditos parece que en xeral sábese moito do que é o humor; pero formular unha definición concisa e completa non resulta doado, por iso, permitídeme que vos aforre o traballo de intentalo adiantándome coas que deron algúns especialistas na materia.

O xa citado Groucho Marx deixou dito: “Humor é posiblemente una palabra; eu úsoa constantemente. Estou tolo por ela e algún día descubrirei o seu significado”. Clariño, non?

Prós que sexan algo máis lentos na comprensión ou na asimilación aporto esta outra reflexión definitoria nada menos ca de don Winston Leonard Spencer Churchill, estadista universal que a pesar de ser inglés e de vivir en primeira liña da política, en horas libres, durante cincuenta anos, non perdeu o humor nin deixou de ser home moi culto e ocorrente. Ben sei que os políticos en xeral son grandes contacontos, pero normalmente fáltalles gracia e orixinalidade. Ben, pois o Churchill que tamén tivo tempo a ser Premio Novel de Literatura, gran pintor e depresivo, coma moitos humoristas por raro que pareza, deixounos esta xoia entre moitas outras: “A imaxinación consola ós homes do que non poden ser; e o humor consólaos do que son”.

Neste apartado de definicións, ou contradefinicións, do humor, non debe quedar fóra a de Jardiel Poncela: “Intentar definir o humor, é coma pretender atravesar una bolboreta, usando a maneira de alfinete un poste telegráfico”.

En terminoloxía máis eclesiástica ca eclesial, direi que sería pecado imperdoable citar ós foráneos que citei e esquecer ós xeniais da casa; pero adianto que cos da casa, da nosa casa hai un grave problema. É que tratar a cada un como merece requiriría unha extensión inconmensurable e unha capacidade moi superior á miña tan limitada. Por iso, véxome obrigado a entrecoller e entrecollo en primeiro lugar a Wenceslao Fernández Flórez que no mil novecentos trinta e seis escribiu: “O humorismo é un estilo literario no que se conxuntan en irmandade a gracia coa ironía e o ledo co triste”.

Non me cabe dúbida de que un mundo que, coma a España do trinta e seis, anda sobrado de crispacións, guerras, tensións, frustracións e amarguras, tamén anda moi necesitado de persoas que aporten gracia, distensión e alegría. De persoas que repartan válvulas de escape pra aliviar a presión cotián, sen caer na pura e irreflexiva evasión dos problemas.

Humoristas foron Castelao e unha inmensa ringleira de escritores e artistas galegos e galegas; pero sobresae sobre todos no estudou do humor Celestino Fernández de la Vega, que nos deixou un dos tratados máis completos e universalmente recoñecido no seu libro “O segredo do humor”, traducido a varios idiomas.

Case non me atrevo a entresacar nada por medo a mutilar, pero, pedindo perdón de antemán, direi que el di que o humorismo é “Un sutil xogo de relacións e relativismos”.

Quen deixe de ler o que está lendo e se poña a ler “O segredo do humor” poderá chegar a saber moito máis sobre esta materia tan sutil.

Unha enciclopedia que tiña e agora non sei cando lla prestei a algún tan amigo dos libros que os que compra, cómpraos por metro liñal de estantería, dicía que isto do humor e o humorismo fai referencia a catro humores (líquidos): o sangue, a flegma, a bile amarela e a extrabile, que segundo os médicos medievais, gobernan o corpo humano. Vese que daquela aínda non o gobernaban as multinacionais farmacéuticas coma agora. Esa enciclopedia tamén definía e, supoño que seguirá definindo, pero en casa de fóra, o humor dun xeito tan sinxelo coma que é “Unha disposición de ánimo habitual ou pasaxeira, que segundo lle poñamos diante o cualificativo de boa ou mala, teremos bo humor ou malo”. Agora que o penso, tampouco perdín tanto coa enciclopedia, non che parece?

Pois, pra rematar xa con este capítulo e sentirme tan realizado coma os que firmaron na enciclopedia, dou a miña definición non de humor senón de humorista, pero pola parte pode chegarse ó todo: “Un humoristo ou humorista é unha persoa que dende a sombra descubre caras ocultas da vida e das cousas, normalmente caras graciosas, aínda que non sempre, e, ó proxectar sobre elas unha luz nova, húmida e fresca a xente sorpréndese e, como a colle desprevida, non sabe como reaccionar e unhas veces ri e outras non”.

Sei que non é unha definición clara nin concisa, nin facilmente intelixible, pero vaia que dá que pensar? Pasa o mesmo que coa pintura abstracta que canto menos se entende máis cara de intelectual se pon mentres se move ostensiblemente a cabeza de riba a baixo, apertando moito os dentes coma se se pensara co queixelo.

Ata xoves logo, se non hai mala novidade nin cansaches aínda.