De pura cerna (22)

…/…

Herminia pasou seguidamente, antes de deitarse, ao dormitorio da señora, de Robynia, que, como de costume, estaba soa, pois o seu cuco andaría cucando por aló abaixo, seguramente á luz escintilante, suxestiva, daquelas lámpadas roxas da Habana Vieja.

-Señora, que está forzando a vista..., agora, de noite.

-Muller, non tanto, que isto de calcetar xa case o fago ás apalpadas.

Déralle por facer medias de perlé para os nenos da súa igrexa, contribuíndo así ao roupeiro parroquial. Tamén a distraía acompañar a Herminia nas súas horas de clase, ao serán, que adoitaba sentarse detrás da profesora, e non se privaba, por veces, de facer as súas suxestións, os seus apuntamentos, mostrando aquela cultura enorme, inxente, variada e refinada, recibida no seo dunha familia da máis rancia nobreza inglesa, tan brillante en pergameos como en saberes.

Herminia recolleu aquela Bible de encima da mesiña para facerlle a lectura do día, que a tiñan pendente.

-Non, muller, hoxe non, que tamén precisas un descanso, que boa falta che fai recuperar o sono perdido, serenarte un pouco, pois coa perda de túa madriña véxote atrojada (Atrojada = cansada, atordada, co ánimo axeado). Vaite ao teu cuarto, e se non che vén o sono, rézalle un rosario, unha ladaíña, para comunicarte con ela; seguro que te vai acompañar cos seus Ora pro nobis...

Pero a rapaciña seguiu coa Biblia, buscando e rebuscando algo concreto...

-¿Que buscas, mi vieja?

-Señora, desculpe, pero é que así, de pronto, lembreime dun capítulo do Apocalipse que fala das prostitutas..., e non dou con el!

-¡Ah, ese! Busca polos versículos dezaseis, ou dezasete...

-Si, señora, en efecto; aquí está, no 17: Vén acó que che hei mostrar o xuízo de condenación da gran prostituta, que está sentada onda as augas abundantes... ¡As augas desta maldita Cuba, claro, unha illa rodeada de auga, de auga quente, que tal debe ser a do inferno!

-¡Eh, detente, que xa entendo por onde vas, e non é así! Herminia, iso non é por aí, que non se refire a Cuba, nin ao caso de túa tía, nin ao das súas colegas. Os xudeus ampliaban ese concepto ás cidades idólatras e impías, Babilonia, Tiro, Nínive..., e incluso á mesma Roma. Se realmente lle queres buscar unha aplicación, máis que en Queta debes proxectar esas maldicións, esas predicións, sobre esta Habana tan liviá, tan de..., ¡de dobre moral! A ver, busca máis adiante..., que por aí, nalgún versículo deses, algo debe dicir; algo así como, ¡Pobre gran cidade, coa que se fixeron ricos tódolos que teñen barcos no mar, á costa da súa fartura...!

-Si, aquí está: no 18.20

-Seicho ben, que moito levo matinado niso, e ben que me preocupa non ser capaz de saírnos destes enredos, nosos, domésticos, pero..., ¡máis poderei apagar no lume se estou cerca do chisqueiro, do foco...!

-Señora, non pluralice, que vostede non se queima, que moito apostolado fai, dadas as súas circunstancias..., pero miña madriña era libre; ela puido escapar..., en tantos anos que aquí pasou..., que xa non había cadeas..., nin sequera en Cuba!

-Non, miña nena, non, que tampouco llo ían permitir, que a tiñan escravizada, ¡con, ou sen cadeas!, que esa parece ser unha constante histórica desta illa, polo menos para certas persoas, entre as que tamén estou! ¡Moitos, e de mil maneiras, pero Deus compadeceuse dela, e mandoulle unha enfermidade incurable; por ende, liberadora! Polo que a min respecta, vouche polo mesmo camiño...

A rapaciña insistiulle, buscando un convencemento absoluto, definitivo:

-¿Señora, está certa de que eses versículos ían por Roma, pola Roma do Papa, e non polas mulleres do comercio carnal, polas prostitutas...? ¿Roma, a Roma do Papa, Vicario de Cristo na terra...? ¡Non, non pode ser!

-¡Claro que si! Pero esa profecía referíase á Roma antiga, antes de que houbese Papas; unha Roma pagá, imperial, na que perseguirían aos cristiáns, pois en todo tempo, en todo lugar, Deus axudou tamén aos malos..., de momento, como bo demócrata..., ¡porque son máis! Pero isto non mo tomes ao pé da letra, que son chanzas, das miñas, que por algo son inglesa, de nacemento e de crianza!

-Nunca acabarei de entender esta Bible, pois para iso fai falta cultura, moitísima, e eu, que cadora me parece que sei menos! ¡Menos, para o que me queda por saber...!

-Carísima Herminia, agora vou en serio, máis en serio que nunca: Na Biblia abúsase, algo, ou case diría moito, da imaxe pecadenta da muller, incluso para reflectir cousas e situacións que, de feito, son desviacións tiránicas, machistas, dos homes.Daqueles homes, daqueles tempos! Ten presente, mi niña, que a Biblia non é un libro absolutamente neutro: foi escrito por varóns, precisamente por varóns que viñan duns costumes altamente machistas, que por iso o seu punto de vista é necesariamente, inevitablemente, androcéntrico. Con estes matices..., enténdelo?

-Pero veu Xesús...

-¡E menos mal que veu, neniña, que non se demorou...! El ennobreceu á muller cunha mensaxe liberadora, dignificante, dirixida a tódolos seres humanos, sen distinción, pero aqueles discípulos, que tivo que escoller dos do seu tempo, dos que había dispoñibles, viñan materializados, e por iso tiveron con nosoutras certas e graves vacilacións. O mesmo Paulo, que nos deu unha de cal e outra de area... Pero xa está ben de parola por hoxe, así que agora, con isto sabido, carísima Herminia, vaite, e non matines nesas teimas, puras obsesións oníricas, traizóns da túa imaxinación, pois a nosa Queta estache no Ceo; ¡iso, certísimo! ¿Sabes por qué Xesús lle perdoou á pecadora, esa da que fala Lucas? ¡Simplemente porque chorou, de arrepentida! Pois en canto á Queta, nada menos! Se non te lembras dese punto búscao aquí, na Bible, pero mañá, que por hoxe tivemos bastante, todas!

Herminia lembrábase, xaora, pois a súa memoria, pese a que non fora cultivada, pedagoxicamente cultivada, na infancia, estaba sedenta de saberes. Cando se dispoñía a saír, un trasacordo da señora:

-Herminia, mañá tesme que buscar un libro que teño por aí, nalgures, de John Updike. Ese home, ese autor, ten unha conciencia algo contraditoria, pero hai unha frase súa excelente, que a debes ler e reler para memorizala indeleble; é unha na que di, A relixión permítenos desdeñar a nada, o acabouse, o fracaso, e con iso seguir desenrolando nos traballos de cada día...

Pois ben, onde pon, "os traballos", que iso xa o fas, debes traducir por, "os afáns, as superacións", que tamén o fas, pero os ánimos, de cando en vez, arrefríanse, e daquela nunca sobra darlles un refrito...

-¿Señora, sabe qué lle digo? Que non teño dereito a dubidar de Deus, que me asignou catro nais, e as catro, perfectas: ¡a Virxe, a que me pariu, Queta, e vostede! Se chego a torcerme, tendo, como teño, catro nais, catro esteos, ¡é que non merezo nada, nin o pan de cada día!

De colofón déronse unha aperta entrañable, jipiosa (Jipiar = choromicar, xemer, laiarse), sentimental, reciprocamente comprendidas nos seus íntimos pesares, naquelas fondas preocupacións, establecéndose entre elas, agrandándose, consolidándose, de día en día, unha forte vinculación anímica.
-.-


Chamaríache filla...

Aló, acó, en Galicia, tan ao lonxe, pero só fisicamente, nas brétemas do Pradairo, a vida seguía, as estacións seguían, todo, máis ou menos coma sempre, menos nos presentimentos do Manuel, sempre oportunista e disposto a colle-las mazás coa man, coa súa, viñesen da propia árbore ou da mesmísima Eva, que todo lle servía con tal de non agacha-lo espiñazo, que iso prohibíallo a súa dignidade de vello indiano.

Chegaran aquelas novas do pasamento de Henriqueta, invariablemente dirixidas ao Toño, ao fillo de Colás, carteiro fiel e discreto, ¡despois daquel escarmento, daquela emotividade de novato que tanto o descubrira e prexudicara! A nova carta, a pesares da discreción de Herminia, cheiraba, inevitablemente, ao tufo dos pesos cubanos, xa herdados, adidos en vida da propia dadora, da enigmática Queta.

Manuel, boas nafres a pesares do seu alcoholismo, ventou fortuna, así que non receou en dobrarse cando entendeu que lle facía falta facelo, ¡pero por sobre da mesa de levante! Estirou a man e requiriu unha pluma, que precisamente quedara por alí, esquecida, naquela espeteira, de cando Herminia ía á escola do señor Tellado. O movemento seguinte foi extrae-los seus espejuelos daquela funda prateada; estiróulle-las patillas, de arame flexible, e seguidamente centrou aqueles cartóns do cartapacio para non tordear, para aliñar a pauta. Aquel día non foi á taberna do Cuco, que a deixou para despois, ¡para despois do negocio, para cando lle levase aquela carta ao señor Ignacio, carteiro de San Cibrao!

Con estes preparativos tan solemnes, dispúxose a bota-las catro letras, a trazalas, ou máis exactamente, a recuperalas, que as tiña de folgado en espera dunha boa ocasión, ¡tal que esta! Semellante ocasión merecía, en paralelo, de sobremesa, unha calada de mataquintos, pero iso foi o máis molesto porque lle funcionou mal aquel chisqueiro de mecha, acaso húmida, e as brasas, desde que Herminia non fendía estelas debaixo do hórreo, foran a menos pois Silvina, excesivamente atarefada e cansada, só acendía o lume de mañá para o caldo cotián e para face-las papas, amén de coce-los cachelos. Co fume da picadura, de paso, quedoulle incensada aquela plana virxinal coa que se dispoñía a face-lo mellor negocio da súa vida, esperanzado en que a fillastra lle seguise submisa, ou que tal se tornase cos melancólicos esmorecementos dunha ausencia tan prolongada, enfermidade común, comunmente experimentada.

Con aqueles preparativos a punto, mollou, e sacudiu, na propia beira da frasca, para que non lle pingase trapos, aquela pluma aceirada, unha Coroa, un tanto enferruxada polo desuso, pero arrincou, véuselle, na primeira metida, aló do fondo do tinteiro, un farrapo sólido, lixoso, dos pousos decantados en tan longa inactividade, así que tivo que desacougarse para ir a por outro, por outra pluma e por outro tinteiro, á casa do Herdeiro, onde o subministraron con mil amores: ¡Para escribirlle a Herminia, para instarlle que non demorase aquel trasfego da herdanza, aquel transvase das letras bancarias...!

-Manuel, por nós, encantados, que precisamente ímosche pagar réditos se nos prestas unhas cantas onzas, que estamos para comprar unha casiña na cidade, para ese fillo que vai para médico...; cousa de nada, tres andares ás dúas mans, e con iso vémonos un pouco alcanzados, de presente..., ata que vendamos unhas travesas!

-Para iso e para algo máis, se se terza, contade comigo, pois de referencias este herdo é do que non hai neste país! En canto aos xuros, ¡cero!, que outras veces fun eu o servido, ¡así que hoxe por ti e mañá por min!

Non era por aí, en absoluto, pois a "casiña" de Lugo, ¡tres andares, dobres!, xa a tiñan amortizada, ¡pero!, secuestrándolle aquela prata á Silvina, aínda que fose pagándolles un tres, ou un catro..., ¡Manuel non lles faría competencia para saír aos bens da Panceira de Sagaruxe, que deixara uns sobriños ansiando facerlle posible ao Herdeiro aquel dito de que, non compres a quen comprou senón a quen herdou! Que os da Casa Grande planeasen irse para Lugo, a imitación dos grandes terratenentes, non era óbice, nin atranco, nin valadar, para que seguisen retendo, cobizando, tódalas fincas alleables do contorno, que ía moita xente nas Américas, e logo empezarían as especulacións, unha riada de xiros..., ¡que nunca foi mal xogo xogar á alza, e máxime nun mercado restrinxido!

Asentado de novo, Manuel nin borrador fixo, que para aquel asunto tiña as ideas enxoitas, ¡máis cá mecha do seu chisqueiro! As ocasións, polos pelos, ¡polos pelos das mulleres!, e o boi, ¡polos cornos! ¿Non se dixo, sempre, con respecto ao feminino, que teñen as ideas curtas e o pelo longo? ¡Pois iso, señor Manuel, pero non, que na realidade non lle é así!

O tinteiro da casa do Herdeiro deixábase usar, pois aquel estaba limpo, e fresco, sen os pousos do desuso, así que tinta fluíulle correctamente, pola mesma regaña daquel aceiro, tamén noviño, dunha Coroa do trinque. Nin se persignou nin lle puxo ao papel a cruz tradicional, que eses requilorios tamén eran cousa de mulleres! A bendición da mesa, acomodado nela, fíxoa cun grolo abondoso, ¡augardente do país!, que lla escondera Silvina, ¡inutilmente! ¿Esconderlle algo ao Manuel, co listo que era? ¡Pero a súa Silvina, o dito, ideas curtas! Corrixida, por suposto, para mellor entendela, esta foi a súa carta:

Querida Herminia, eu chamaríache filla, así, sen receo ningún, suposto que de pai teu fixen desde que casei con túa nai, pero ti, bastante desagradecida, nunca pai me chamaches, que ata non sei a qué vén esa xenreira, túa, pois miña nunca o foi. Se algo che teño rifado na túa crianza fíxeno para educarte e para espelirte, así que xa mo podes agradecer. Pola miña parte desexo que ao recibo da presente te atopes ben de saúde; aquí quedamos sen novidade, ámbolos dous.

Moito sentimos a morte de miña cuñada, que nola deches a saber. Tan nova que era, pero, ¡non somos nada! E tamén por ti, que penso que che faría bastante compañía. De propósito, se te sentes desamparada volve para aquí, canto antes, para a túa casa, pois agora, co que temos, vas casar co mellorciño da Parroquia. Falando dela, xa lle fixemos un funeral, con catro curas e mailas fachas da confraría do Carme. A maiores túa nai encargou un novenario de Misas, que llo aconsellei eu mesmo, para que vexas, que por certo témolo sen pagar.

Todo isto por máis que Henriqueta merecido non mo tiña, que daquela cando houbo aquel empeño nesta casa a vosa salvación foi casarme con túa nai, que así levantei as vosas obrigas, cousa que ti non debes ignorar, nin esquecer, nin deixar de recoñecerme. Agora, de presente, con esta herdanza que nos caeu por lei directa, penso que a obriga de túa nai, e a túa tamén, é devolverme aquel capital, cos xuros destes anos, que tanto me custou gaña-los meus cartos, e precisamente aí, en América, nas obras do seu Canal.

Mándanos ese diñeiro canto antes, directamente ao Banco, pero con aviso previo das letras, cunha carta dos xustificantes, para estar apercibidos, e non te fíes dos coñecidos, que estas cousas da familia son máis seguras polo Banco, cos papeis ao meu nome, pois ese Toño ao fin e ao cabo da familia non é, por máis que vos chame primas, pero iso vai lonxe, e logo que hoxe por hoxe, dada a túa categoría e a nosa herdanza, xa non che convén.

Deste xeito, cando volvas por acó tereiche preparada unha boa propiedade, que agora estou retirado da bebida, e con ese herdo igual compro a casa da Panceira, e algunha outra oportunidade que se presente; para aumentarche o capital, digo. Tamén podo facer algunha permuta cos do Herdeiro, que xa as teño matinadas. Díxome un home de Caraño, que seica andou de noivado coa Henriqueta, que a tiña por unha das mulleres máis ricas da Habana, así que razón de máis para que mandes eses xiros por veces, en tres ou en catro cartas, ou mellor aínda en cinco ou en seis, por se houbese algún roubo ou extravío, ou pasa algo co barco, que tamén pode ser.

Como estivo mala, quero dicir que non foi morte repentina, coido que che deixaría un inventario de canto tiña, sen esquecementos, así que nolo mandas todo, xunto co testamento, para lerllo á túa nai, que se aledará moito dos triunfos de súa irmá, e a ver se así saímos desta miseria, que ata nos pon nerviosos, que por iso temos rifado algunha vez, e sen querer facelo, pois a miseria non é boa conselleira.

Xa que non tiven fillos con Silvina, eu, no meu testamento, heicho facer todo para ti, ao completo, os tres terzos, pois dos sobriños de Maxide estou desenganado, que maldito unha rengue me cavan, e teño que pagar as rogas, tódolos anos, co que cobran agora, que moitos dos mozos fóronse. Canto xuntemos entre todos para ti será, e fareino con gusto pois coa experiencia que teño heiche facer medrar, ben medrados, eses diñeiros da Henriqueta.

Agardo pola túa e polos documentos do herdo, que lle corresponden á miña muller, túa nai, en lei dereita, que para algo se quedou na casa, e despois que dela volverán para ti, co capital mellorado, que diso encárgome eu.

Con isto mándoche unha aperta dos dous, e ti ordénalle e mándalle a este que o é,
Manuel Piñeira.

Aquela carta, aquel anzol, ganchudo e coa punta de aceiro, tal que unha pluma "Corona", pero carnoso, vicioso, viscoso, e incluso velenoso, que as tiña todas, tódolos trucos, tódolos enganos, mais as verdades nadan, ¡por moito de coroa que fosen aquelas plumas!, tardou un mes, ¡pero chegou! ¡Vaia se chegou, que non hai noticia nefasta que se esfume no camiño de ida!

Herminia leuna, releuna e comentouna, coa señora, con Robynia, poñéndoa ao tanto dos antecedentes daquelas liortas familiares, que as tivera caladiña, disimuladas, pero a falta de Queta, súa "madriña" e conselleira pasou a ser Robynia, aquel anxo protestante. Ámbalas dúas, de común, decidiron que o mellor era garda-la misiva, por dereitas que estivesen aquelas liñas, ¡as liñas, que non as intencións!, naquela Biblia, na encadernada en pel de Rusia, na que lle regalara por Nadal, ¡coa esperanza de que unha carta tan nefanda perdese, de seu ou por santificación, por osmose, aquel cheiro bravío e raposeiro!

Se a letra, a caligrafía, xa di moito, esoutra cousa, invisible, etérea, que lles transmite co alento, coa graxa dos dedos, coa saliva e/ou co seu propio espírito, aquel que dobra as misivas e pecha o sobre, que nin se sabe que é, pero está presente, indefectible, nelas, sexa no prego ou no seu envelope, aínda di máis, inspira máis, así que un receptor que teña a sensibilidade e maila intuición daquelas mulleres, algo nota, ou algo percibe, nesas mensaxes de dobre intención.

Neves, pola súa parte, seguía relacionada con Nicasio, que se localizaron, ¡por fin!, no mesmo peirao, pero aínda non llo presentara á curmá, adrede. ¡Non hai présa..., por se non sae de lei! Herminia facilitáralles aquelas entrevistas substituíndoa na mansión, en todo o posible, que tamén o facía como antídoto contra unha tentación daquel chofer, do Verdini, que nin case miraba á Neves de fronte, pero tan pronto se volvía ou ladeaba aló que se lle ían aqueles ollos pitañosos, de proxeneta en exercicio, erotizado por aquel van estreito e por aquel traseiro rítmico, só comparable co da máis tentadora entre un millón de mulatas. Pero a nosa Neves, para quen o soubese apreciar, o mellor tíñao na cara, que ademais do seu frescor de poma, marcadamente rural, que a facía parecer un tanto pícara, estaba aquel lunar azuliño debaixo do esquerdo, melanina pura, concentrada, que lle quedara así desde a infancia, da picadura dun toxo arnal mal curada, que mesmo parecía, pola cor e pola grandor, que o andase repintando de azul. ¡Nin con esas, pois estaba claro que o tal Verdini prefería os glúteos aos lunares, por azuis que fosen!
…/…