A mestra das saias longas (4)

Despois dos exames do primeiro dos trimestres, e antes de colle-la bulsa da roupiña, amén do paquete dos libros, ¡para repasar no Nadal!, Amalia, Pepa, Argentina, Marina, e algunha máis, pasáronse polo 18 de Julio…, ¡pola rúa conmemorativa!, onde xa non había guerra senón paz, a paz de dona Emilia de Brañas, de Millares, que se fora para Lugo, onde reiniciou os seus Beléns. Meu pai dérame o novo enderezo, eu paseillo á Pepa, e esta comentouno coas compañeiras afíns. A señora Emilia, que predicaba co exemplo, e seguiu facéndoo por anos, non lle colleu rancor ao bispo, e iso que firmara o cese do seu fillo no seminario por…, ¡por cantar mal! Os Brañas cantaban co exemplo, segundo viñan demostrando.

A sinatura do Belén non entraba nos exames, pero serviulles para aprender que hai maxisterio de moitos tipos, que se pode ensinar moito e bo, aínda que non te aproben na Normal ou no Seminario.

Na casa de Amalia, agardáballe o gran xoguete daqueles tempos: ¡foran a Lugo, para levarlle cousas á estudante, e de paso mercaran unha radio, unha Blau Punkt, que por aqueles anos non todos a tiñan, por ricos que fosen!


As de Lugo non precisaban auto, e para taxis había tres, en Santo Domingo. Polo que me contaron, pois eu nin estaba en Lugo nin me alcanzaban as gafas a tanto, a evacuación fíxose no sábado anterior ao cuarto domingo de Advento, sen excepcións, precisamente para acudir, coa familia, á Misa parroquial dese domingo.

Por ricas que fosen as casas, os turismos, os autos particulares, aínda escaseaban, así que aí me tedes aos da Liña reverdecidos; todos, ou case todos, ornados con aquela primavera en pleno Nadal. Tamén se pode dicir, con toda a normalidade de Lugo, medio cento de faldras noviñas, case todas por abaixo dos xeonllos, pois aínda que na cidade houbese excepcións, ¿ir á casa de minifaldra? ¡Iso nin nas mellores familias!

Como eran poucas as casas que se libraban de manda-la cántara do leite para Lugo, ¿de onde ían mamar os lucenses para estar tan lucidos se non o facían das mellores vacas do país?, case tódalas rapazas tiveron o seu recibimento a pé de bus, do pai, ou dun irmán, aínda que xa daquela había amazonas que montaban na albarda da besta de paso que balanceaban un par de cántaras nos garfos da montura…, ¡para facer equilibrio!

-¡Deus, que alegría terte outra vez na casa, pero…!

-¿Cal é o pero, mamá?

-Que vés toda esbrancuxada. ¿Non será que saes máis de noite que de día…? ¡Os perigos da cidade, que me arrepían! Os da miña xeración tivémolo mellor, pois con pagar un ferrado de trigo, mes a mes, a escola traíannola á casa!

-Penso que o meu ata será de tanto mirar para os papeis; ¡son tan brancos, e como din que todo se pega…!

Na casa conformaban, pero as nais aproveitaron aqueles días de pouco sol para telas na cociña o máis posible, a ver se, cun caldiño de bastante unto, cerca dos tizóns, lles volvía a cor. O peor de todo era que así tocáballes mondar patacas, e atizarlle ao caldeiro dos porcos, e baixar as castañas do caínzo para pelar unhas cantas. ¡Menos mal que, de cocidas, as castañas, e con leite da marela, sabían a gloria!

Pero volvamos atrás, que nos queda moito sen ver, e por tanto, sen referir:

Nalgunhas parroquias aínda había dúas Misas, que daquela os curas eran monárquicos, tiñan unha soa parroquia, salvo os de freguesías con anexo, así que os pais arranxaban os traballos para ir todos xuntos á Misa Maior, á das fachendas; certo é que tiña os seus inconvenientes, entre eles que había que prolongar o xaxún porque se celebraba máis tarde, aí polas dez, ¡polo sol, claro!, pero tiñan a recompensa de poder presentar en sociedade, ¡en Misa Maior!, á estudante da familia, futura Mestra, e se cadra con destino a desempeñar na propia parroquia…, competindo, no seu día, co Cura, niso da rexedoría parroquial!

Contábase que o pai dun crego recén ordenado, deu en chamar ao fillo de don diante dos seus conveciños…, ¡para ensinarlles modais! ¿Non podería pasar outro tanto con algún pai orgulloso da súa filla mestra?

Á saída da Misa, naquela estación, non podía faltar o sancristán ofertando as ofertas do mes das ánimas, tantas, as ofertas, pois as ánimas, con tantas novenas e tantos responsos, cabía esperar que xa non o fosen, e que estivesen sans e salvas, por toda a Eternidade; tantas, digo, que cumpría sacalas á poxa..., para que non estorbasen na reitoral.

-Este ranchiño non é das ánimas, que é do Santo Antonio, e como xaneiro está a caer, fagan por mercalo…, agora que teñen cortes baleiras! ¿Quen dá máis…? ¿Non soben a poxa? ¡Daquela, a la una, a la de dos, a la de tres…; adxudicado á señora do Casal!

Esparexida a asistencia polo adro, cumprían os saúdos, pero, ¿quen, e a quen? Nas nosas aldeíñas iso das saudacións tiña o seu protocolo: ¡Se comezo eu, póñome debaixo; se comeza el / ela é que me rende vasalaxe! A cousa complicábase, ademais das clases ou diverxencias patrimoniais, coa escisión entre estudantes e labregos. Uns fóranse para o Instituto, e outros seguían gardando nas vacas, ¡nas vacas ou nas ovellas, que aínda era de menos categoría! Pero no caso de Amalia, amable ela, cordial ela, aínda máis sinxela cá Ama do Cura, que estudara moito, moito e de moitas cousas, iso das clases sociais seguía ignorándoo: ¡Repartía máis bicos que hostias o cura, por relixiosa que fose a parroquia, pero, fóra do Precepto, achegarse ao altar…, súa Ama e pouco máis!

-E logo, ¿que tal che vai por Lugo? –Atreveuse a preguntarlle o máis afoutado do lugar.

-¡Xa me ves; toda esbrancuxada, e iso que din que vivo de man branca! ¡Non sabes como vos envexo a estes que tedes o sol na porta e a auga na horta! Aí en Lugo, cando non xea, chove; e cando non chove, céganos a néboa. ¿Por que nos tedes envexa?

-¡Ai, muller, eu non; por máis que tamén me gustaría estudiar, aínda que só fose para entende-lo Cura…, sempre en latín!

-A culpa é vosa: Tedes que falarlle en galego para que…, para que esqueza o latín!

-¡Mira que saíches lista! Unha rapaza así, para casar con ela…, a lotería! Pero o caso é que eu, un simple zoqueiro…

-Rapaz, a túa é a carreira de máis porvir, pois, se eses de Monforte seguen invadindo o mercado das botas, e de mestras unha en cada casa, día chegará en que os zoqueiros seredes unhas rara avis, e as mestras correrán, ou correremos, tras de vosoutros!

-¿Ves? ¡O que eu dicía; pasástesvos ao latín, coma os curas!

A nai e mailo pai da Amalia aproveitaron a xuntanza da Misa como tiñan de costume, para mobilizar aos seus obrigados:

-Mañá, Deus mediante, teremos a fía do liño, -dicíalles dona Concha-, así que, se nos puideses botar unha man…? ¡Non fai falta que leves fuso, que teño para todas; o que preciso son mans que lle dean aire! De non poder irnos mañá, o martes tamén me vale, que teremos que lava-las tripas dos porcos…, ¡oito que nos faltan, da segunda quenda!

-Ai, rapaz, alédome de verte porque o martes temos a matalota, a segunda delas…, e como son oito, oito porcos, se nos puideses botar unha man….!

-¡Señor, eu nunca deixei as obrigas sen pagar, que ben me lembro daquela carta de recomendación súa, cando fixen a mili, na Coruña…!

¡Que desgraza a das Casas Grandes, sempre con compromisos para comprace-la veciñanza, e despois, a saber quen lles devolvía os favores, pois a xente, particularmente a que non estudiou, adoita ter a memoria enferruxada!
.../...