-¡Se teñen a seguridade de que é virxe, iso, nestes tempos, xa o di todo! En calquera caso vostede déame o aderezo desa familia, a ver qué podemos facer... É para sabe-la súa solvencia, que agora haille trampas para todo. Daquela poden ir ao Rexistro, ao da Propiedade, ou ao Banco deles...; ¡xa sabe, iso dos informes! Tamén están esas axencias da investigación privada, o NIF da Facenda... Temos toda clase de medios informativos, así que agora, con todo iso, só casa mal quen quere..., ¡ou quen quere irse á gloria sen purgatorio, ao día terceiro!
Desconcerteime, que con aquela eminencia sacerdotal, as cousas non me saían segundo o plan previsto; ¡ningunha!
-Ben, pois...; pero o que máis nos importa é a moral. ¿Sabe? Isto dos papeis, ás presadas, que así van ao peto... Nada, que agora non atopo a notiña que trouxen, coas sinais da rapaza... ¡Terei que darllas noutro momento, señor cura!
-Nese caso volva por aquí..., ¡cando as atope! Mire, como vostede é xeneroso, daquela tereille preparada unha lista das necesidades máis apremiantes dos meus fregueses, por se pode..., ¡por se pode seguir sendo así, tan xeneroso de seu, de seu e do seu, que esa virtude é das que entraron en crise!
-¡Iso é certo; a ver logo se na extra do Nadal..., pois a do verán..., turulú; esa vai de veraneo! En calquera caso..., ¡ata máis ver, Páter, e conserve a súa santidade!
Tan admirado quedei da sabedoría e da perspicacia do crego, e tan chascado da miña torpe enquisa, que no resto do día dinme ao bebercio, naquelas tabernas, dun e do outro lado da ponte, buscando, de paso, aquela agulla do trinque no pallar da Historia. Do trinque non sería, pero nunha delas topei cunha taberneira que me deu parola, sensual pero fina, a esgalla, e ata me fixo concibir algunha ilusión, así, á primeira vista, polas súas formas tentadoras, cheas, axamonadas, que mesmo parecían coincidir coa descrición que me dera o Tulio sobre aquela oestrimnia fondoa e tardoa, que tan remisa foi en bautizalo, e que o deixou agonizar entre a primeira e a segunda das cruces... ¡Tanto, que á terceira o espírito do Tulio xa petaba onde non lle abriron! Pero, nada, que de tema en tema acabei sabendo que a miña observada nacera en Ceuta, de familia mallorquina...; ¡así que era estrimnia, con "e", séxase, do Leste!
-Señorita, eu...
-¡Ángeles; chámome Ángeles, ou Ánxela, e para os amigos, Xela! ¿Non se me nota nestas aliñas que me fai a chambra, máis ben aquí por diante; e tamén na miña cara, que din que a teño seráfica? ¡Din que a cara é o espello da alma, e daquela, como a miña é pura...!
-¡Caramba, Ángeles, así, en plural...; por máis que, de ben mirada..., farían falta varios, polo menos dous ou tres; anxos, digo, para levala á piltra; digo, ao Ceo! ¡Perdón! ¿A vostede fixérona dunha soa costela, ou de dúas?
-Amigo, será mellor que non tome máis augardente, que empeza a predicar, e ata o de agora estivo correcto comigo; ¡conserve, pois, a súa dignidade!
-Señorita..., iso, Ángeles, anxo de anxo, plural etéreo, cun escote celestial..., de Amaltea...; mire qué ben me teño na pata coxa. Eu aguántolle..., ¡seis ou sete, seguidos! Ademais, non quixera ofendela senón cortexala; de cortexo, que non de cortello, que vostede ten tódalas trazas...
-Cortexarme, ou o que vostede queira, ¡sen restricións! Se vén con boas intencións, que eu, polo de hoxe, son ceibe. Ceibe e célibe, que son dúas cousas distintas. O que non aguanto son eses bebedores profesionais..., ¡que en Lugo tamén llos hai!
Aquela moza era un misterio: ¡excesiva carne para ser un anxo, un plural de anxos, unha morea de anxos!
-Non podo crer que vostede, con eses ollazos que mesmo lostregan, non teña hipnotizado un cento de lugueses, dos bos, dos barís; ¡a pesares das néboas deste Miño!
Desveloumo, sinceirándose:
-Aquí lle estou, neste escaparate, libre e sen compromiso; ¡o que se di, case virxe! ¿Por que pon esa cara, en qué lle faltei?
-¡Muller, así, de entrada, eu tiven esperanzas, pero...!
-¡Pois, o que lle digo, case virxe, que vaia mérito..., coa de pretendentes que teño! ¡O que oe! E mais non foi por perde-la paga do meu home, que eu, co que herdei, aquí mesmo, neste Barrio da Ponte, sóbrame para manter unha familia..., ¡se os quero ter!
¡Uf, qué suor me entrou, e iso que estabamos á sombra!
-Non lle entendo nada, pero é que nada de nada, ¡e iso que me fala con claridade, con boa dentame!
-¿Daquela, vostede, non é de por aquí? Está moi branco; demasiado para ser de Lugo, que igual vén do escuro... ¿Non será un defraudador, deses que defraudan ás mulleres, deses que acaban en Bonxe, ou en Monterroso...?
-¡Non, señorita! Eu son, sonlle..., pero non mo tome a presunción, que lle son un rendista; da Coruña, da propia Coruña. Meu pai foi un tratante en volframio...; ¡radiactivo, sabe?! Vin por aquí, aos baños de Lugo, que mos recomendaron, deixando outros por alí cerca, ex professo para respirar estas auras, estes aromas tan..., ¡miñotos! ¡Deus, qué paisaxe e qué paisanaxe temos todo por aquí; qué frondosidades...; só hai que vela a vostede, unha ninfa, unha navia, ben garrida por certo! ¡Vela e prendarme de vostede todo foi un; o que se di, un frechazo!
-¡Xa o entendo, xa, e por iso non coñece a miña historia! Pois voulla referir, a ver se á forza de contala consigo..., iso, recasarme, ¡antes da seca, que pouco me debe faltar...! ¡Élle por iso da publicidade, que dixeron na tele que se vende moitísimo máis anunciándose...! Eu éralle empregada nun bar, aló en Ceuta; xa sabe, cantineira, desas que animan aos homes a beber, e daquela pretendeume un Cabo da Lexión, pero o gran..., iso, o gran patriota, deixoume viúva, aos poucos días; enteira, sen desgaste ningún, sen pasarme pola pedra, pola súa, por culpa daquelas guerras do Ifni... Por algo cobro de Sarxento; ¿a paga, sabe? Ou aínda non sei se será de Brigada, que me ascenderon...; ¡a paga!
Eu, nin que dicir ten, ¡abraiado!
-¡Vaia ricura, vaia choio...; unha quitapenas, unha quitafames, unha escorrehomes...! -O meu asombro era total, indescritible.
-Para min iso é o de menos, señor, que el tiña herdado, aquí en Lugo, daquela cando se foi para aló abaixo... ¡Que digo aló abaixo: aló arriba, por de riba dos luceiros, que sempre dicía que ese ía ser o seu destino, o seu ascenso, que por algo era noivo da morte...! ¡Noivo da morte e casou comigo, co vivaracha que son! ¿Vostede viu semellante caso de bigamia...?
Aquela historia era cupídica, apaixoante, unha fervenza..., así que estiven caladiño, nun curro do bar, contemplando de cerca aquela cousaza, aquela matrona rezumante de lascivia. Seguiu, e seguiu, dándolle á tarabela, coma un disco:
-Cando deu aquel paso á fronte, o meu Anxo, ¿sabe?, o seguinte foi testar, ¡por se os mouros, que calquera se fía deles! Así que, ao quedar viúva, dinlle a volta ao mapa..., ¡para posesionarme das súas casas! ¡Seis, ¿sabe?, que as teño deste lado da Calzada...! Se vise o que rendan, ¡o demo de cartos, que as teño alugadas, todiñas! ¿Quere que lle ensine algo, algo que queira ver..., de cerca?
-¡Non, muller, non se moleste, que mellor o deixamos para outra ocasión...! -Díxenllo de veras, con toda humildade, vencendo tódalas tentacións do caso, que a súa exposición era total.
-¡Non é molestia, que teño eses contratos aí arriba, no sobrado! ¡Xa verá qué rica son...! Iso me din cando lles ensino a miña documentación, ¡unha documentación espléndida, das que hai poucas...!
-¡De ningún modo, señora; non se apure, que a súa ricura xa se lle nota na cara, que está de bo ano! E para alugados..., ¡iso, que estamos en Lugo! Por outro lado, ¡por calquera deles!, seguro que en cultura tampouco anda mal... Non dubido de que sabe conxuga-lo verbo estar..., ¡mellor que unha sueca!
-¿En zuecas? ¡Ai non, que sempre estou en zapatos, pero iso si, baixiños! Mire, subamos ao meu sobrado, ¡que alí gardo canto me sobra...! Élle cousa dun momento, e daquela ensínolle as miñas cousas, ¡todiñas! Aí arriba estará fresquiño, ¡que teño ventiladores no dormitorio...!
-¡Por favor, señora, non insista en ensinarme nada! Mire, eu, de documentos, enténdolle pouco..., ¡que a miña élle moi discreta, unha beata!
-¡Sendo así..., qué pena! Mire que llo fago encantada, e para daquela subimos unhas cervexas, ben frías..., ¡que algo entenderá, que vostede non ten pintas de torpe, nin de torpe nin de tímido, que por iso me deixa abraiada; insatisfeita, que tamén se di!
-Señora, eu, coa súa verba, e con esta cunca de augardente, vou servido. Non me faga caer nunha tentación..., ¡que veño de xunto do señor cura!
-¡Daquela, como guste! Homes así, que se conformen coa miña palabra, sen ve-los meus documentos..., os íntimos..., ¡hai poucos! Se algún día se anima ó casoiro..., ¡xa sabe! Vostede non me viu a documentación, pero afellas que estou rica; moito..., ¡en tódolos aspectos!
Tiven que desengana-la estrimnia, e acabei repetíndolle que estaba casado, definitivamente casado. ¡Cousas da honradez! Sen embargo, aquela mozoa era comprensiva, e seguiu comigo en amable conversa. ¡Ata pasamos da augardente á cervexa! Dábaselle ben aquel papel de gueixa..., ¡ou do que fose! Nunca vin unha muller con tantas ganas de recasar, nunca. ¿Saberán iso os de Lugo, saberán o que teñen aí abaixo? O malo será que, despois de lido todo isto, igual lle sae un aproveitado, ¡e daquela quedámonos sen gueixa! Por se acaso, non vou da-lo nome do seu bar.
Despois daqueles fracasos din en pasear polo carreiro das silvas, cabe do Miño, pero esta vez só, que tiven compañía abonda cos malos pensamentos, a cal peor. Incluso recei un Pai-Noso pola ánima daquel Lexionario... ¡Meu pobre, mira que se verdadeiramente está agora "sobre dos luceiros", de garda perpetua, moito terá que facer para dar gardado semellante viúva, semellante laparada, que mesmo parece unha tixola de roxóns, co lume saltando por riba deles! Concluín aquelas reflexións recoñecéndolle valor ao fiel Lexionario, ¡que para casar cunha femia tan teimosa en ensina-la documentación...! ¡Coido que lle fose mellor ser Carabineiro, ou Vista de Aduanas!
-VII-
Amencer por xunto do Miño, que aquí matizaría máis dicir, cabe do Miño, unha semana seguida de sinfonía acuática, de fronde e de rechouchíos, é un pracer de deuses; ¡por Xúpiter que si, como di Tulio!, pero mellor non o describo, que momentos coma estes son inefables, inenarrables. O peor foron certas discusións coa miña muller, que tódolos días espertaba coa axenda coudullada:
-Tamén hoxe me terás que desculpar, meu amor. -E deume un bico, ¡supoño que de propina!
-¡Eu sempre, muller, que xa estou afeito...!
-Digo, por deixarte só tanto tempo, ¡pero é unha obra boa, unha obra santa, coido que das mellores!
-Andas tan atarefada que nin que foses ti a Madrasta...
-¡Maridiño, hai cousas que ela soa non pode facer!
-¡Xa! Coido que para iso se casa; ¡ela, e todas...!
-Ti sempre polo malo, e menos mal que te neutralizo, ¡eu, que sempre ando polo bo! Hoxe irei con eles a Portomarín, que coa axuda dunha tía, tentaremos preparar a eses neñus, mentalizalos...; ¡xa sabes!
-¿Para que fagan, de paso, a primeira comuñón, aforrando un banquete, non si?
-¡Non; para que acepten á madrasta, sen traumas nin receos; e vai parando, que xa está ben de bromas, que un casamento entre viúvos que teñen neñus é unha cousa seria, moito!
-¡Total, que ides lavárlle-lo cerebro a les guages, e ademais, en bable!
-De paso, a cariña, se se terza. Así que non me esperes para xantar, que nós comeremos por aló abaixo; se cadra, nese Parador...
-Pois eu comerei aquí, no propio balneario, coas outras, coas asturianas..., como de costume, que hoxe tamén me sentirei viúvo, e así terei máis liberdade. ¿Vaste celar, encanto?
Saíuse pola tanxente:
-¿Daquela tomara-lo café cos leoneses; como de costume, supoño?
-Muller, non sei para qué entramos niso do Mercado Común, que aquí en España había Comunidades abondo; ¡séxase, conxuntos disxuntos!
-¡Carca, imperialista, retrógrado, ególatra...!
-¡Casamenteira, celestina, cestoa..., que por compoñer matrimonios alleos, abandóna-lo teu! -Estar casado cunha santa ten o seu aquel, ¡que non son doadas de aturar!
-Así botarasme de menos, e daquela aprenderás a valorarme. - Fíxome rabiar, canto quixo, ¡coma sempre!
-¡Pode, pode ser...! ¿Por certo, que foi da nosa anfitrioa?
-¿Esa? Lurdiñas por aí anda, pero nin me fales dela, que lle estou perdendo a moita simpatía que lle tiña, que desde que ancorou ao seu avogado, ese dos solares, está feita unha herexe. ¿E se che digo que está disposta a compracelo en casar polo Xulgado? ¡Se aquelas profesoras levantasen a súa cabeza..., suspenden a dela!
-¡Muller, máis herexía será se xa casaron, de facto, por aló arriba, tal que nos Ancares, ao abeiro daquelas uces altísimas...!
-Tes razón, marido, que moita Catedral á hora de pedir, moita oración impetratoria, moito Santo Antonio, moita Virxe dos Ollos Grandes, e despois de todo iso, desde que Deus concedeu o milagre..., ¡se te vin non me lembro! ¡Como está este Lugo desde que veu a democracia; quen o viu e quen o ve! Compadezo ás colegas, en particular ás que teñan que ensinar ética, ¡con estas alegrías nas parellas...!
Non llo refuguei, pois, ben mirado, tiña razón, en case todo, pero non llo dixen; ¡faltaría máis, contribuír á vitoria do inimigo!
Ía poñer que almorcei só, sen muller, pero non foi sen mulleres, que a cafetería estaba ao completo delas:
-¿Que tal por Riotorto? ¿Almorzaches, miña Xenoveva, miña Aura do Norte, Ninfa ledizosa, exclusiva, deste Balneario?
-Señor, chámome Amadora, ¡por se non o sabe, que o sabe, pero non quere lembrarse! Si, almorcei..., ¡coma sempre, de primeira, que estamos nun balneario de categoría, e por se fose pouco, en Lugo! Pode sentarse, aquí, aquí mesmo, comigo, que me corro a un lado, que eu..., ¡iso, en calquera parte!
-Logo, aquí mesmo, ¡onde queiras! -Arrepentinme de ser tan pillo, así que disimulei: -Eu só ocupo unha cadeira, de cada vez, ¡aínda que avulte bastante, pero é tan só unha aparencia...!
-¿Entón, non baixa a súa señora..., para toma-la parva? Para ela deixei libre este asento de xunto da ventá do xardín, así que non pense mal, que eu buscoa non lle son...; ¡se acaso, apañadora!
-¡Arestora está facendo unha parvada, outra, das súas! -Foi o comentario evasivo que lle fixen á Xenoveva.
-Polo que di..., seguro que vai cos noivos eses...; ¡de tendas, supoño, que o resto fano sos, coma todos...!
-Ben certo, ¡oh Engracia! ¡Pero qué lista es...; pouco menos cá mesmísima Tentación!
Olloume fixamente, desconcertada:
-Vostede..., ¿por qué me chama, Engracia? ¿Ou cántos nomes vou ter? Xa lle dixen que son Amadora, que así me bautizaron, fai diso..., ¡nin me lembro!
-¡Por min merecíalos todos! E dos teus anos non me digas nada, nadiña, en absoluto, que para min tes..., ¡vinte e cinco, mes arriba ou abaixo! Por certo, que niso dos bautizos e dos nomes sempre houbo erros, pero poderían corrixirse na Confirmación..., se fosemos algo máis observadores. Por exemplo, está o caso da miña muller, que ía para estrela e quedouse en mestriña; do cine, ¿sabes?
-¿Oia, vostede é observador? ¡Deus, que burrada dixen, que á vista está! Tamén din que o son eu, dentro do pouco que me ensinaron..., ¡e do menos que aprendín!
-Muller, por tal me teño, que por iso me gusta chamarche Engracia, ademais de Xenoveva, que o de Amadora non mo tes demostrado. ¡Acaso con outros...! Os nomes, coma os vestidos, non valen para tódalas mulleres. O de Engracia íache ben, do mellor: ti, que es unha quitapenas, tan comunicativa, tan graciosa... ; aínda que esoutro de Xenoveva tamén se che acae, por..., ¡por aquilo do bosque!
-¡Ai, señor, non sexa burleiro, que eu sonlle de aldea, pero do bosque, non; e de sabedoría, pouca! Mire que pouca sabenza teño, que onte pasei toda a tarde aí arriba, nese cemiterio das Areeiras..., ¡e non me decidín!
-¿A que, muller; a morrer...? ¡Pero ti, Amadora, aínda gastas outro home; gástalo e desgástalo, definitivamente!
-¡Iso nunca, que xa tiven dous! Mire, os vellos dan voltas na cama, moitas; e logo están as molestias de coidalos. Ademais, dálles por morrer antes cás mulleres... Do resto non habería dó, que aínda podo cun feixe de nabos, dos bos, por tesos que estean..., ¡así os entese unha xeada moura!
-¡Unha marabilla, ti es unha marabilla; entre a túa forza e maila túa graza, claro! Tesme que dá-lo teu enderezo..., ¡por se quedo viúvo! Tamén llelo pedín ás asturianas, que é para iso, para escoller, no seu momento, ¿entendes? ¡Home precavido..., vale por dous!
Entendera, si, perfectamente, pero regueifou:
-¡Non o queira Deus, que vostede boa estrela ten; e cale con eses parrafeos, que xa lle pedín que non sexa burleiro!
-¡Muller, é que iso da túa visita ao Cemiterio de Lugo deixoume que nin sei que dicirche; en serio que non!
-¡Se é en serio, dígollo eu, de seguida! Trátase de que me aconselle cal panteón escollo, que teño ao meu home, ao segundo, enterrado na terra...; e sequera herdei abondo como para facerlle unha casiña de mármores; ¡dos finos, deses brancos, dos fariñentos!
-¿Non che digo eu? ¡Tes graza..., ata para falar dos enterros! Entón, ¿en que podo ser útil, qué queres facerlle ao teu Bravante? -Pregunteille, intrigado.
-Pois..., de ben pensado, non lle era tan bravo, que unha sempre se decata do que perde..., ¡despois do cabodano! Mire, señor, vostede..., que seica vive na Coruña, onde fan aos Arquitectos, que xa sei que cada sitio dá as súas colleitas, tal que Médicos en Santiago, Veterinarios en Lugo, e todo iso, seguramente ten visto casiñas de mármore bonitas..., que por iso mellor me fiaría do seu gusto..., ¡para escoller a do meu Antón, que Antón se chamaba o "bravante", como vostede lle di!
Saíra polo máis inesperado, así que eu, ¡caput!
-Pois, diso non sei qué dicirche, ¡afellas que non! Esa escolleita, querida Amadora, dependerá de cómo o queiras tratar, do que che merecese en vida...
-¡Precisamente! O defunto, o último, non era malo, xa llo dixen, ¡pero o primeiro...! O primeiro éralle boísimo, e moi celoso, que aí está o meu dilema, que se escollo eu, son capaz de poñerlle ao segundo un cadelo no sitio do anxo da resurrección..., ¡para que non me comprometa se me atopo no alén co outro home! Pero non podo facelo así, que descubrirían os veciños que son unha desagradecida da súa herdanza... ¿Entende como é a cousa? Por iso, se quixese ir comigo...; ¡aí arriba, non pense mal!, ás Areeiras, daquela sería un bo favor, ¡dadas as circunstancias...!
.../...
Gómez Vilabella, Xosé M.
