'A beleza feriume para sempre' (6)

DIAZ CASTRO, POETA RELIXIOSO

Unha característica dos vates da Escola poética do Seminario de Mondoñedo é que todos son homes fondamente relixiosos e o tema relixioso aparece na súa poesía. Isto aínda naqueles máis anticlericais, como pode ser o caso de Leiras Pulpeiro. As mostras son moitas. Unha parte destes poetas do Seminario compoñen versos Nadal para seren recitados nas igrexas polo Nadal, tradición que comeza no século XVIII e chega deica ós nosos días.

Podemos dicir que toda a poesía de Xosé María Díaz Castro está enchoupada dunha fonda relixiosidade. Sen este aspecto relixioso a poesía do poeta do Vilariño non se entendería. Os exemplos son moitos. Os poemas “Coma un río”, “Alfa e Omega”, “Cova alumada”, “Transfiguración”, “Veleiquí os homes”, “Quezais”, “Oración a Nosa Señora”, “O borrallo”, “Coma un anxo airado”, “O verme e a estrela”, e, sobre todo “Como unha espada” poñen a Díaz Castro á altura dos grandes místicos castelás. Victorino Pérez Prieto di que “os versos de ‘Como unha espada’ –con ecos de San Xoán da Cruz- de Nimbos, o seu único libro publicado, abondan para facer do poeta chairego Díaz Castro o poeta místico galego, ademais de situalo nos cumes da poesía galega, como recoñeceu Manuel María” (1).

Para Alfonso Blanco Torrado, Xosé María Díaz Castro é o poeta con máis calado relixioso e ata místico da poesía galega publicada na segunda metade se século XX. Di que “unha fe viva alumeou sempre o seu camiñar cando andou entre nós e mesmo vendo rematados os seus días e con toda a luz nos seus ollos, sobre todo nos do corazón e do espírito, aprovisionouse das mellores palabras para transpasa-lo umbral da Vida, nada de improvisacións de derradeira hora. (...) Desde moi novo o autor de Nimbos pensaba na morte coma “unha man donda que mataba unha lus e acendía outra”, porque entendía a vida coma unha ascensión continua ata a luz plena, a eterna noite alumeada, é dicir, Deus” (2).

Pola súa banda, Xosé Antón Miguélez Díaz cre que “Díaz Castro ofrécenos un libro aberto, iluminado pola fe, pero que invita a acollida de calquera porque é un libro dun buscador, dun apaixoado da beleza e da harmonía humana, dun sedento, e non dun poseedor, da luz e de Deus. Na tradición da mellor poesía mística a súa busca, sofrinte, non se vive desde a absoluta ausencia e orfandade, senón desde unha experiencia positiva de namoramento pola vida e de encontro con Deus. Un encontro nunca rematado e sempre fuxidío porque Deus é sempre o inabranxable, o sempre Meirande: por iso anque non soluciona nada do drama da vida si é capaz de iluminalo todo. O último verso con que remata o libro, ‘a beleza feríume para sempre’, sitúanos como un perfecto resume do libro ante a mesma experiencia do Cántico de San Xoán da Cruz ‘... habiéndome herido / salí tras ti clamando y eras ido’” (3).

Xosé Luís Axeitos tamén escribe sobre este aspecto da poesía do poeta dos Vilares: “Que a poesía de Díaz Castro destila relixiosidade por todas partes é unha idea indiscutíbel na que coinciden todos os críticos e conocedores da obra do de Guitiriz. Digamos, parafraseando ao propio poeta que a súa poesía está nimbada pola cultura católica” (4).

Esta relixiosidade, na que se mergulla toda a poesía de Xosé María Díaz Castro e sen a que, como dixemos, non tería sentido, é froito dunha fe profunda e vivida ó longo de toda a vida do poeta. Todo isto ten o seu alicerce na relixiosidade mamada na súa casa do Vilariño e no Seminario de Mondoñedo.


NOTAS
1. PÉREZ PRIETO, Victorino, Os ríos pasan cheos de Deus. Poesía Relixiosa en Galego, ed. Toxoutos, Noia 2007, páxina 171.
2. BLANCO TORRADO, Alfonso, “A Relixión como clave para saborea-la poesía de Xosé María Díaz Castro”, en Amencer, nº 150, maio 1998, páxinas 72 e 75.
3. MIGUÉLEZ DÍAZ, Xosé Antón, “Deus nos poemas de Nimbos de X. M. Díaz Castro” en Homenaxe a X. M. Díaz Castro, ed. Asociación Cultural Xermolos, Vigo, 1987, páxina 76.
4. AXEITOS, Xosé Luís, “Díaz castro, poeta católico” en Nimbos: cáliz fervendo!, Cadernos Ramón Piñeiro (XXIX), Santiago 2014, páxina 75.