Existe un lugar no mundo onde todo se derruba en lus, onde o Tempo desorballa os prados, as estrelas arden sobre o medo e o mal e treman as bágoas nos budios escuros. Existe esa xeografía escolleita por anxo e salvada nalgún intre de amor desesperado. Existe e chámase os Vilares.
Esta terra trapaceira entretece fías de soños e palabras. Aquí o leite, o centeo e a lus da aurora nutren o berce dos poetas para que oian pacer canto hai. Por iso non causa estrañeza que no Vilariño, pé do río do Requeixo, medrase un neno capaz de domear a verba, de infundir co seu alento o drama cheo que as cousas precisan, darlles rostos pra que se conozan e palabras para que se entendan.
Ese reino de Terra Verde e Mar de Orballo é o que herdaron Mar Beres, Luz Campello, Xosé Antonio Cascudo, Fátima Fernández, Judiña de Lea e Jaki Quintela. Algúns por seren estas terras ou as contiguas as que coñeceron as súas andainas infantes e mozas, outros por radicar nestas landas a memoria do seu sangue, tamén a mandorla á que regresan sempre e mais despois.
Este sexteto non é unha xeración literaria, non precisa selo. Nin sequera é un colectivo formalmente constituído. É, iso si, un grupo que sente o vencello da terra, o urro telúrico do sangue dos devanceiros comúns, a lentor da chaira que lles agabea polo peito e os reclama para a tribo guitirica, poetas párracos, xente de ollada longa e largacío sentir, envisos nas lombas de Arxán cando o solpor oculta Lourenzo.
E velaí a está Mar Beres, humus dos Manchás, cos seus versos de camiños que non andan pero que, como seu admirado Díaz Castro, un día traguerán a xente que levaron. Poemas evocativos, afincados na paisaxe onde o ceo inmenso, o pan do muíño e, sobre todo, o río famento de verdes esquecidos o alagan todo nunha estética primixenia, matricial, que ten na paisaxe e a paisanaxe destas terras o seu cordón umbilical.
Comparece tamén Luz Campello a voz da Deusa Nai, o clamor de Hipólita e toda a Amazonía cabalgando contra o androcentrismo recalcitrante, a denuncia da subalternidade xenérica como bandeira, un sudario que pesa demasiado, pero que non ha de vencela, porque as de Labrada nunca abaixan a fronte, saben ben que o seu reino si é deste mundo, que elas tamén han navegalo e que de nada serven os bronces da gloria discriminatorios cando a vontade aniña muller.
Como nun filme de Murnau, Xosé Antón Cascudo rabea en Eros e deixa que os cabalos pazan onde antes era o galanteo. Amor é unha anhelo de vento desbocado, tal cabelos penteados pola airexa que baixa da Serra de Montouto, bicos que ao erguerse desatan o pó, templos malditos na amencida, o témero latexo do tempo irreversible, do segundo que fecunda outro secundo dunha soidade que non se atura, que só calma a sede vouga dos Vilares de veludo.
Fátima Fernández é a druída máis nova, a voz do futuro que nos chega pendurada, eterna inocente, como a nena que perde o sorriso alén do Atlántico diazcastriano, medoñenta para abrir o corazón e eviscerar os sentimentos todos, mais tamén cerna desta planicie dos witirici, amor desmedido que quere sen fronteiras e manda bicos para declarar, afouta que quere vivir de verdade, vivir onde pisa un presente gozoso que presta aloumiñar fondamente.
Das terras contiguas do país dos soutos vén Judiña de Lea, a fada en plenilunio, enfeitizada no ar claro da Chaira, toda ela pel que cae entre as penas, loba amante que agarda pola chamada ancestra. O nordés de Momán anaina e deixa anil no seu corazón de porcelana para guiar os seus pasos velaíños, o seu canto en alto muro, a raiceira que se procura como a escada de luz que Díaz Castro tendía e ela percorre agora de Xermade aos Vilares.
O delta da vida é infindo e caudal en Jaki Quintela. Nos seus versos, como nos do mestre do Vilariño, a riografía é sagra e a palabra chega en festa polos días do Carmio. Nace o curso do poema, medra en regato e cae en fervenza, vólvese manancial e curso, remanso e meandros, mesmo crea afluentes, remuíños e ribeiras e sabe do arcano oculto do Porto Muíño todo en sombras, da Virxe que pasa a mau polo lombo do río e do brillo do Sol como promesa de estrelas e vagalumes sen apagar e trae o grau que ferve cal pulo enterrado e recendo das tardes tabernarias de tépalos.
Estas e estes son a Nova Poesía Guitiricense, vale dicir, Guitirica, a poderosa escuadra de Calíope, sátiros e bacantes de Erato, adoradores e adoratrices de Polimnia, senlleiras e esgrevios dos Vilares, trapeiros e trapeiras do verso, oráculos destes eidos que honran a Díaz Castro e perpetúan unha tradición que neles se tingue diversa, dicir heteroxéneo pero irmandado nun mesmo sentir comunal: a adhesión inquebrantable á Nación Parraqua.
