A mestra das saias longas (17)

.../...

¡Vaia trimestre; e menos mal que veu o Nadal! Tiven, e tivemos, unha actividade, coas sinaturas e mailo meu invento dos Círculos de afianzamento profesional, tan intensa, que apenas me dediquei ao “diario”. Agora a pacer nos meus prados, e a beber no meu río. Pero hoxe teño outra satisfacción: ¡Acaba de chegar de Santiago meu irmán, e ben todo ledo polas súas notas trimestrais! (Como dicimos en Lugo, ¡é un chapón!). Eu, que o tiña por un Herodes ao ver como se enfurecía cos nenos dos veciños cando nos roubaban a froita, maiormente os figos, mesmo segundo chegou faloume de ir á reitoral para propoñerlle ao Cura que fagamos un Belén vivente cos nenos da parroquia, na propia igrexa, diante do altar maior, para o 6 de xaneiro. ¿Viches cousa tal? Pero, como bo leguleio, ten rabo: Quere que redacte eu os papeis da función…, e fareino, aínda que non só para compracelo! A ver que me sae:

Anxo da Anunciación, dirixíndose a San Xosé, (meu irmán), que durme apracible nun feixe de palla: -Xosé, fillo de David, non repares en levar contigo a María, á túa prometida, pois o que nela se concibiu é obra do Espírito Santo. Dará a luz un fillo, e ti poñeraslle de nome Xesús, que significa Salvador…, porque salvará á humanidade de tódolos seus pecados!

San Xosé xunta as mans, ponse de xeonllos, e levanta a cara ao Ceo, en submisión, pero tamén como agradecemento. Nisto óense unhas voces por tras do pano que fai de fondo, que entoan:

Mirade: a virxe concibirá
por obra e graza do Espírito Santo;
dará a luz un fillo que nos salvará,
e poñeranlle de nome Emmanuel!
¡Daquela será Santo, Santo, Santo,
e a nós levaranos ao Ceo con el!
San Xosé levántase e vaise, pero aos poucos volve con María, que xa trae un neno en brazos:

María (que serei eu se as outras rapazas non queren face-lo papel), co Neno no colo, arrolándoo: -Xesusiño do Ceo, acepta estas ofrendas que che fan os pastores da parroquia, tan felices que están de que teñas un Belén aquí, e outro en Xudea.

Xosé (coa caiada florida): -Ben coñezo, e recoñezo, que só son o teu pai putativo, que quere dicir, pasar por tal sen selo, pero xuro ante Deus coidar do seu Fillo tal e como se merece…, por máis que eu só sexa un simple carpinteiro!

María: -Ese oficio lle tes que ensinar para que, co teu exemplo, coa túa humildade, ninguén se avergoñe do seu traballo…, con tal de que sexa honrado!

Un pastor: -Xa que tan ledos estamos co aviso de que nos naceu o Salvador, aquí teñen un cordeiro leital…, en lembranza daquel sacrificio de Abraham!

Os outros pastores cantan:
E ti Belén, terra de Xudea,
de ningún xeito é-la máis pequena
entre as vilas de Xudea,
pois de ti saíu a guía
que será o pastor do mundo enteiro,
e por tanto, do noso tamén!
Nisto aparecen os Magos, tres vellos do lugar, que se expresan así:

-Eu son Melchor, que me teñen polo gran señor deste lugar, pero ante ti, Rei dos Reis, pídoche que me admitas coma o máis pequeno destes pastores…, para que non me afumen os incensos dos meus vasalos!

-Eu, Gaspar, o da Casa Grande, que se puidese traíacha no meu camelo…, para que non pases frío nesta cova do fondo do lugar!

-Mouriño son, e Baltasar de nome, así que che traio unha manta de lá…, para que deixes de estar branquiño polo frío que fai!

Agora, tódolos presentes, coa excepción dos que representan o Nacemento, cantarán esta panxoliña, que fun a Lugo expresamente para pedirlle a Manuel María, que é sobriño do Párroco de San Froilán, e anda ennoivado cunha amiga miña, que me redactase unha. É esta:

Hai un vento cheo de frío
apousado nos camiños.
E no ar un asubío
todo cheo de aloumiños.
pero un vento milagreiro
nascerá pol-o Nadal.
Brilará coma un luceiro
pra alomear o portal.

II
Xa nas ponlas dun carballo
nasceu un vento ventiño;
ten doces versos de orballo
e azas de paxariño.
Ten azas de paxariño
e craridades de día,
que llas deu Jesús Neniño
e Santa Virxe María.

Manuel María
Lugo 1951
-.-

De excursión coas nenas de Prácticas

¡Al hamdulillah, que diría un musulmán! ¡Pois iso, grazas a Deus, que xa estamos comezando a ser, ou parecer, unhas mestras de verdade! As árbores aínda están sen follas, pero nosoutras xa temos fillos/fillas…, alleas! Saír con elas de excursión é un goce: obedecen e quérennos. ¡Sentímonos útiles, que é un dos principais goces da vida terreal, da vida en sociedade!

A cousa foi así: Na semana anterior ao Carnaval (Entroido, dicimos aquí, porque é o Introito da Coresma), a Profesora de Historia díxome que me quedase ao termina-las clases, que me tiña que falar. Dixen para min: -Esta vaime amoestar por iso que facemos, por iso dos Círculos, e sen permiso da ¿Autoridade Competente?, pero non foi así senón todo o contrario. ¡Que mal pensados somos, xa desde a caneta! Vouno traducir:

-Querida Amalia, o teu interese pola Historia levoume, xunto coa de Prácticas, a planear unha excursión para o martes de Carnaval.

Ante a sorpresa reaccionei estupidamente, que sempre é estupidez falar antes tempo, antes de documentarse, que por algo os galegos adoitamos repreguntar, pero eu, de galega, igual teño pouco. Díxenlle: -¿Non irá dicirme que imos organizar unha troula de Carnaval…, estando prohibidas?

-Amalia, non te pases! Esa prohibición das caretas está ben, que abondas levamos ao longo do ano, que os hai de 365, unha muda diaria; ¡así está o mundo, que non hai quen coñeza a quen! Pero eu son a de sempre, así que, xa que ensino Historia, quero ensinarvos a vivila. Propúxenllo á profesora de Prácticas e aceptoumo: O martes imos redescubrir unha vía dobremente histórica, que primeiro foi romana, e seguidamente camiño de peregrinación. ¿Contamos contigo?

-Señora, eu, encantada, pero, ¿por que non llelo dixo ás outras, ás miñas condiscípulas?

-Unha, porque xa imos moitas; e outra, porque me cheira que as túas amigas prefiren que as marquen os rapaces, así sexa con xiz, aí polos Soportais…

O domingo anterior, que cadraba feira de Castroverde, fomos as tres, a de Prácticas, a de Historia e mais eu, servidora, nos coches de Montaña, ata as Voltas de Paderne. E desde alí, andando, á taberna da Pallota, tamén chamada, Taberna do Camiño, que queda cerca de Paderne. Encargáronlle ao taberneiro, para o martes, caldo de grelos e empanadas de raxo para toda a clase de Prácticas. Despois diso achegámonos para ve-lo muíño da Pallota así como o río que separa os concellos de Lugo e Castroverde. Dona Herminia (Martínez Cabrera, de Carro) estaba que non cabía en si de gozo ao pisar aqueles lugares, que ela chama sacros, e veña explicarnos, ¡máis que nun ano de clase! Pola nosa parte, Esther Gallo e máis eu, ¡todo orellas!

-Aquí paraban os romanos…, que estamos na Vía que os levaba, e traía, do noso Lucus Augusti á Gigia asturicense…, que tiveron un campamento aí abaixo, en Romeán, pero o seu vacar facíano aquí, que era onde mudaban de cabalos…, e despois, no alto da Serra do Miradoiro, nun lugar que chaman agora a Vaccariza, por iso, porque vén de “vacatio”; se preciso lles eran, volvían a ter repostos. De casa de postas romana, pasaron a pousada de camiñantes porque…, porque a Vía romana tornouse, a partir do Rei Afonsus II, mal chamado O Casto, pois casado estivo, en…, Camiño de Peregrinos! O que pasa pola miña Astorga é máis tardío, que deu en utilizarse cando desapareceu en León o perigo das razzias moras.

Ampliou e ampliou, pero non só iso, senón que desde a Pallota levounos a percorrer un quilómetro dese Camiño, ata chegar a Soutomerille, un santuario-fortaleza do propio Camiño, que é tan indescritible que non me atrevo a describilo, e iso a pesares das exhaustivas explicacións de dona Herminia.

Volvemos para a Pallota, onde xantamos e descansamos, porque á tardiña volvían os coches da feira, e tiñamos que saír a Paderne para esperalos nas Voltas da estrada. O que pasou o día de Carnaval deixareino para outro día, pois, de cansa que estou, en vez de escribir coa man vou acabar facéndoo coa fronte.
-.-



¡Deus, como lles medraron os ollos ás nenas ao traspasa-las néboas do tempo en Soutomerille! Desde aquí, e por sempre, felicito ás miñas profesoras, tanto á de Historia como á de Prácticas, pois as dúas cumpriron a satisfacción: ¡Que grande é ser mestra, e non o digo con soberbia, que por algo dixo Xesús aquilo de, Deixade que se me acheguen os nenos!

O autobús dos Veigas, alugado, deixounos mesmo na Pallota, e desde alí, ¡a patiñas!, cal peregrinos medievais, aínda que en dirección oposta a Santiago. Eu temín que cansasen, pero nin as máis cativas pois a ledicia, a ledicia e mailas novidades, tanto as históricas como as paisaxísticas, puxéronlles ás nos pés; ¡cada nena un deus Mercurio!

A folla, os arrastres das chuvias, e todo iso, foron escondendo as lastras da calzada, pero todas sabíamos que Roma estaba debaixo, que éramos capaces de pisala…, devolvéndolle as súas! A Historia non está nos libros senón nos lugares, que é onde deixa a súa pátina; as follas dun libro son meras fotos esvaecidas, pois a emoción dos feitos quedou no aire, no ambiente local, e por moito que sopre, neve ou chova, alí está, alí queda, que mesmo se cheira, por séculos, coma se fose un perfume insoluble. Claro que para isto, para libar isto, requírense explicacións, pero nós tivémolas abundantes, exactas, documentadas, en Soutomerille, e iso que dona Herminia vén do Camiño de Astorga, e non do Primitivo das Asturias. Quen queira participar nestas emocións das nenas que conte comigo para volver aló, que só se poden entender de postos no sitio, nese Museo da Historia Antiga.

Ademais da Vía: restos do convento, un castro, a igrexa reedificada, casas que foron fortes, laudas sepulcrais… Dona Herminia buscou polos arredores unha pedra branca para achantala na beira do Camiño, en lembranza daquel lema romano Albo lapillo notare Diem, pero…, non atopamos ningunha, que todas estaban vernizadas de Historia!

De subidos ao castro, as profesoras fixéronlles ás nenas unha especie de exame invitándoas a que opinasen, individualmente, do espectáculo vivido, ou máis ben, revivido, pero con criterio propio, todas e cada unha, sen reiterarse, por quendas. ¡Encantoume a idea: aquilo foi como ensinarlles a ter criterio propio, a ser individuos críticos; unha auténtica lección de pedagoxía! Era martes de Carnaval, pero alí non houbo caretas, que cada quen dixo o que sentía, o que lle suxería aquel entorno museístico: Historia imbricada na propia Natureza! ¡Isto é aprender, isto é ensinar!
.../...