Alto listón na mutua benquerenza

Curto tamén é o texto do evanxeo de Xoán que onte se nos ofreceu para a nosa consideración e para profundarmos nel. Tal como ocorría no anterior domingo. Breve en palabras, pero moi denso e amplo na súa transcendencia, porque apunta a algo decididamente central na mensaxe do evanxeo: o amor.

Xesús atópase en momentos de íntima confidencia cos seus discípulos cando lle quedan poucas horas de vida e de conversa con eles. Momentos dramáticos tamén porque algún dos seus decidira xa no seu corazón entregalo ás autoridades relixiosas e políticas para que acabasen con el.

En momentos coma estes é cando se comunican e transmiten as recomendacións máis esenciais. Os que permanecen vivos, os herdeiros coma quen di, non poderán esquecelas.

A derradeira, e polo tanto a máis importante, recomendación de Xesús é moi emotiva e tan doada de entender como difícil de levar á práctica. Acabámola de escoitar: “Meus fillos: só un pouquiño estarei convosco. Douvos un mandamento novo: amádevos uns a outros. Como eu vos amei, amádevos tamén entre vós”.

Sen dúbida, trátase dunha verdadeira síntese de todo o evanxeo: da ensinanza e da práctica continua de Xesús ata este intre e nas poucas horas que lle restan de vida. No fondo, Xesús non ensinou nin practicou outra cousa máis ca iso: o amor, a entrega sen reserva ós demais ata dar el mesmo a súa vida por todos.

Mais trátase verdadeiramente dun mandamento novo? Coido que algunha vez aludín a unha das normas ou mandados do Antigo Testamento, concretamente do libro do Levítico. Entre esas normas que, segundo o Levítico, Deus lle dá a Moisés, en relación co modo de comportárense as persoas que Moisés ten ó seu cargo, aparece esta: “Non terás odio no corazón ó teu irmán [...] Non te vingarás nin lles terás xenreira ós teus veciños. Amarás o teu próximo coma a ti mesmo” (Lev 19,18). De feito, Xesús recorre moitas veces a este mandado (“Amarás o teu próximo coma a ti mesmo”) sobre todo nas súas discusións cos doutos do xudaísmo do seu tempo. A xente entendía bastante ben que se Deus é bo con todos, non podemos pola nosa parte sermos malos os uns cos outros. No Antigo Testamento tíñase, pois, clara conciencia, da bondade e da paternidade de Deus en relación co seu pobo. Era lóxico, pois, que o senso de mutua fraternidade entre todos se fose asentando cada vez máis neles.

Pero Xesús quere ir máis alá destes bos sentimentos do Antigo Testamento. Sabemos daquela pregunta que lle fai unha vez un letrado a Xesús sobre cal é o “primeiro” mandamento da lei. Xesús responderalle utilizando as mesmas palabras do libro do Deuteronomio (6, 4-5): “O primeiro é: Escoita, Israel: O Señor, noso Deus, é o único Señor. Amarás o Señor, teu Deus, con todo o teu corazón, con toda a túa alma, con toda a túa mente e con toda a túa forza”. Con isto a pregunta quedaba perfectamente respondida. Mais Xesús vai engadir a isto (e sen que o letrado llo preguntara) algo decisivo ó colocar dalgunha maneira o chamado segundo mandamento ó mesmo nivel có primeiro: “O segundo é este: Amarás o teu próximo como a ti mesmo. Non hai mandamento máis importante ca estes”.

Xesús tiña boas razóns para engadir iso, porque no Antigo Testamento estes dous mandamentos estaban en certo modo pouco relacionados entre si. Do primeiro falábase no Deuteronomio e do segundo no Levítico (19, 18), mesturado este último ademais con outras diversas normas cúlticas e morais. O que fai Xesús coa súa resposta ó letrado é darlle ó segundo mandamento, é dicir, ó amor ó próximo unha dignidade en certo modo divina. De modo que amar ó próximo vén sendo para Xesús practicamente o mesmo que amar a Deus.

Agora ben, o que fai Xesús agora, nestes derradeiros momentos de intimidade cos seus discípulos, é subir aínda máis o listón da importancia e da esixencia do amor ó próximo. Por iso poderá indicar Xesús con toda razón que o seu mandamento do amor ó próximo é verdadeiramente “novo”. Por que? Moi sinxelo. A medida do amor ó próximo no Antigo Testamento era “un mesmo”: “Amarás o teu próximo como a ti mesmo”. A medida do amor que anuncia agora Xesús é moito máis elevada e, polo tanto, decididamente “nova”: Amarás o teu próximo “como eu vos amei”. Cómo amou Xesús? Ben o sabemos, polo menos teoricamente. Amou os demais máis que a si mesmo. Amou totalmente, entregando a súa vida, é dicir, a si mesmo, pola salvación e liberación de todos. A medida do seu amor non é polo tanto el mesmo (“como a ti mesmo”), porque se esa fose a medida do seu amor, non poría en xogo a súa vida e non a daría polos demais.

A actitude de Xesús ten un certo parecido á de esas boas e xenerosas persoas que se lanzan de súpeto a un mar embravecido para libraren da morte a unha persoa en perigo de afogarse. Mais iso practicado non unha ou dúas veces e case sen pensar, senón ó longo de toda unha vida e de maneira consciente e consecuente ata a propia morte.

Esta é, pois, a medida á que Xesús nos convida e que fará que xurdan ese “ceo” e “terra” tamén “novos” dos que nos fala hoxe o libro da Apocalipse da 2ª Lectura.

Hai ademais unha importante advertencia. Non nos enganemos. Só se procedemos así, seremos considerados como verdadeiros discípulos de Xesús. Ese ha ser, pois, o noso sinal distintivo, para dese xeito termos capacidade de atraer a outros ó camiño de Xesús. “Nisto coñecerán todos que sodes os meus discípulos: se vos tedes amor uns a outros”. Os cristiáns non podemos, en consecuencia, contentarnos con dicir simplemente que o somos, é dicir, que somos cristiáns. Pois se o amor -e un amor coma o de Xesús- non se converte en motor das nosas vidas e da nosa relación con todos non seremos en realidade verdadeiramente cristiáns.

Tarefa nada doada, mais que nos salvará e que nos liberará a nós e a cantos se encontren con nós.