A casa de Díaz Castro

Habitualmente, o homenaxeado co “Día das Letras Galegas” , despois do 17 de maio, pasa aos arquivos e á historia, e xa se pensa na próxima celebración, con arreglo á máxima dos nosos devanceiros que proclama que “pasou o día e pasou a romaría”.

Pero Xosé María Díaz Castro é diferente. Primeiro, porque ten unha base humana e xeográfica nas terras de Guitiriz, e unha asociación cultural –Xermolos- que foi a súa casa e é a súa memoria. E tamén porque a súa poesía ten a forza da natureza e a sinxeleza dos nenos, e a súa celebración foi –sen ningunha dúbida- a máis popular, entrañable e global das que se celebraron no algo máis de medio século que leva de vida o “Día das Letras”.

Acertouse coa persoa e coa obra, pois aínda que leve preto dun cuarto de século morto, a súa lembranza esta viva e a súa obra é máis actual ca nunca.

Proba desta vixencia é que hai uns días, nun acto organizado pola Deputación Provincial, se celebrou o acto de presentación dun libro de Xavier Rodríguez Barrio sobre Díaz Castro, e se inaugurou un monolito de Ramón Vilar na súa honra. E o acto celebrouse nunha palleira frente á casa natal de Díaz Castro, no lugar de Vilariño, nos Vilares de Guitiriz.

Queda agora o aspecto máis difícil, pero non imposible. Porque a casa natal de Dìaz Castro, que se pretende convertir en Museo na súa memoria, está na actualidade nun lamentable estado e en perigo, necesitando obras urxentes para que se manteña en pé, e poida ser o lugar onde se homenaxee permanente a un dos máis importantes escritores que deu Galicia.

A casa é propiedade de Xermolos, a entidade que acolleu a Diaz Castro na súa terra, onde Alfonso Blanco Torrado – o seu biógrafo- mantén viva a súa memoria e logrou para el a maior distinción que Galicia garda para os que a sirven coa escrita.

Xermolos empezou as xestións para restaurar a casa de Díaz Castro, e neste traballo teñen que implicarse o Concello de Guitiriz, a Deputación Provincial e a Xunta de Galicia, coa seguridade de que hai que construir nela o lugar de culto literario onde se manteña viva a memoria de Díaz Castro, que é o mesmo que dicir a cultura da Terra Chá e das letras de Galicia.