Aquel verán en Lugo (22)

.../...

Cando volveron aqueles bañistas da súa excursión, de Friol, eu seguía, aínda, traducindo aquelas notas taquigráficas, as que tomara daquel relato enciclopédico. Disimulei diante da muller, como puiden, dicíndolle que estaba facendo a estrutura dun conto para presentarme a un Certame do Concello de Lugo; despois ela, cando baixou para cear, subiu un paquete de biscoitos, para que eu non tivese que interromperme na "estrutura" daquel suposto relato.

En pequeno labirinto me metín; e todo iso, repito, por fuxir daqueles autos LU, dos do propio Lugo. ¡A vida, que ás veces nin sabemos cómo escoller! ¡Terra esta de leitugas, de leitugas e de romanos!

¿Vedes como aquí, neste Lucus, co seu alfoz incluído, todo é misterio, tentación, verdor...? Farían falta dúas vidas, e tamén a memoria dun millón de megas, para abarcar todo o que nos ofrece Lugo, tanto de pasado como de presente. E logo din que lles falla o turismo, que a Xunta regatea... ¡Fallan eles, que non saben vende-los seus encantos; os do seu país, quero dicir; auga incluída, piscinas climatizadas, historia, pazos, paisaxe, fontes, ríos, vales e montes, arboredos infindos, praderías que para si as quixese o deus Manitú...! Un país paradisíaco, inédito, virxe, inmaculado; unha bandeira marxa, con raxos verdes e amarelos, ocres ás veces, ¡que así é como nos ven os anxos desde arriba cando se dispoñen a cheira-las nosas chorimas!

Pero irei calando, que nun senso pragmático igual non interesan os meus ditirambos... Se en lugar de haber tido unha emigración unidireccional Lugo - Suíza, houbese sido de orde inverso, Suíza – Lugo, a estas horas tíñannos descuberto, e por conseguinte, mercado, adquirido. ¡Vaia drama, se para ir ao noso Lugo tivésemos que pagarlles a entrada aos Suízos, coma quen visita un museo!

Á mañá seguinte si que esperei polo sol na cama, máis canso cós que foran de excursión. Xa volvía a miña dona do seu laboratorio esteticense cando tratei de resga-las miñas lagañas. Non é boa cousa consentirlles ás mulleres que se levanten antes cá un, que despois témo-las de esporóns todo o día:

-¿Que che pasa que non te levantas? Xa fun aos chorros, e incluso almorcei con outra amiga, tamén da Normal, que empezou hoxe o seu novenario das augas. ¡Como ves, medio Lugo é Normal! E agora subo á City, coa Madrasta, de tendas e demais preparativos para a súa voda..., que por iso te esperto, para que non me esperes a xantar, que levamos tarefa para todo o día, ¡ou máis!

-¡Oh, Deus, qué grandeur, qué honor, o da miña xente!

-¿Que é ese novo disparate? ¿Volvícheste tolo, coma don Quijote, de tantos libros que les? ¿Que grandezas, que honores nin que parvadas, se aínda onte, coma quen di onte, eras un labreguiño, fillo de labrego, e a maiores, un vulgar zoqueiro...? ¿Xa non te lembras de que levabas as zocas nun saco, ao lombo, desde Bergland, para vendelas na feira de Castroverde, e que as sobrantes deixábalas na taberna do Escardel para a feira seguinte?

-¡Xa é honra, xa, vir de labregos...; pero a iso súmalle vir de heroes, que daquela sáenos unha bandeira, un lábaro! (Estandarte imperial). ¡Gloria victis! (Gloria aos vencidos; neste caso, aos medullienses!).

-O que che sae a ti, polos ollos, son as lagañas..., ¡as lagañas e maila saba, que a tes de bufanda! Á forza de encarrelarte nela, de dar voltas na cama, fúchela enrolando ao pescozo, de mala maneira. Agora que me fixo, estache saíndo unha coroa que...; ¡que xa pareces un cura lefrevián!

-¡Non, que é de franciscano; de lego, para ser exactos! Chámase tonsura, tonsura natural, que así xa a teño para cando me dean Ordes Maiores..., ¡daquela, ao enviuvar! ¡Pero ti, unha casamenteira, qué entenderás diso!

-Parece que che volve a razón, que xa discutes comigo. ¡Grazas a Deus!

Enfadeime con ela, en serio que si; e desta vez, moito:

-¡Que razón nin qué bobadas! ¿Sabes que che digo? Que como tes parentes na Bretoña, debe ser que ti vés doutra raza, desa dos bretóns, aqueles do Mailoc, e por iso non tes nada que ver, nin te emociona, a xesta do noso Medulio, ¡que agora xa o sei todo!

-¿Rapaz, onde foi iso do Medulio co que sempre andas ás voltas? ¿Foi ou non foi nas Medulas, por causa desas minas de ouro das que tanto fala Felipe Senén?

-¡Onde ía ser; aquí, na Meda, cerquiña de Lugo, no Lugo primitivo! Ás Medulas mandaron escravos, pero foi despois, moito despois, desde que se fixeron con escravos, que foron arrinca-lo ouro, controlados por libertos, que eran os juppies de daquela. Xa sabes, os do vergallo, os da tralla... ¿Desde cando emigran os caciques, co ben que se vive neste Lucus dos xamóns?

-¡Lóxica ten! ¿Sábelo certo? ¿Onde o liches?

-¡Seino..., desde onte mesmo!

-Mira ti por onde, se foi aí na Meda...; na Meda naceu meu pai, que de alí era miña avoa...

-Entón é certo que algo de medulliense tes; ¡supoño que será un cuarteirón! Pero eu avantáxote, que teño a metade, que meu avó, un deles, naceu na terra deses castros da rega do Azúmara, por onde foi a retirada. A hipótese máis verosímil debe ser que o meu devanceiro, fose quen fose, daquela quedou tan ferido que o deron por morto...; é lóxico, pois, que coas présas da retirada ao Monciro, que tal é o nome que lle puxo o Centurión Ciro despois da súa pírrica vitoria, que nin os cadáveres puideron enterrar... De todo isto infírese que un dos meus antepasados, seguramente curándose el mesmo aquelas feridas, acaso con celidonia, da cativeira, da medicinal, e por encima, balocos, para a bisma, á forza de comer castañas e landras foise recuperando, ¡que ata chegou a ter familia! Refórzame esta hipótese o feito de que meu avó fose albeite, moi sabido en herbas curativas, que agora entendo que lle viñan aqueles saberes por tradición ancestral, familiar, ¡de séculos!

A miña dona, sempre exercendo de tal:

-Hai un pouco tiven a esperanza de que volvías ao uso da razón, pero vexo que tes recaídas, recaídas profundas, meu señor Quijano, ¡e non precisamente El Bueno! -Riuse de min, moito, facendo que barrenaba na súa sen.

-Ti es unha incrédula, e iso a pesares dos teus rezos, así que, miña Tomasa, que xa non te teño por Verónica, terás que ver por ti mesma ao Domine Tulio, para que saibas, dunha vez por todas, de onde me veñen estes descubrimentos históricos, esta summa lucensis que acadei aquí, aquí mesmo..., ¡veraneando, para máis pracer!

-¡Maridiño, nunca te entendo! ¿Esoutro amigo teu, o Felipe..., o Senén non, esoutro, ese que sempre che fala das escavacións arqueolóxicas nos castros de Lugo, non se chama tamén Felipe..., Felipe Arias? ¿Como é que lle dis, agora, Tulio?

-Meu amor: Primeiro, que non digas Felipe, senón don Felipe, que ámbolos dous Felipes son autoridades na materia, ¡que xa é casualidade! E segundo, aínda que primeiro no tempo pois a súa idade é de dous mil anos..., estoutro amigo, ¡que son tres, e ben distintos!, anda por aquí cerca, que tivo un problema de bautismo, un bautismo interruptus, que se di así, e por iso, por certas cuestións de rérum natura (Da propia natureza desa cousa), non pasou a reválida do Ceo... ¡Como el di, misterios da nosa Redención!

A miña Tomasa-Verónica botoume unha reprimenda, outra:

-¡Que esteamos aquí, ao redor das termas, non te faculta, nin xustifica, para que volvas ás orixes dos teus antepasados, ou sexa, ao paganismo!

-¿Muller, que sabes ti de cómo son os xuízos para entrar na Gloria de Deus? ¿Ordenáronte de..., diso, das Ordes Maiores?

-Eu só sei que lle tremo ao meu, que ben quixera facerme santa..., sequera fose para aproba-lo exame, á primeira, sen pasar polas faíscas do purgatorio! ¡Ben sabes cánto me molesta o fume, e se nos infernos hai tanta fogueira como din...!

O riso tocábame a min, así que me aproveitei:

-¿Ves como estou en razón? ¡O problema do meu querido Servio Tulio Apicus é precisamente desa natureza! El deuse a coñecer comigo, aquí mesmo, nas termas, que aínda que veño dunha raza hostil, para el inimiga, encontroume puro, amigable e merecedor da súa confianza... Precisamente andamos buscándolle a incógnita ao seu problema, que non pode subir ao Ceo, non o deixan entrar, por agora, porque está a medio bautizar!

-¿A medio bautizar? ¡Deus, que disparate! ¡Iso non pode ser...!

-Si, muller, que, como dixo aquel sabio, o alexandrino, "Nihil médicum est", (Non hai termo medio (en certas cousas), ¡nin na eternidade!

Custáballe crerme, así que me duplicou:

-¿Todo iso é verdade, da boa? ¿Non será un relato literario, deses que soñas de noite e despois pásalos ao ordenador de mañá cedo?

-¿Muller, pilláchesme nalgunha mentira? ¡Dinche palabra de casamento e cumprina; foi por poderes, iso si, pero foi; e foi sen lúa de mel, pero témola agora, grata e indefinida!

-¡Por Deus, que non, pero esta é gorda, demasiado para ser crida, demasiado para que pase polo ollo da miña agulla!

-Pois podes crerme, que ademais ten boa demostración, ¡ben fácil! Decididamente vouche presentar ao Tulio, pero antes tes que prometerme que serás respectuosa coas reminiscencias pagáns que aínda lle quedan...; que non teña que recordarche as recomendacións do Vaticano II con respecto á evanxelización ecuménica... ¡Xa sabes o que tiven que facer con aquel cura tan integrista, con aquel que denunciei ao seu propio bispo...!

Puxo os dedos en cruz, formaliña de todo:

-Xuro ser piadosa e comprensiva co teu amigo Tulio, pero déixate de misterios, e preséntamo dunha vez, ¡se é que existe!

-Daquela voucho presentar, de verdade, agora mesmo, pero ti, tranquiliña, non te asustes coa súa aparición, que o vou convocar co noso contrasinal. Así: ¡Ave, invictus Servio Tulio Apicus! Amigo Tulio, xa podes aparecer, e faino con tranquilidade, que aquí a miña muller xa razoa..., ¡desde hai un minuto!

Ela enfadouse comigo, outra vez, moitísimo:

-¡Eu sempre razoei; en cambio, ti...; ti es un orate, que non un vate..., cousa diferente!

-¡Si, Tomasa, si, o que queiras, que agora estamos en público...!

A todo isto, Tulio fíxose visible, e rendeulle os seus saúdos máis protocolarios, tal e como lle ensinaron na súa Escola, na Diplomática, aquela de Alexandría:

-¡Ave, preclaros lucenses, ilustres calaicoes! Miña Señora, aos seus pés, e que os deuses che sexan propicios; que a Diana dos Batitais che conserve esa louzanía, ese cheiro, eses bríos...; que o divino Eros alente o teu matrimonio...; que Mercurio, o deus da prosperidade...

Verónica, ou máis ben, Tomasa, interrompeulle aquelas loanzas tan inusitadas e anacrónicas, que as tivo por ridículas, volvéndose cara a min, un tanto desconcertada:

-¡Este tío está borracho, se cadra desas emanacións do xofre...! ¿Pero, por qué paganiza, a estas alturas; non me dixeras que está a medio bautizar?

-¡Si, muller, dincho a entender, que por algo este domine, este Tulio, aquí presente, cre, asemade, en Deus e tamén nos deuses! O seu non é, non foi, un pasamento clásico, tal e como o entendemos nós, senón, máis ben, unha transición, temporal e atípica...

Tulio defendeuse como lle cumpría:

-Señora, non sei por qué se escandaliza comigo, que aquí polo Balneario vén moita xente, da polidéusica, séxase, deses que aparentan crer no Deus único, no da Santísima Trindade, e ao mesmo tempo adoran o diñeiro, o poder, a fama, o luxo...; un longo etcétera. ¡Nada, que moita auga bendita, pero tamén son millonarios niso dos altares polidéusicos; tal que fenicios, en definitiva!

-¿En altares, en qué altares?

Tomasa-Verónica non o seguira, ¡perdérase nos puntos! En consecuencia, o Tulio, sempre cortés, amplificou, explicouse algo mellor:

-¡Si, señora; quere dicirse que eses tales teñen un ara para cada deus..., en propiedade! Aquí mesmo, en Lugo...

Naquel intre da conversa a miña dona deu en apañar cousas para o seu bolso, que eu ben sei o que iso quere dicir, pero Tulio non parecía darse de conta , e víase disposto a seguir dándolle símiles, casos e filosofías. Ela, volvéndose de cara, puxo o seu punto final:

-Meu Gatte, interésame este aparecido, ¡de verdade!, que cousas así..., ¡nin nos tempos da Santa Inquisición! Pero tedes que desculparme, rapaces, que esa voda non espera; ¡urxe!

Tulio non soportou aquelas postergacións, aqueles desaires:

-¿E logo, ínclita señora, o meu bautizo, si; o meu bautizo pode esperar? ¡Tede piedade de min! ¡Pídovolo por..., por meu tío Augusto, polo voso fundador! E logo que, a maior abundamento, primus... Non, así non, que volo vou dicir en galego, que é o voso: Aquel que é primeiro no tempo é mellor no dereito, que ben veces volo terán dito os propios pais, ¡principio básico das vosas morgadías! ¡Señora, eu nacín..., hai dous mil anos!

Pero a "señora", ¡nin co de ínclita, nin con tal aforismo! Daquela tiven que moderar na tensión emerxente:

-¡Tés que escusala, Tulio, que che é unha casamenteira impenitente, que pon primeiro as vodas cós bautizos! Esta, o que é por Cupido, fai calquera cousa, pero, o que é por teu tío Augusto..., ¡por ese, por ese nin sube comigo á muralla!

En consecuencia, o Centurias resignouse:

-¡Xa que é así, que o sexa por moitos anos! ¡Eu bico etereamente a súa man, miña señora..., etcétera, que ben ve que non podo dobra-lo espiñazo por culpa desta lórica squamatae (Cota de mallas, de pregues ou láminas escamosas), que me cingue o peito, tal que un xustillo de bronce!

Ela asentiu, conformando; ¡que remedio lle quedaba!

-¿Por moitos anos? ¡Ah, iso está ben! E ti que os contes, rapaz, pero desde o Ceo, que aquí abaixo hai parados dabondo. Parados e fantasmóns; ¡se eu che contase...!

Tulio, ao verme cortado, advertiume, en plan de corrixenda:

-A ver, Oestrimnio, ¿a qué esperas? ¡Deixoute hipnotizado, sometido! Por min non te cortes, e dálle ese bico de despedida á túa muller; despois volve a durmirte, que é o que mellor se che dá, que así, desmadeixado, logo pareces un cadáver daqueles...., ¡medullienses!

Contesteille algo ido, amodorrado:

-¿E ti...? ¡A verdade é que aínda me queda sono..., pero non che podo face-la descortesía de deixarte só! ¿Ou si?

-¡Por min non te preocupes, que regreso á capeliña das termas, que alí estaba, precisamente facendo penitencia e pedindo perdón polos nosos abusos de autoridade; polas nosas violacións, polas nosas violencias naqueles séculos de pax romana..., que xa logo me vai parecendo que sexa eu o único culpable daqueles abusos, daquela auctoritas desbordada... Xa ves que os outros foron pasando ao Ceo, paulatinamente; pouco a pouco, pero a eito; ¡supoño que sería por prescrición histórica das súas faltas...! ¡Isto de se-lo último dos romanos, aquí en Lugo, eu, un patricio, sobriño do César..., non é xusto!

-O último dos romanos...; ¡non tal! Por aquí vén, de cando en vez, o noso Monseñor Rouco, que é de Vilalba, pero de tanto vivir en Roma, e de tanto Dereito Canónico que ten na cabeza, ese é máis romano cós do Palatino!

A miña muller, que xa ía na porta, daquela tivo do del, e volveuse en redondo para dicirme:

-Aquí o Centurias é un tío salgado, aínda que iría mellor chamarlle, salitroso...; ¡abofellas que si! Con esa planta, e con esa chlamys (Clámide briosa, capote militar en forma de capa grega), con esa intrepidez..., ¡todo glamour, todo damage! Hoxe, aquí, sería Capitán de Paracas, ¡polo menos! Comprendo que o aguantes, meu amor. Se cadra, incluso sería cousa de presentalo para Concelleiro, ¡que é un tío fardón! O que non sabería dicir é en qué rama, en qué lista, en qué partido...

Dinlle a miña opinión máis sincera:

-Si; certo é que ten boa facha, pero de lugués, nadiña, que aínda hai clases, que este é un puñeteiro romano...; ¡un conquistador impenitente! Está confinado, aquí, nas termas, por unha orde, expresa, de San Pedro, que nun arrouto dos seus, en contra dos romanos, fíxoo cabeza de turco, ¡e seica se esqueceu de indultalo! Ben sabes como era Pedro, que de seguida tiraba de espada; daquela...

Verónica-Tomasa cando quere tamén é xusta, e nisto foino:

-¡Non, por aí non paso, que niso non estou contigo, que xa sabes que San Pedro, despois das súas arroutadas, arrepentíase daqueles prontos..., que os choraba amargamente!

-Muller, si, tes razón; tela, que un esquecemento pode habelo incluso no Ceo... Aquí o noso San Pedro atou desta maneira tan drástica porque o Xefe dos curas ten que dar exemplo; así que haberá que desatar isto, tal e como foi a sentencia, ou sexa, completándolle aquel bautizo... ¡Para unha vez que alguén me pide unha recomendación, en Lugo..., e non sei a quen acudir!

Verónica todo o resolvía facendo calvarios:

-¡Pídelle luces á Virxe dos Ollos Grandes, ou á Señora do Camiño, aí arriba, nesa capela do Carme...!

-Terei que facelo, pero ti vaite, que xa é tarde. ¡Ah, e ten coidado en Lugo con eses afeccionados á bolsa allea, con eses noctívagos da muralla, requisadores eles, que tal parecen bastardos de Roma...! ¡Con perdón, Tulio! Outra cousa: agora, ao saír, deixa posto o carteliño da porta, para que non molesten, que me entrou un sono tan pesado..., ¡que parece de vinte séculos!

-¡Adeus, meu amor! ¡Xa sabes, ata a noite!

Tulio encarouse coa Verónica:

-¿Señora, e a min, qué? ¿A min que me leve o diaño? ¡Sequera ben palatino fun con vostede...! Foi cousa dos suevos iso de deixar empolica-las mulleres, e agora vense as consecuencias daquelas tolerancias; ¡bárbaros, máis que bárbaros...!

Outra vez, xa na porta, Verónica parouse para dicirlle:

-¡Desculpa, Tulio! ¡O caso é que eu non sei cómo despedirme das fantasmas; afellas que non!

-É igual, señora, que eu tampouco sei cómo despedirme das Mestras que usan Chanel do número sete. ¡Iso..., ese cheiro tan especial, non é normal nunha Mestra, nin sequera aquí en Lugo! As de Lutecia non tiñan esta categoría...

A miña Verónica enfadouse, por enésima vez, con toda a súa dignidade:

-¡Este romano é un faltón! ¡Que se crerá que somos as Mestras de Lugo...! ¡Por algo o teñen retido, por algo, con media redención ao lombo!

Daquela foise, pero dando tal portazo que mesmo me quitou aquel sono que se me viña encima. Tulio increpoume, algo resentido coa miña dona:

.../...