Xa están en Lugo!

¡XA ESTÁN EN LUGO!
(De Narracións Mínimas)

“...sucedió lo que Cide Hamete promete contar con la puntualidad y verdad que suele contar las cosas de esta historia, por mínimas que sean” (Cervantes).

Fai desto uns 77 anos e supoño que agora xa ninguén vai protestar por elo.

Alá polos anos trinta, tendo eu menos de dez, don Pedro Boo y Pita vivía no meu pobo a beira da miña casa, na praza que sucesivamente foi chamándose da Constitución, de España e da Constitución.

Era o don Pedro que eu lembro un ancián cabaleiro duns sesenta anos de idade -é dicir, duns oitenta ó cambio-, sempre moi enloitado -non sei exactamente por qué-; cun sombreiro negro, moi redondo, amplo e ben alado; barbas algo bífidas, brancas e longas; cutes tenro e sonrosado; ollos azul-pálido -coido- e un libriño de oracións ben enganchado, mesmo coma se se dirixira a toda presa ó muro das lamentacións. Pero non era o caso.
Endexamais o vin eu dialogando con ninguén.

Tódolos día, cedo, cando as mañás da Praza reloucaban xa co branco regocixo das súas galerías, a pasiños curtos e precipitados, don Pedro percorría, sempre retrasado, un mesmo itinerario. Pasaba primeiro por diante da nosa casa e da do beato Pai Caravantes no Arrabal e tomaba logo polo Cantón e a Ponte Vella para o convento das clarisas en Ranverde, onde chegaba sempre coa misa de don Pepito lixeiramente empezada.

A “Cadela” -que así lle chamaban a campaniña das monxas- repicaba e repicaba sempre meténdolle presa; pero nada.

Por certo que algúns malandares coma os de don Pedro son cousas da cabeza máis que dos pes. Por exemplo, a hiperactividade de Tati era a probable responsable do seu irresoluto camiñar e algún problema infantil descoñecido de Chiquito de la Calzada provocáballe, coma un amago, esa súa especie de precaución rompeovos ó camiñar. Algo desto debía de ter tamén don Pedro. Inda que non é o caso, o seu andar parecíase ó de certos borrachos profesionais que, polas mañás, a pasiños tamén curtos e raudos mostrábanse moi atarefados para disimular. En calquera caso, os pequenos pasos de don Pedro contradicían á súa frecuencia e os seus exactos retrasos á súa impuntualidade. Don Pedro, coma Tati, coma Chiquito ou coma calquera dos borrachos aqueles, debía de ter tamén algo que ocultar. Seguramente medo, xordeira, sadismo ou incontinencia. Calquera sabe.

E outra cousa: aquela nosa gloria local do beato Padre Carabantes, pese a seu orixinal pasamento trasladándose polo Arco Iris dende a súa casa ata un arcón moi ben pintado nas clarisas, nunca foi ascendido a Santo numerario polos romanos pontífices, cousa que no pobo sempre caeu coma un agravio aero-espacial comparativo.

Pero volvendo ó de don Pedro: era a súa unha antiga casa grande, con capela, patio, figueira e pozo. Non sei porqué, os Maseda tiñan dereito a beber nel unha vez ó ano e somentes unha vez -eles, un criado e o cabalo-, privilexio este que xunto coa elección de cura entre pares en cinco ou seis parroquias da Coruña, nunca deixaron de reivindicar; inda cando xa non tiñan cabalo nin criado.

Polo que toca a figueira, próxima ó muro do meu patio, foi obxecto pola miña parte dun primeiro invento robafigos que basicamente consistía nunha caña de pescar con dentes. O meu profesor particular de aritmética, o roxo tinguido Cabiño, inda que nunca tivo tempo de ensinarme a regra de tres nin o funcionamento dos volcáns, si o tivo nembargante para encontrarlle rapidamente un defecto o invento.

E ¿por qué non coller os figos coa man? –díxome un día o moi cabrón.

Pero estou perdendo o fío.

O patio de don Pedro estaba rodeado por una larga galería marrón oscuro e acristalada á que daban numerosas habitacións interiores chamadas italianas -tampouco sei porqué-. A galería aquela tiña un chan de moi encerado castaño, especie de bombo que percutía gravemente baixo os incesantes pasos do ir e vir de don Pedro a mexar (sinistro pizzicato aquel para contraballo e orquesta que logo perseguiume teimosamente en tódolos suspenses da miña vida.
Item máis: entre o desván da miña casa e o da casa de Don Pedro había unha abertura na parede que, se ben algo oculta e dificultosa, permitía a libre circulación dos nenos por ela. O Leandro, eu e outros rillotes tiñamos ben vixiado as saídas de Don Pedro e da súa mandadeira -por máis siñas a Estrela- para invadirlles por alí a casa e se cadra dicirlles misa na capela -lémbrome sempre dun lustroso cadro que había nela e baixo o cal nunca puiden dicir misa a gusto-. O noso principio fundamental nestas incursións era non tocar nada, nin sequera mexar no retrete nin revolverlle os papeis de periódico multifunción que alí había. Pero así e todo algo debeu de notar don Pedro porque un bo día mercou un can lobo que se chamaba coma el e soltouno pola casa.

O tal can Pedro resultou ser parella estable dunha resignada Nelly que había na vecindade e, ámbolos dous, pais do meu moi querido Barry, un canciño que morreu neno nos meus brazos, na cociña, tras unha noite de interminable agonía. Polo contrario, o intransixente e mal encarado can Pedro -probablemente roxo-, terminou sendo fusilado con non sei que cargos polas forzas nacionais.

E volvendo o caso, direivos que naquela época, no seu habitual itinerario matinal, Don Pedro facía día tras día unha breve parada fronte a nosa casa para berrarlle a miña aboa:

-¡Doña Ramona, doña Ramona...! ¡El peligro amarillo.., doña Ramona.!

E logo remprendía o seu camiño a toda presa, con aqueles seus pasiños curtos e fráxiles, como fuxindo das consecuencias da súa noticia.

- ¡Ave María Purísima! –contestáballe doña Ramona sen saber moi ben de que se trataba- ¡Xesús, María e Xosé! ¡El peligro amarillo! ¡Arrenegado sea o demo!

Pero pouco a pouco, como todo, aqueles sustos comezaron a remitir.

E un día, don Pedro, cecáis aburrido xa de que doña Ramona non se lle asustara tanto co do “peligro amarillo”, aventurou con éxito a seguinte variante:

-D o ñ a R a m o n a..., d o ñ a R a m o n a... ¡X a están e n L u g o.!

E efectivamente, doña Ramona reaccionou entón ante a inminencia mobilizando tódalas súas relacións cara a capital para informarse.

Alí ninguén sabía nada de fixo pero a xente -amable onde as haxa- quedou en enteirarse.

Nembargante agora, inda sen información nova algunha e tres cartos de século despois, xa imos sabendo algo: inda que Napoleón houbera acuñado a frase moito antes, o perigo a que se refería don Pedro non era aquel perigo remoto é puramente militar; o perigo que el anunciaba parecía consistir máis ben nun crecemento que nin demográfica nin tecnicamente podería caber xa en sí mesmo, tal como parece empezar a suceder.

Non semella pois que don Pedro lle temera tanto a unha invasión como a unha explosión. As alertas de don Pedro non eran cálculos nin noticias senón medo e premonición.

O seu único erro foi o de alertarnos setenta anos antes do debido.

E para xustificar todo este penoso circunloquio -xa sen doña Ramona, sen don Pedro e sen Praza de España algunha que añorar- soamente nos queda encarecerlles ós cidadáns de Lugo que, facendo honor ós antecedentes, nos avisen sen falta, por favor, en canto vexan chegar un chino.