A primeira vez que lin a novela O señor das moscas de William Golding, sendo apenas un adolescente, chamoume poderosamente a atención o feito de que, entre todos os personaxes, non houbese nin unha soa rapaza. Non entendía por que naquela fábula, na que uns raparigos sobreviventes dun naufraxio que agardaban sós nunha illa deserta por un anhelado rescate, non había mozas. Podería alegar agora que, se cadra, a miña sensibilidade adolescente fora capaz de percibir ao seu redor as turbulentas estruturas dun mundo cambiante no que as mulleres foran adquirindo un protagonismo sen dúbida diferente ao que puideron ter naquela época, para min demasiado remota, na que se escribiu a novela. Pero o certo é que, como calquera outro raparigo da miña idade, non concibía un mundo no que as rapazas non puidesen ter unha presenza abafadora e, polo menos neses anos, desconcertante. É probable que, de escribila hoxe, nun tempo no que se pretendeu, cada vez máis, ir na procura do politicamente correcto, o equilibrado ou o xusto, William Golding as tería incluido na trama, aínda que iso implicase unha máis que evidente, e demasiado doce, mistificación da realidade.
Cando a lín de novo, moitos anos despois, nun momento no que xa a miña formación lectora e a miña conciencia política foran madurando, houbo outro detalle, se cadra máis importante, que esta vez non me pasou en absoluto desapercibido, até o punto de non entender como puido térseme escapado antes. Refírome á necesidade, presente en todos os personaxes, de buscar un líder carismático ao que seguir na procura da desexada supervivencia, aínda que iso remate levándoos, mesmo, ao fanatismo máis radical e á barbarie.
Se cadra, como adoita suxerirse, Golding pretendía presentarnos unha distopía, é dicir, o contrario da utopía proposta séculos atrás por Rousseau ou Daniel Defoe, a saber: que o home é un lobo para o home. Malia iso, pola miña banda, sempre crin que esta obra non era máis que unha alegoría da Segunda Guerra Mundial -á fin e ao cabo publicouse por primeira vez pouco despois, en 1954, e é a contenda o marco no que se encadra- e que a tolemia á que se vían sometidos algúns dos seus protagonistas ao seguir cegamente a un dos raparigos chamado Jack, un guía que os conducirá ao desastre máis sanguinario e atroz, non era máis ca unha clara representación do que sucedera na Europa da primeira metade do século XX.
Precisamente dos perigos desa fe cega nos guías, carismáticos ou non, fálanos nun ensaio recente, No poder e na enfermidade (Siruela, 2010), David Owen, ex ministro de Exteriores británico e psiquiatra, quen analiza o xeito no que os trastornos de moitos líderes mundiais afectaron a un bo número das súas decisións políticas e, xa que logo, ao propio desenvolvemento da historia. Tamén as imaxes que, a través dos medios, nos chegan desde hai uns meses de algúns países árabes, como Tunes, Exipto ou Libia.
Resulta case imposible non emocionarse ante a espontaneidade deses mozos e mozas que se xuntan nas rúas ou prazas, unidos grazas á forza das novas tecnoloxías fartos do poder omnímodo dos sátrapas que os gobernan. Resulta case imposible non querer crer que, se cadra, como en A peste (1947) de Camus -outra marabillosa novela sospeitosa de alegoría- esta forza organizada de moitos, aos que se intúe dotados dun profundo sentido crítico e afastados daquelas masas exaltadas que seguían con fanatismo aos seus deuses de carne e óso, non poida traer agora novos aires de revolución democrática e liberdade a todo un mundo sometido durante demasiado tempo ao medo e á humillación vivida baixo o abafador e desacougante sometemento aos ditados dun só.
