A primeira edición de De catro a catro (Follas dun diario dabordo), impresa en Nós, pubricacións galegas e imprenta, data do vinte e sete de marzo de 1928 e foi a única corrixida polo autor. En 1940 publicouse
na Arxentina unha edición bilingüe galego-castelá, con tradución e limiar de Rafael Dieste e ilustracións de Colmeiro. A obra contou con numerosas reedicións e mesmo traducións e en 1972 saíu á luz co primeiro volume das obras completas.
Precisamente por tratarse dun clásico o seu é verse imprentado unha e outra vez, o que explica que aínda hai pouco El Patito Editorial dese á luz unha nova edición, para máis sinais bilingüe.
O que ofrece de novo este De catro a catro é, ao meu ver, tres engádegas de valor: primeiramente, a tradución ao castelán asinada polo poeta e narrador Luís Rei Núñez, cun resultado ben lucido que acomoda con habelencia a complexa poética do rianxeiro á fala cervantina; en segundo lugar, o feito de que esta edición se vexa vestida polas ilustracións a toda plana de Pablo Otero, que arroupan no visual uns versos ben suxestivos para o diálogo interartístico; e, finalmente, o primor material na execución do libro, un volume impreso a toda cor sobre papel cor óso de alta calidade e encadernación en cartoné.
Por tanto non poden brillar con máis relustro as composicións de Manuel Antonio, pois son idóneos tanto o ventrílocuo castelán que se procurou para a ocasión coma o artista encargado de trasladalo a imaxes e, por suposto, o artesán da ourivería fina do papel.
Propicia circunstancia esta nova edición do poemario para volver a un universo poético singular, vertebrado a modo de navegación, de viaxe marítima que devén unha aventura introspectiva, unha singradura na que o mar e a paisaxe, o tempo, a soidade, a noite e a morte son presenzas recorrentes.
De catro a catro convídanos a un periplo marítimo, un percorrido por un
mar íntimo, unha viaxe iniciática de Ulises que é tamén unha aventura mítica á procura do descoñecido.
E este mar é o horizonte paisaxístico case único, un cárcere onde o ser humano vive o arredamento e o tedio. Manuel Antonio chega a identificarse con esta paisaxe, xa que a través dela comunica os seus estados de ánimo. Poucos elementos rompen a monotonía da viaxe: algún navío, o Sol, a Lúa, un bar costeiro. A paisaxe plana carente de cromatismo e a soidade cósmica transmiten unha sensación de estatismo, de tempo que non flúe, de viaxe cíclica, recordando o motivo do eterno retorno, e aí reside a grandeza destas páxinas.
O tempo circular, o mar cadaleito e os astros non indican xa o paso dos días, senón a constatación da volta ao punto de partida. É así que o tempo non existe e a vida é unha sucesión de navegacións lentísimas ata a morte. Este esencial antivitalismo, esta visión pesimista e triste que anuncia un certo extravío existencial configúrase nunha contemplación da noite que trae consigo a soidade cósmica (velaí Sós) e a presenza do barco en alta mar ao pairo. Porque o naufraxio é símbolo do fracaso, da decepción, do desencanto, por iso asistimos a un constante aceno de desgarrada despedida en cada cousa e, malia a todo, tamén hai intres para a saudade do mar (así en Recalada), pois o mar atrapa o eu lírico e unha parte del quédalle dentro.
Galano precioso, para facer ou facerse, esta edición bilingüe galego-castelá de De catro a catro, un arte-facto, un obxecto poético de estética admirable.
