Álvaro Paradela

Un ano máis hei de lembrar a figura de Álvaro Paradela, ao cumprirse o día trece o 35 aniversario do seu falecemento, atropelado por un coche cando se dispoñía a pasear o seu can pola Estrada de Castela (Narón), en cuxas inmediacións tiña a súa residencia e consulta como médico rural.

Paradela (Amaro Orzán) é un personaxe completamente esquecido dos ambientes literarios galegos e, sinceramente, sen ter, dadas as miñas limitacións, vara de medilo como o faría un profesional da crítica, non entanto permítome afirmar que relegalo ao esquecemento é unha inxustiza manifesta.

Eu, pobre do min, cheguei a editar "Diálogos con Álvaro Paradela. Ensaio, poesía e xornalismo" coa sa intención de contribuir á súa recuperación, pero foi un van intento. É verdade que a súa obra (A rosa que canta, esquelete espiritual dun home, asimetría glandular, a Galicia que doe, Irmaus tolos...) chegaba só aos amigos, -unicamente sálvase "Sabencias", que foi editada por Galaxia-xa que lanzaba edicións non venais. A súa popularidade como columnista e tamén como poeta foi moi notoria nos anos sesenta e setenta. Era un gran afeccionado aos neoloxismos, o caso máis "glorioso" é o vocábulo Ferrolterra, e defensor da galeguización da toponimia. Freijeiro pasou a ser Freixeiro desde que el asentou en Narón, por citar un exemplo ben próximo.

Chegou a falar tamén da posibilidade de crear un TBO ("cómic") galego para adultos, con historietas, retrancas paisanas, noticias, resumos literarios en cor, caricaturas, etc. Como posúo toda a súa produción en narrativa breve os "Cadernos de Amaro Orzán" non descarto que algún día, se teño o apoio pertinente, podería chegar a editarse unha antoloxía daqueles contos, preñados dun gran sentido do humor irónico e crítico, cos que, non seu aniversario, obsequiaba a unha ampla relación de amizades, incluídos xornalistas de aquí e de alá que daban sempre acuse de recibo nas súas respetivas columnas de prensa. A nivel cidadán, fai bastantes anos deuse o seu nome a unha praza de Narón, máis recentemente, unha rúa na Coruña a proposta da Asociación de Prensa coruñesa, e en Ferrol, a Sociedade de Artistas Ferroláns (SAF) convoca anualmente un concurso de relato curto.

Amaro Orzán, pseudónimo que popularizou, nacera na Coruña onde exerceu como médico e a súa traxectoria profesional desenvólvese, ademais en Curtis, período breve, e en Narón, onde se estableceu definitivamente en 1960, etapa á que corresponde a súa maior produción creativa como narrador, poeta e columnista. Chegou a militar no movemento anarquista e estivo a piques de ser "paseado" non 1936.