O meu bastón: meu amigo da alma (I)

Pensei en dedicar dúas colaboracións, porque unha soa faríase longa, a alguén que me axudou moito na vida, o meu bastón. Con estas colaboracións tamén quixera deixar constancia da gratitude a todos os bastóns, ou caxatos, que me serviron e serven de apoio.

Aló polo ano mil novecentos oitenta e catro sufrín un grave accidente de circulación que me obrigou a permanecer hospitalizado durante tres meses. Xa antes de deixar o hospital comezara a moverme en cadeira de rodas e, con moita dificultade, en muletas. Cando por fin, en contra das previsións dos facultativos, puiden deixar as muletas e comezar a moverme cun só bastón xa me sentía tan libre coma os paporroibos bulideiros nunha luminosa mañanciña de San Xoán.

Co bastón andei varios meses, quizabes algo máis de doce e cheguei a manexalo con soltura de maneira que mesmo era un apoio na conversa, pois reforzábame a expresividade.

O meu bastón veu a ser, xa que logo, coma unha parte de min mesmo. Diría algún entendido que o integrara na miña propia personalidade.

Cando viaxaba no meu coche el ía ó meu carón no asento de diante, a non ser que me acompañase alguén. Nese caso, por educación, pasaba ó asento traseiro ou mesmo á bandexa de atrás.

E cando me deitaba, o meu bastón permanecía de pé entre a cabeceira da cama e a mesiña de noite.

Un día, ó erguerme, non o atopei. Non estaba alí. Desconcertado e vacilante tiven que ir só ó cuarto de baño do que me separaban uns sete metros. Sete de ida e sete de volta eran catorce e a min parecíame que nunca sería home de recorrelos sen o meu bastón. Apoiado na parede puiden recorrelos, pero custoume moito traballo.

Á volta mirei se esborrexería para debaixo da cama, porque non atopaba ningunha explicación razoable para a súa desaparición. Tampouco estaba debaixo da cama!

A nosa casa é unha casa de aldea con planta baixa e piso. Todos durmiamos no piso e eu tamén. Así que se me presentaba o dilema de baixar dez escaleiras sen o meu bastón. Nin sequera había pasamáns a que agarrarse. Pensei en chamar para que me viñesen axudar, pero optei por botarme a baixar apoiándome unha vez máis nas paredes de cada lado das escaleiras.

Non podía explicarme como sería posible que a noite anterior deixase no coche o meu inseparable bastón; pois borracho non viña, que grazas a Deus aínda nunca o estiven.

Da porta da casa ó garaxe hai uns cinco metros, ou poida que seis. Como puiden funme arrimando á porta, sempre contando coa axuda das paredes. Pero coa seguridade de que non podería recorrer só a distancia ata o garaxe.

Asomeime á porta, e xa nela, pensei en botar man dunha vasoira, unha fregona ou algo semellante. Ó dar media volta batéronme os ollos nel, no bastón que estaba moi tranquilo arrimado contra o batente da porta polo lado de fóra.

Teño que aclarar antes de seguir que, no medio da miña enorme incerteza, experimentaba dentro de min unha sensación estraña: como de recuperar algo ó mesmo tempo que perdía tamén algo. Era unha confusa experiencia que non sei moi ben como expresar. Diría que notaba que volvía a ser máis eu mesmo.

Aínda ben non o vin, boteille a man ansioso, e non puiden conter unha queixa cargada de aceda amargura:

-Por qué me fixeches isto? Non cho tiña merecido!

O son repousado da súa resposta contrastaba moito co da violencia da miña pregunta. Dixo moi calmado:

-Fíxencho porque che quero ben.

Eu seguín no mesmo son apertándolle a empuñadura coma se quixese esganalo:

-Xa se nota, xa, o ben que me queres! Qué sabes ti o medo que pasei e o traballo que me custou chegar ata aquí?

El non se inmutaba coma tivese moi madurado canto dicía.

-Parece mentira que fales agora así ti que tés dito centos de veces -eu mesmo cho escoitei- que ser libres e romper os fíos das dependencias nunca se logra sen esforzo.

Aínda non o entendera de todo; pero, case sen darme conta, ía relaxándose a man coa que momentos antes o apertaba, ó mesmo ritmo que ían sefrenándose os meus sentimentos mentres falaba o silencio dentro de min. El aproveitou para seguir dicindo:

-Non só che quero ben, senón que ademais, estouche moi agradecido. Grazas a ti puiden cumprir a misión para a que vin a este mundo, a miña vocación. Non esquezo que ti me rescataches do paraugueiro dun escaparate por catrocentas cincuenta pesetas e convertíchesme en útil ó tempo que eu che axudaba a sentirte menos inútil. Has de saber que tomar esta decisión de ceibarte de min levoume moito tempo. Hai dous meses e medio que comecei a matinar como levala a cabo sen ferirte máis do imprescindible.

En son case imperceptible díxenlle:

-Descúlpame, logo, e se podes, perdoa.

-Xa estás des-culpado -seguiu el- e, se non hai culpa, tampouco hai lugar ó perdón. Non temas que me separe definitivamente de ti. Nunca podería, porque durante moito tempo fomos un para o outro; pero, se me deixase levar polo gusto de pretender que seguises dependendo de min o resto da túa vida, non sería en verdade teu amigo; porque pensaría máis no meu gusto ca no teu ben. Non viches como podes volver a andar só?

Con certo aire de resignación e de compaixón por min mesmo respondinlle:

-Só de todo non se pode dicir que andase. Axudáronme as paredes. Nunca o pensei.

-Debes ir perdendo memoria -replicou el cun medio sorriso-. As paredes xa che axudaron cando comezaches a andar só por primeira vez. Ou non?

-Si, coma a todos -dixen eu- pero tés razón que xa non me lembro. Con canta facilidade nos esquecemos das axudas recibidas! O malo é que daquela pasei de andar mal a andar ben e agora paso de andar ben a andar mal. Quedarei coxo para sempre.

Sorrindo máis abertamente atalloume:

-Consólate pensando que só vas andar distinto. Nestes tempos de posmodernidade en que a obxectividade vaise difuminando, e nos que o bo e o malo se mide polas estatísticas, se o cincuenta e un por cento da poboación fosen coxos, diríase que os que andan mal son os outros. E agora, se tés que ir ó coche, agárrate a min.

O puño do meu bastón remata nunha especie de cabeciña de can con diminutos ollos de vidro. Reparei que por eles esvaraban dúas pequena bágoas por entre o sorriso. Nos meus estaban nacendo outras dúas bágoas meirandes.

Unha tempadiña andou sempre comigo no asento traseiro ou na bandexa. Logo, por iniciativa súa, pasou ó maleteiro, coa desculpa de que na bandexa unhas veces atafegábao o calor e outras pasaba frío. Pero cada vez que eu tiña que ir á maleta apaxeáballe a súa cabeciña de can e el choscábame un ollo de complicidade.

Despois de non sei canto tempo díxenlle que alí non estaba ben porque o podían esmagar os paquetes e leveino para a miña habitación e alí está case sempre entre a mesiña de noite e a cabeceira da cama. Non está sempre, senón case sempre; porque aínda non hai moito que, por culpa da ruptura dunhas fibras musculares, volvemos a andar xuntos uns días.