San Vicenzo dos Vilares é unha igrexa coñecida por celébrar a popular romaría da Virxe dos Desamparados.
As orixes do templo datan do s. XII, se ben os restos románicos redúcense aos muros laterais da nave con varios canecillos, sendo a fachada principal do XVIII.
No exterior o conxunto está formado por un atrio murado con baixo muro de pedra granítica, con cruceiro, dúas pilas bautismales e un sarcófago. Támén existe un Calvario de tres cruceiros diante.
No interior ten catro retablos neoclásicos e un barroco con tallas dos ss. XVII e XVIII, aínda que destacan especialemnte os restos de pintura mural ó fresco do S.XVI, da posible autoría do Mestre de Parga, que forman un ciclo ó longo dos muros da nave, con distintos temas, como o do enterro do Conde Orgaz. Descubertos no ano 1991, un ano máis tarde o profesor Monterroso elaborou un interesante traballo publicado no número 8 dos Cadernos de Estudos Mindonienses sobre estes murais.
O estado xeral de conservación é verdadeiramente moi malo. A gravedade acelerada e activa dos axentes de deterioro, provoca en primeiro lugar o risco de desprendemento das pinturas murais, polo que urxe imperiosamente proceder á sua restauración, xa que de acabar caendo, a súa pérdida sería irreversible.
Ademáis deste perigo urxente de resolver, o seu aspecto sucio e abandonado desvirtúa a súa calidade como elemento singular e moi visible de este templo de San Vicenzo dos Vilares, centro de peregrinaxe senlleiro.
En conclusión podemos dicir que se está a perder un ciclo mural ao fresco de gran relevancia artística é histórica para a provincia de Lugo. É por esto que a Asociación Sociocultural Lareira de soños ten encargado un proxecto e contactado coas entidades responsables para a consolidación, restauración e posterior posta en valor deste importante ben patrimonial, que sumado a outros elementos da contorna como os cobertizos da antiga Feira do Sete, a casa do Sindicato, a escola Habanera, o castro e os pozos cubertos, conforman un conxunto de moito valor e atractivo historico artístico.
A cultura e o patrimonio do rural chairego precisa desta actuación urxente. Así sexa.
