De pura cerna (14)

…/…

A rapaza, que seguía abraiada pero algo máis serena con aquela saída que lle proporcionaba, que lle apuntaba, súa tía:

-Tiíña, se o vas facer mañá, mellor hoxe, que eu durmo no chan, no terreo que sexa, que diso ao xergón das pallas, ao que tiña en Vilar, a diferenza non me molesta, que teño durmido na serra, nunha camposa, ou nun xergón de carpazas, maiormente ao mediodía, tirada no chan. Se tan malo é ese home, ¡non me poñas en perigo!

-¡Non, muller, non tanto, que tampouco é mala cousa pasar pola proba do lume...; ¡meigas fóra, con sete pallas e un nó, que morra o tirizó, para que eu vexa o sol por tras da lúa, desde que se pon!

A sobriña, impresionada, morta de medo:

-¡Ai, Deus, qué cousas; polas que ten que pasar unha muller, que se na aldea é malo, nesta Cuba, polo que me contas..., un inferno! ¡Vaia cousa, vaia asunto secreto, que ninguén me falou destes contratempos, nin a propia nai! O caso é que lles fun perdendo o medo aos lobos da nosa serra, e agora terei que velarme destes de aquí; ¡polo que me dis, de dúas patas! ¿Sabes qué che digo? Se non é moito pedir, que diso do herdo nada quero, devólveme ao barco, e xa durmo alí, hoxe mesmo, ¡que volvo nesta mesma viaxe! Para que non o saiban os meus, paro na Coruña, que tamén é guapa, e mal sexa que non me collan de criada, así sexa pola comida, ¡tan só pola comida! ¿Paréceche ben? ¡Anda, faime ese favor!

Súa tía, cabreada, anoxada, soltou o petate que levaba a tal momento, e por pouco non lle pega á cativa, que a suxeitou polos brazos, dándolle un bo meneo, cos ollos máis inchados que nunca:

-¡Mocosa, covarde! ¡Mentira parece, mexona! ¡Os da miña raza non recuamos, nunca xamais, que de postos a fuxir, fuximos cara a diante, turrando do carro, coma un boi!

-Tiíña, perdón, e sóltame, que me mancas, moitísimo, que me estás cravando as uñas!

Henriqueta soltouna, arrepentida, e a sobriña fíxose cargo dos vultos para seguir avanzando, que a noite pechaba.

-Meniña, perdoa; perdóame, que só quero o teu ben; e coa mesma, quero defenderte, ¡de ti mesma e dos demais! Fai o que che digo, que daquela non terás perigo, que nesta casa estarás ben, con diñeiro propio a maiores do meu, pois o de cada quen sabe mellor... ¡Bastante diñeiro, e limpo, que os billetes, aínda que estean sucios, para pagar, valen! Lémbrate do que dicía teu avó, que ben veces llo teño oído, que máis vale un diaño coñecido, neste caso o Merton, que tres santos descoñecidos..., ¡por se non o fosen!

-Señora, por hoxe non me dea máis avisos, que non me caben en tan pouca cabeza, pois iso de que o saber non ocupa lugar, para min, non, ¡non lle é certo!

-Atende, muller, que agora vou ao suave: Nunca desobedezas á Lady, á Robynia, que esa, miña pobre..., ¡esa si que é decente, unha soguera (Soguera = levada da soga; mansa, humilde, submisa)! A mais diso, tamén está que logo vai morrer, que lle entrou unha enfermidade desas..., ¡non sei cal! Din que lla pegou ese tajalán (Tajalán = vividor, parasito, impostor, langrán) do demo, e será certo, que el, como é tan duro, ¡traspásaas! Robynia xa non está para valerse; das pernas, ¿sabes?; pero ao Merton non lle importa gran cousa, que ben que llas abren as outras..., ¡con tal de que lles dea traballo!

-Polo que me conta, o noso Manuel, de par súa, ¡un santo!

Non lle prestou atención á comparanza, concretándose ao asunto principal, primordial, inmediato:

-Tes que poñer atención coa Agar, que penso que é mellor cociñeira có meu amigo, có Ribadauga; fai uns pistos..., ¡cousa fina!

-¿Tiíña, para qué me sirve iso de saber cociñar, ou é que pagan mellor? ¡Daquelas cousas do noso lugar, eu tan ben coma a Rosalía do Herdeiro, e iso que vai para Ama de Cura!

-Desde que saibas de cociña, moito, daquela, cos meus cartos, cos que che apronte (Aprontar = adianta-lo diñeiro dun pago, dun herdo), cos meus aforros, xa podes situarte, en por ti, que pos unha casa de comidas, ao fino, que será o mellor xeito de librarte de ter amos, ¡ou de ter fulanos! ¡Se eu che contase...! Aquí, entre a fame de comer, e maila outra, esa de rascar, esa de maza-lo leite, e con iso de que é doado esconderse dos coñecidos..., ¡o dito! Por algo é bastante raro que os homes traian consigo ás irmás, que lles é preferible mandarlles os aforros, que xa o di o refrán, ¡cases ben, cases mal, casa coa xente do teu igual!

A rapaza foi sobrevivindo ás cardas, pois o seu ánimo de superación non era menor cós seus desánimos, que as desilusións, caída en fervenza, nun só día, aínda máis á présa cás augas daquel trebón da mañá.

-Quetiña, farei canto me mandes, canto me digas, canto me aconselles; todo, a feito, tal que se estivese mandado na Cartilla do Padre Astete, pero, xa que nos vemos mañá, por favor deixa algo no tinteiro, e cóntasmo despois. Iso, mañá, pois en tan pouco tempo..., ¡mal sexa que por un día non torne de min a nosa santa, Santa Petronila, aquela do Barreiro...! Así non durma en toda a noite, vou facer memoria, vou repasar a túa cartilla..., ¡para que ma tomes mañá!

-Herminia, ¡que xa chegamos! Ese portalón, ese de aí mesmo, ¡é o da mansión! Aquí acábase a nosa rogativa, pero comeza o dilema: ¡paz ou guerra!

-¡Meu Deus, qué cousa; qué paredes, qué cerca...; nin a horta do convento de Meira!

-¡Muller, o que é parte nel non terás, nunca, que os aforros dunha criada non che son os do amo, pero algo de usufruto, si, salvo que te deixes caer nunha tentación, pois quen cae, na cama recae! Espera, agarda por min, non te adiantes; fai ben as cousas, que tes que pisar o limiar co pé dereito..., por se acaso!

Persignáronse, ao unísono, ámbalas dúas con taquicardia, sen parar de alasar, dos nervios que tiñan o do rendidas que chegaban: ¡tantas cargas e tantas cardas, todo xunto, asemade, nunha longa viaxe!

A señora Robynia, Lady Robynia, aínda estaba no seu gabinete, que non se deitara, esperándoas, advertida telefonicamente polo seu home, polo Merton. E con iso, todo ben, que o demais tamén lles resultou satisfactorio, quedando en verse ao día seguinte, que llelo aceptou aquela Lady, un ha boa protestante, boísima; ¡tanto, que o aceptou todo, e a todo lles dixo Amén, sen a menor protesta, xamón incluído, pois á Queta ocorréuselle ofrecerllo..., máis ben para non ter que cargar con aquel peso no seu retorno á Habanavieja!

Ao día seguinte tocou repaso...

Aquela noite Henriqueta deitouse soa, sen descoñecidos na súa cama, pero nin así durmiu. En canto á sobriña, esta fíxoo, pero tarde, por sobre do día, ¡nun colchón de miraguano!, que por algo estaba en Cuba, nunha daquelas mansións ianquis...

De maña, máis ben cedo, por consignas da señora, Agar meteu á moza nunha bañeira; literalmente así, dándolle as instrucións do caso, meticulosamente, para que fose capaz de iniciarse no uso e no goce daqueles aparellos: teléfono, luz eléctrica, auga encanada, bañeiras, duchas, inodoros..., ¡outro mundo! Nin que dicir ten que Herminia sentiuse na gloria, con todo isto e co diaño lonxe, expulsado do seu propio paraíso, pois esa noite, unha noite intensa, de zafra naqueles bordeis da vella Habana, que ela soubese, o tal Merton non apareceu pola súa propia mansión.

Polo que fai á súa tía, Queta, que nin que levase as ás de Mercurio nos pés, inchados de tan pouco usalos, chegou á mansión antes de que os xardineiros recollesen aqueles cans da garda nocturna, aqueles dogges alemáns, ¡catro!, así que tivo que aguantar diante do portalón, timbre vai e timbre vén. Díxolle ao negro que lle abriu, un daqueles coidadores - porteiros - gardas, de tal musculatura o rapaz que seguro era quen de retirar, el só, cada unha daquelas portas, ao lombo que fose, pero non foi preciso, que tiñan porlóns, grandes, ben ás cheas coma os da currada do convento de San Cibrao.

-Quero falar coa lady... ¿Non me coñeces, doutras visitas, doutros recados, que xa estiven aquí varias veces?

-A estas horas, non, aínda non, que me teñen prohibido pasarlles avisos a deshora. -Preveuna aquel cérbero, pouco esperto e mal encarado, con beizos de vaca moura.

-Daquela avisa á túa paisana...; Agar, ¿sabes? ¡Por favor!

Cos cans recollidos nos seus canís, Henriqueta subiu aqueles chanzos do vestíbulo de dous en dous, e iso que estaban feitos á medida dos anglos, ou para seus primos, os xermanos.

-...

-Agarciña, muller, perdoa que te viñese molestar tan cedo, pero é que a quero lavar, eu mesma, nunha bañeira, cun estropallo...

-¡Pois chegas tarde, que xa a teño lista, e con sales, cheirando a colonia..., que a pouco se marea, de tanta que lle botei! A tal momento está papando unha jícara de chocolate, ¡dúas!, pois onte non quixo cear. O malo foron os seus pelos...; ¡un desastre! Trouxéchela impresentable, tanto, que logo parecía unha poldra desas de Sierra Maestra, coas quinas tosquiadas! Dime de onde a sacaches, que miña avoa non puido chegar en peores condicións, e iso que a trouxeron de escrava, cos grillóns postos!

¿Que de onde a sacara? Sacáraa dun país rico, de xente pobre..., ¡pero iso era outro tema, que non o ía entender aquela negra!

-¡Deus cho pague, muller, que ti e maila señora, dúas santas! Diso do pelo ocúpome eu, ahorita, que a vou levar á perruquería... E de paso ensínolle o Malecón, pois quen non o coñece é que aínda non entrou nesta Habana das sorpresas.

-Okey! ¡Conforme!

Naquel salón dos peiteados, Herminia deu qué facer, ¡dúas horas!, e iso que xa a bañaran: Entre os restos vexetais da serra, o po barrento, cementado, daquelas corredoiras, co aditamento daqueles fumes graxentos do barco, e algo de freila..., ¡como para lubricar o eixe dun carro!

-...

-¡Mira onde estaba este paredón da Habana, que moito oín falar de ti, vello amigo; deste malecón, a tódolos que de Cuba volveron, que te levaron no seu corazón!

Sobra dicir, por sabido, que os propios emigrantes, moitos deles, englobaban nun único concepto Cuba e maila súa capitalidade, La Habana. E de igual xeito, Bos Aires con Arxentina. ¿Onde estiveches? ¡En Bos Aires! E se cadra ía da Pampa..., ¡apampado!

-Herminia, a todo isto chámanlle o Corredor do Caribe. Como ves, é unha fiestra sen vidros, aberta por sobre do mar.

-Tiíña, di o noso cura, -¡Sempre o cura como referente!, -que a virtude está no xusto medio de tódalas cousas, pero eu, ás estremas, que xa debe ser unha fada: ¡ou Serra do Pradairo, ou Malecón de La Habana! ¡Ou todo terra, ou todo mar! ¿Ten graza, non si? E logo que onte dixéchesme non sei qué da virtude dos homes...; ¡claro, téñena no medio!

-¡Muller, nunca reparei niso, e mais tempo tiven, sobrado! Pero en vez de falar das cousas de Deus, que para iso xa ten os seus anxos, ti e mais eu darémoslle un repasiño á nosa Cartilla, aos teus deberes nesa casa, que agora estás presentable..., por fóra! ¡Temos que pasar o plumeiro por dentro...!

-Tiíña, pero aínda faltan cousas, despois do de onte? ¡Ai, logo...!

-Para empezar, ¿víche-lo Merton, víche-lo diaño, víche-lo noso mariposón (Mariposón = mullerego insistente, cargante, atrevido)?

-Non, que se durmiu na casa, eu non o sentín entrar, e iso que estiven esperta, de roulón no muíño dos meus pensamentos, que ata recei tres rosarios...

-¿Tres? ¡Muller, eu quero que sexas decente, pero o de beata, tampouco, que iso está na outra punta!

-O primeiro, con algo de egoísmo, por min mesma, para que Deus me libre dese lobo, ¡xa que é tan fero! O segundo, por vostede, con outro pouco de egoísmo, para que teña saúde..., ¡polo menos ata que volvamos ao noso Vilar! E rematei pedindo por miña nai e polo padrasto...; ¿pero, a qué non sabe que lle pedín á Virxe, de especial? ¡Pois é doado: pedinlle que os recoza, que os volva a casar, que os bendiga, con cura ou sen el..., xa que da primeira saíron tan mal avidos!

Queta deuse en rir, con ganas; ao primeiro, pero despois entroulle a reflexión de que aquela rapaciña estaba máis verde que unha verza, e que se lle ía esturrar naquel forno habaneiro.

-Mira, rapaza, que xa o dixo non sei quen, que se lle debe pregar a Deus..., ¡co mazo!

-Non é así, que se di: A Deus rogando, e co mazo dando...

-Sobriña, o mazo é para os ferreiros, tal que aquel ferreiro do Mazo de Bascuas! Aquí, ao noso, que esta forxa de La Habana precisa de palleta e non de barquín. Para empezar, ¿non se che ocorre nada, nada, ningunha pregunta? ¡Ai, muller, nin que o soubeses todo!

-A verdade é que non me atrevo, ¡da vergoña que me dá saber tan pouco das cousas da vida!

-¿Tal qué...? ¡Aclárate!

-Pois, para empezar, ¿de qué se manteñen, aquí, en Cuba? ¡Que non todo vai ser chocolate! ¡E qué bo estaba, que se non fose pola vergoña..., mesmo lambía a cunca, ata onde me chegase a lingua!

-Mira, muller, os gringos son moi dados pola carne ao espeto, asada nas brasas... Na casa dos ricos, na túa, na que estás, seica lles gusta a sopa de camaróns, que é unha cousa riquísima. Os camaróns son do mar, que aquí cómese moito do mar. Pélanse, e bótaselles cebola cortada ao estilo juliana, con tomate, manteiga, cravo, unha folla de loureiro, crema fresquiña... Isto é longo, así que che digo os nomes, e despois pregúntaslle a Agar, que esa é un fenómeno, unha experta, que se di. Para as casas ricas tamén é típica a roupa vella; e logo está o picadillo crioulo, a lagosta das dúas salsas, ¡ou de tres! A enchilada, os coquimoles, o arroz á cubana... ¡Mil cousas!

-Daquela, eu, con andar sempre ao rabo desa Agar, ¡asunto...!

-¡Claro, claro! Comerás con ela, sempre na cociña; ¡que non te tente o diaño levar cousa algunha á boca diante dos señores! E nada de apea-las viandas cos dedos, que para iso están os garfos. Nin te deas atracadas, así sexa na cociña, pois quita-la fame moi á présa é o que ten, que te vas poñer redonda..., pola dilatación do estómago! Nas docerías, que aquí hai o diaño delas, deixan que os empregados se atasquen, e despois diso cóllenlles noxo aos pasteis. ¡Pois ti, miña nena, na cociña, outro tanto!

-¡Mira ti qué cousa...! ¡Ai, ho, qué intelixentes son, eses dos doces!

-¿Intelixentes, os americanos? ¡Non me fagas rir! O que son é listos, ¡uns guabinas (Guabina = persoa mudable, inconstante, que cambia de parecer interesada e frecuentemente) de moito nabo! Isto lévame outra vez..., ¡tal que ao seu chofer! Mira, ese, o chofer dos señores, é un pillastre ben ensinado, pois, de tal árbore, tal estela! É un alquitrete (Alquitrete = alcaiote, chismeiro, contista, soprón), outro, que lles dá cabuya (Cabuya = carrete, envurullar) ás femias, e despois diso..., ¡miñas xoias, qué lles queda senón voar (Voar, aviadora = prostituírse)! Diso nos chaman ás fulanas, ¡aviadoras!

-Tiíña, polo de onte, e polo de hoxe, con todo isto, vou vendo que isto de face-las Américas logo é máis arriscado que garda-las ovellas na serra do Pradairo. ¡Se non chego a terte a ti..., pápame o lobo!

-Agora que me decato, hai outra forma de terme, máis directa, máis eficaz, que lles vai impoñer respecto...!

-¿Aquilo que dixeches dun arma, levar unha pistola...? ¡Non, iso non; nunca!

-¡Que va! É máis doado que todo iso... ¡Xa verás! Acheguémonos á fonte desta praciña... E agora ponte de xeonllos, aquí, xunto da fonte; si, de veras. ¡Muller, fai o que che mando! Así, agora: Con intención de bautizarte..., de novo..., bautízote, e de nome póñoche..., o que xa tes, Herminia...; pola graza de Deus e do Espírito Santo, que cun Pai Noso vai que chuta! ¡Amén!

-¿Tiíña, qué argalladas son estas, que me mollaches o pelo, despois de peiteado, e non estamos en carnaval? Eu xa estaba bautizada..., ¡como Deus manda, pola Igrexa, na pía do noso convento, en Montecubeiro!

-¿Estabas? Só a medias, muller, só a medias, que despois do que fixen, agora son eu a túa madriña, a última delas, a definitiva, ¡de pías!, e así tes que chamarme, ¡desde hoxe e para sempre, viva ou defunta! ¿De aquí en diante, quén ousará meterse coa miña afillada! ¡Esfolo a quen o faga!

A cativa quedou anucida, pero leda e agradecida, que ben entendeu aquel tipo de protección familiar sui generis. A partir de tal momento, afillada foi, e por afillada se sentiu, cunha boa madriña á que acollerse, ¡segura de si mesma!
…/…