Aquel verán en Lugo (14)

.../...

-¡Oestrimnio...! Ti, por verllas, por verlle aquelas nádegas, houbeses feito outro tanto, ou máis, que ben percibo que mesmo ispes ás viúvas destas augas coas olladas que lles botas, que en cuestión faldreira, a herdanza romana segue viva nestas latitudes..., ¡e iso que tiran a frías! Tiñas que ve-la miña marcialidade nas paradas da nosa cabalería, aquelas que exhibiamos nesa explanada... ¡Vaia, esquecéuseme o nome!

-Sería por tras do voso cemiterio, do novo, aí onde nós dicimos Ramón Ferreiro, que é o paseo no que desfilan, de cando en vez, eses marines do Ferrol...

Lembroume:

-Dos nomes actuais non me fales que eu sonche de fai vinte séculos. ¡Son o patriarca máis patriarca deste Lucus tan patriarcal! Tanto, que coido que son o único que coñece a historia dos gatuperios...




-¿Dos gatuperios...? ¡Nunca tal cousa oín!

¡Que ben me viña aquela aparición do Centurias, pois eu estaba facendo, o que se di de balde, un auténtico máster en Lugoloxía, algo que moito me apetecía! Tulio, a tal momento, quedouse un intre reflexivo, apesarado:

-Mira, Oestrimnio, funme da lingua, que aquilo foiche un secreto de Estado, ou, por mellor dicir, Imperial. Pero, xa que empecei... En definitiva, cóntase con catro verbas: Despois de feitas estas murallas, medio Lugo tivémolo ocupado coas tullas do cereal, pero cando chegou o Ecónomo, o Intendente de Roma, ¿entendes?, para organiza-los carretos, ¡logo faltaba a metade da gra! Botámoslles a culpa aos nativos, e con iso crucificamos un cento deles, precisamente nesas carballeiras de Fingoi..., ¡pero as tullas seguían indo a menos! ¿Cal era o enigma furtativo? Pois, o que menos te esperas: ¡a ratume, unhas ratas de media arroba, que deran en subir do Miño, e de noite coroaban a nosa muralla! Cando o soubo un daqueles Escipións, un daqueles africanos, mandounos unha ducia de gatos pardos, tamén chamados guepardos, que á forza de inzar, invadiron toda España, que ata daquela todo por aquí non se coñecía ese gatuperio. ¡Iso foi tan vergoñoso para Roma que se lles ordenou aos cronistas silencia-la morte daqueles crucificados lucenses! Silenciouse, en efecto, pero quedou o topónimo, iso de Fin das Agonías, Finis angor..., ¡que os suevos derivaron en Fingoi! ¿Gardarasme este secreto, si, ab aeterno? ¡Comínote para que o fagas!

Prometinllo, pero, xa vedes: ¡a lingua dos escritores é coma un cesto roto! Entón cambiei de conversa:

-¿Sabes de que teño, tamén, moita curiosidade, irmán Tulio?

-Polo que notei, nestes dous días de convivencia, ti es case tan preguntón coma a túa muller, ¡e logo dis dela...!

-Contestareiche en serio: Aquí temos un falar que é, "O que queira saber..., a Roma!". Pois ben, ¿que mellor Roma cá destas termas de Lugo, e máxime tendo de por medio un Centurión tan letrado como es ti?

Deulle un meneo á capa purpúrea para evidenciarme que si, que estaba oufano dos seus saberes, ¡ademais dos valores castrenses!

-Iso de letrado é certo, que estudei letras, letras e artes, artes marciais e das outras, na propia Alexandría. ¡Todo un máster, si señor, pero entón non se dicía así! Despois vinme para Lugo por orde expresa de meu tío, do Augusto, amigado cunha irmá de miña nai..., que me anticipou honores pretorianos... Eu puiden chegar a Emperador, seguro que si..., ¡se non fose por culpa daquela pécora, aquela horticultora da Calzada! Por algo será iso de que non queiran curas con saias na Igrexa Católica, que de subidas ao púlpito, elas...

-Mira, ho, que diso sei máis cá ti: O das saias xa non é problema, que de presente case tódalas mulleres levan calzón, e para iso, tan cinguidos que mesmo se lles cravan na entreperna. ¡Só se lles ve algo cando deixan, elas! En canto ao de que procedes de Exipto xa cho notara, que ti es algo axitanado, mesmo nos falares, pero, ademais diso, de metido por aquí, entre mulleres, durante vinte séculos... Quero dicir, que entendo que non houbo noticia nin comentario que se che escapase, así que agora serás máster, mestre, tamén en Historia. ¡Digo eu!

-Pois, si, en efecto, pero houbo dous episodios, e seica de gran transcendencia, aos que non tiven acceso, digamos que, directo.

-¿Como puido ser iso, co metomentodo que ti es? -Eu gozaba cando lle podía rebater calquera cousa, por nimia que fose. ¿Sabedes qué pracer é iso de polemizar cun Centurias? ¡Non; xa sei que non, pois o meu foi unha excepción, un casual irrepetible!

-Daquela andei entretido noutras tarefas que me parecían de maior interese, pero o tempo demostroume que non era así. Unha delas, unha anécdota daquelas, foron as conversas e mailos envorques de alcoba da vosa raíña Urraca; si, precisamente co conde de Labio...

Interrompino, escéptico:

-Repítoche que non entendo cómo puido ser iso, se para ti nunca houbo portas fechadas xa que podes saír dunha estancia e meterte noutra, mesmo pola parede..., ¡que cho vexo facer a cada intre!

-¡Certo! Pero foi que mentres dona Urraca abrasaba de amor, de amor ou de paixón, que non distingo eses conceptos, ao seu Labios, eu preferín darme unha volta, digamos que, caritativa, polos cuartos contiguos, polos das súas doncelas, que ás pobres, daquela, poñíaselles carne de pita, coa fame...; ¡mellor dito, coa fame e coa envexa! ¡Que drama, chacho!

-¿Daquela non baixaban ás augas, tal que coa cesta da merenda...?

-Coa merenda, si, pero cos seus donceis, non, pois aos susoditos deixábaos dona Urraca por aí, á parte, lonxe, dun e do outro lado do río, do Miño, ¡por se aparecían, por se amosaban a cabeza aqueles espreitóns do seu home! ¿Entendes isto, querido Oestrimnio?

-¿Tan absorbente era aquela raíña, dona Urraca? ¿Todos para ela, todos?

-¿Absorbente? ¡Coma un "tampax"! Foi a única muller á que lle oín dicir que as augas das termas estaban frías. ¿Frías, unhas augas tan..., augustas? ¡Iso si que é...; xa me entendes! ¡Cleopatra, a pasional Cleo, ao seu lado, un vidro, un témpano de xeo!

-¿Por onde paseaba, ela, estas augas; por aí fóra, polo xardín, ou polo corredor das termas?

-Urraca nunca paseou estas augas; ¡nunca! Axitábaas, simplemente: cloc, cloc; chin, chin; na súa alcoba; a cotío; nun colchón de plumas ganseiras... ¡De qué maneira, chacho; con frenesí, mañá por tarde...; e sempre cun tapón posto, que nunca lle faltaba quen, que niso da fornicación, nin a vosa Isabel II!

Aquel Centurias tíñame conquistado; polas boas, claro; pola súa simpatía, pola súa sapiencia, e ata diría que pola súa picardía... ¡Quen me ía dicir que chegaría a coñecer, por unha testemuña persoal, polo axexo dun fantasma intemporal, os segredos de alcoba daquela raíña, daquela incontinente, Urraca!

-¡Ah, xa empezo a entender! -Afirmeille- Pero, cóntame, tamén, algo, algo daquel conde do Labio, aquel que a custodiaba...!

-Aquí chamábanlle de Lapio, por iso das pedras, pero con dona Urraca cambiou de material! Oficialmente era o xefe da súa escolta, séxase, unha especie de centurión abintus, pero en canto home parecía un xabaril, deses que gustan de refocilarse no lodo. ¡Boa parella, boa, loucos de todo; por Xúpiter!

-¡Xa entendo algo máis! ¡Pobres doncelas, pobres das que tiñan que servir á Raíña, que daquela, e tamén agora, unhas tanto e outras tan pouco...! -Horroriceime; si, de verdade, con só evocar aquel servilismo medieval; toda a luxuria concentrada, toda para dona Urraca; ¡tanta, que seica facía arde-las fontes!

-A min aínda me daban máis pena os seus donceis, aqueles mozos tan medorentos que aos acenos que lles facían as doncelas, desde aquí, dos baños, eles nunca respondían; ¡nin cun asubío, de tan secreta e distante que era a súa garda!

Gocei con aquelas historias verdes, tan verdes e tan directas, de primeira man que se di, pero a verdade é que eu non tiña abondo, insaciable daqueles coñecementos históricos, retrospectivos:

-Tulio, faláchesme de dúas noticias, outros episodios..., que non os captaches ti, directamente...

-¡Ah, si! A segunda tamén foi por aqueles días de agosto, do mesmo ano. Lémbrome ben, que petou á porta do cuarto de dona Urraca unha doncela..., que previamente o botaran ás sortes pois ningunha delas se atrevía a desturba-lo amante da quenda. Eu, daquela, púidenlles oír, que non andaba lonxe naquel intre, cando a Raíña se cansou de abafa-la rapaza; e como esta lle dicía que parasen, que xa estaba ben de renxe-la cama, que se vestise e que saíse, que chegara don Diego preguntando se estaba soa...

-¡Claro, Xelmírez; seguro! ¿Levaba o palio? -Aquela historia era outra das miñas, das que me gustan, das que fixeron época; ¡fretei as mans!

-Daquela chamáronlle don Diego, así, a secas. Entón a Raíña púxose un brial de liño branco, que naturalmente resaltaba, aínda máis, a súa morenez, e despois diso saíu ao prado, aí fóra, refregando as pernas, unha coa outra, dálle que dálle, ¡como se tivese muxicas no baixo ventre, precisamente polas súas partes...! ¿Entendes? ¡Urraca: Un volcán!

-¿Mentres, o xabaril, qué? -A miña curiosidade maliciosa, á parte da cuestión histórica, por suposto.

-O "xabaril" non saíu; coido que se quedaría, coa inercia, fozando naquelas sabas, pero el só. Non sairía pola vergoña, se algo lle quedaba, ou por non coller catarro ao ventre, así, sen brial, desabrigado como estaba, ¡que nin calzas tería a tal momento...!

-Polo que contas, víchelo todo, e dicías que non. ¡Este Tulio...; aí arriba, neses parladoiros do Círculo, cómo ías fardar se te escoitasen!

-Vino todo, por suposto, pero de lonxe, que acceso directo non tiven; nin tiven, nin quixen. ¡Xa sabes, por Centurión que sexa, que fose, algo de pudor quédame! Aos de fóra oínlles pouca cousa xa que o tal Diego Xelmírez esperaba pola súa pega, sentado aí mesmo, nese xardín, nesas escaleiras que baixan ao río... Dona Urraca, daquela, bicoulle a sortella, ¡de zafiro!, cousa que moitísimo me estrañou pois notábase que a tiña dominada aquel home, ¡un ser tan miúdo e tan puído! ¿Incrible, non si? El, pola súa parte, como saúdo, botoulle unha bendición; por certo, que moi parecida á que me fixera a min aquela oestrimnia, daquela que medio me bautizou... ¡In nómine Patris..., ou algo así!

Con aquilo, con aquela revelación, con aquel descubrimento, o meu interese histórico foi a máis:

-A todo iso, co amiga que era dona Urraca das apertas..., ¿nin tan sequera se abrazaron? ¿Daquela, pureza co dómine..., absoluta?

O Centurias riuse das miñas picardías, das miñas provocacións:

-¡Nada, nin parecido! Ela braceaba, moito, como se non estivese conforme coa negociación que se lle propoñía. Mentres, o dómine, o tal Diego, non soltou aquel báculo prateado... Naquela situación, pensei para min: Ese tío vaille arrear un estacazo á próxima, ¡tal, que lle fará salta-la coroa! Pero deberon chegar a unhas capitulacións unilaterais pois o Pontífice de Compostela sacou dunha taleiga un rolo de pergameo, e tamén un recado daqueles de escribir, á vista do cal ela deixou de bracear, que ata asinou, e rubricou..., ¡mesmo onde lle sinalaba co seu dedo, co do anel!

A tal momento, sentíame gozoso daquela veta informativa. Dinlle carrete ao Centurias para que non se desanimase no seu relato:

-Ben que cho agradezo, ¡sátrapa do Imperio! Pero, por favor, sigue, que todo isto que me contas, en España está inédito:

-¡Xa que insistes...! Despois diso fíxolle acenos á doncela - xefe, e tamén vin como das alforxas dunha das mulas da Raíña leváronlles unha barra de lacre; e mailo cuño real... En definitiva, ¡pactaron! O qué non o sei, pero, ¡pactaron!, e neste caso sen fornicación previa.

Moito me satisfixo aquel relato, e así llo comentei ao Tulio, de agradecido que lle estaba:

-¡Mira por onde, e grazas a ti, xa sei a orixe de certos privilexios da mitra compostelá, que nunca os entendera nos meus tempos de seminarista! E digo eu, Urraca, dona Urraca, despois de feitas aquelas paces, ¿non invitou ao Xelmírez a pasar para dentro, se tan obsequiosa era? ¿Non lle dixo, por un casual, carpe díem (aprovéitate deste día, desta ocasión), ou algo parecido? ¿Para daquela, fórase o seu fedellón..., o outro?

-O caso foi que daquela mesmo, cando asinou aquel pergameo, entreabríuselle bruscamente o brial á pega... ¡Non é que mo parecese, que ben o vin; de lonxe, pero vino, todo, absolutamente! Ata pensei que se dispoñía a bañarse por aquí, no Miño, ao estilo da avoa, desa Eva bíblica... Inocente de min, que supuxen que sería para quitarse a suor de tanto que braceara, pero, de repente, a dona quedouse ríxida..., porque o señor bispo, axexando, agachadiño no chan, facendo que recollía aquel selo, que se lle caera..., ¡viulle o seu pecado, o pecado capital! ¡Un pecado enorme, anfractuoso, cheirento, negrísimo...!

Pasei por alto aqueles detalles íntimos, e só comentei:

-¡Por aquel entón xa era arcebispo...; don Diego, digo!

-Déixate de puntualizacións, querido Oestrimnio, que xa sabes que eu non fun catequizado para o bautismo, e por conseguinte non teño esa obriga de saberme o voso protocolo, o cristián. Bispo ou cardeal, aquel señor debeu dicirlle, a tal momento, algo forte sobre a decencia real, tal que non debería airea-las súas partes... Entón ela traspasou os faldróns, de seguida, e tamén apertou algo as pernas..., ¡pero menos do que tiña de costume! Despois diso púxose de xeonllos, recollida, coma unha monxa... E Xelmírez díxolle, por último, en voz alta e con moito imperio, que se oía ben desde aquí, desde a porta deste balneario: "Ego absolvo pecatis tuis”. ¡Os negros, tamén; e tamén as túas negruras, que van incluídas...!" Musitaron non sei qué, e despois dun recollemento dona Urraca volveu a bicarlle o anel pastoral, de tal xeito que todo pareceu concluír en harmonía. Don Diego saíu a galope, a galope tendido, asubiando iso tan bonito de, "¡Ultreia, ultreia...!".

-¡Sensacional, Tulio; pero qué nova máis sensacional! Non obstante, gardarei este secreto, previsoramente, pois, se algún estudante de Historia fai unha tese desta noticia tan..., tan negra, tan incrible, nunca a doutor chega..., ¡e ata será por culpa miña! Outra cousa, romano, e, non obstante, amigo: ti, aí arriba, a ese Pazo de dona Urraca, ¿fuches algunha vez? ¡En espírito, quero dicir!

Aquel Centurias era coma un libro aberto, así que tratei de aprender, á présa, todas as leccións que me interesaban, ¡que eran moitas!
-Diso..., ¡que máis quixera eu! Lémbrate que estou confinado, aquí, intra muros, nas termas, e só se me permite pasear polos arredores, ¡coma se fose unha vaca alindada polos cómaros! O único que teño de bo é que cogito, ¡ergo, sum! (Cogito... = Penso, matino; por conseguinte, existo, que aínda non me desintegrei!).

-¡Ai, ho, ben que o sinto; e non había de aparecer por aí esa virxe, esa oestrimnia pola que te desesperas, que xa me gustaría facer de intérprete; así Deus me salve que si!

O Centurias fixo un aceno dubitativo, pero máis ben positivo:

-Din que iso da esperanza é o último que se perde, ¿non si? ¡Credo quía absurdum! (Verbas de Tertuliano, que aquí significarían, "Creo niso, aínda que me parece absurdo!").

Algo distraído a tal momento, non lle captei ao Tulio aquel enigma, e ben pensei que se refería a un nome de muller:

-¡Segundo qué Esperanza, que algunha coñecín que morreu de ben nova...! Pero volvamos á nosa Raíña, dona Urraca, que desa non me estrañaría que siga penando aquí por Lugo, que era onde máis lle gustaba pecar, digo, estar... ¿Nunca oíches ás pegas gacear neses carballos das costas do Parque? ¡Pois iso!

-Non, non creo que ande penando, que daquela tivo unha absolución plenaria, do propio Xelmírez; ¡xa cho dixen!

Pero eu tiña certas dúbidas ao respecto:

-Daquela, si, pero, ¿os pecados do día seguinte, e os do outro...; e por aí adiante, que unha pega tan ardente non se mata dun sopro; non cres...?

-Se a túa sospeita fose certa, tamén che digo que con ela no inferno pouco lume precisan. ¡Aquela queimaba aos homes só con ollalos! Pero cóntame o que saibas desa Raíña, que a miña versión xa a coñeces.

Sentinme fachendoso de poder ensinarlle algo, reciprocamente, ao meu interlocutor, un romano crónico, cronista e crónico, ¡con vinte séculos de rolda, de presenza lucense! ¡Doutor en galeguidade!

-Houbo moita lenda que se mestura coa historia máis turba; ¡máis turba, entendes, que iso era o dela...! O que se sabe de certo é que tivo un pazo, aí arriba, nun curro desa rúa da Catedral... Mais aí parou pouco, que andaban os cóengos demasiado cerca, ¡e daquela espantábanlle a caza pecadenta! A maiores, tamén quedaba próximo o pazo episcopal...; ¡un control excesivo para as fogaxes da nosa Raíña!

-¡Chist! ¡Cala un momentiño! –Apremoume- ¡Lume en Millares..., apagádeo na Braña!

-¿Que pasa, caro Tulio? ¿Que acenos son eses? ¿Hai un incendio?

-Non. É que está aí fóra esa rapariga, a Egeria Sorrisos, como ti lle chamas, petando nesta porta, e pon cara de poucos amigos... ¡Corta esa chave, que triplicaches o tempo da ducha, e daquela vante sermonar..., cousa fina!

Tentei calmar na enfermeira, que entrou naquel vestíbulo - vestidor botando chispas. Díxenlle, ao suave, para afagala:

-¡Xa vou, Egeria; xa vou, miña ninfa preciosa; e desculpa, que me descoidei algo, un anaquiño! Espérame, por favor, aí fóra, que me poña este bañador..., ¡que se non, se saio así, igual me confundes cun sátiro!

-¿Que fai aquí, vostede, aquí dentro, a estas horas, que me dixo o compañeiro, Xulio, descantiá, que xa podía baixar coa Xosefa da Perla, que lle segue a vostede nos números? Está aí arriba, protestando, ¡con toda razón! ¿É que se desmaiou? ¡Será iso, será, que boa cara non ten! ¿Aviso á Doutora...?

-Desculpa, muller, que non perdín o sentido...; ¡non, grazas a Deus! Foi simplemente que contei ata seiscentos, ¡en árabe!, pero como teño algo esquecida esa lingua, debinme trabucar, e volvín na conta para atrás, ¡sen querer!

Da filípica de Egeria, que non hai nada tan acre nin tan histérico coma unha muller doce que chegue a irritarse, non me librei:

-Pois no tempo que estivo aquí abaixo cócense..., tres carneiros..., máis gordos e máis peludos cá vostede, ¡que xa é dicir! Ademais, no sucesivo, terá que ser bo compañeiro, que hai xente na sala, esperando pola quenda...

-Non me rifes, Egeria, preciosa, encanto, que ti, sen o teu sorriso, deixas de ser enfermeira; ¡e máis vale un sorriso dos teus que tódalas augas deste mundo! Precisamente por bo compañeiro me demorei nesta ducha..., ¿sabes?

Pero ela, a brandiña, a doce Egeria, non abrandaba, ¡de tanto que se cargou de razón!

-¡Veña, non tarabelee, non abuse; pase ao vestiario e déixese deses camelos seus tan africanos, que xa sei que é un contista, que teño visto os seus contos no El Progreso...! ¡De marca maior!

-¡Ves ti, e eu que me tiña por historiador..., que son cousas diferentes! Querido Tulio, -fixen que facía un aparte-, ¡qué país este, que pouco me cren..., nin de vivo!

Egeria, luguesa ela, nobre ela, non cedeu:

.../...