Os Gángsters

Hai xa bastantes anos, nunha feira do libro antigo, merquei todos os fascículos dunha colección titulada “Os gángsters”, que a editorial Sedmay, de Madrid, sacara á luz en 1974. Nela facíase un percorrido, entre minucioso e novelesco, polas vidas nada exemplares dalgúns dos máis reputados (é un dicir) protagonistas da historia do gangsterismo da primeira metade do século XX. Johnny Torrio, Al Capone, Big Jim Colosimo, Arnold Rothsein, Lucky Luciano, Dillinger ou Bonny & Clyde eran algúns deles. No limiar que introducía a obra, os editores tiveron, con todo, a sensata precaución de advertir aos seus posibles lectores da violencia que poderían atopar nas súas páxinas e de que, de ningún xeito, pretenderan facer unha apoloxía da forma de vida destes personaxes, en todo caso trataran de analizar as posibles causas sociais que xeraron aquel fenómeno, “o terreo no cal puido crecer e desenvolverse, e os erros cometidos polos homes encargados de desarticular estas organizacións”.

Non entendo nada de economía. Se cadra porque, como dicía Vicente Risco, os que somos pobres non estamos dotados para comprender unha ciencia tan nebulosa e, engado eu, paradoxalmente inexacta. Non entendo nada de economía e quizais por iso asisto entre resignados boquexos e unha incómoda tensión, ao desfile de novas que, nos últimos tempos, pasan continuamente pola televisión, a radio ou a prensa nas que xa non se fala doutra cousa. Tento lembrar desde cando sucede isto pero teño a estraña sensación de que parece coma se non existise un antes no que se podía disertar alegremente de calquera outro tema, talvez máis banal, pero tamén, a miúdo, máis enriquecedor.

E emporiso, malia ese solemne fastío que me producen estas informacións, non deixo de experimentar un intenso calafrío ao ouvilas ou lelas. Dúbidas sobre as pensións (aínda que a crise demostrase a solidez do sistema público), adiamento indefinido da idade de xubilación, ameazantes anuncios de baixada de soldos e de aumento de horas de traballo, constante crecida do desemprego, anunciada crise das caixas de aforros ou dramáticas historias de familias enteiras endebedadas e arruinadas ás que lles embargaron a vivenda e, case, a alma. E sobre ese fondo apocalíptico, a imaxe daqueles que, aínda sendo os causantes de todo, permanecen imbatibles ou apenas danados, recibindo o respaldo de políticos e institucións.

A miña xeración e as seguintes, nacidas case ao mesmo tempo que a democracia, foron, en comparación coas anteriores, quizais as que tiveron un maior acceso á formación universitaria, pero tamén as que atoparon máis problemas para que iso se traducise nun emprego acorde coas súas capacidades e, xa que logo, nunha vida máis acomodada ou nunha vivenda digna. Na miña manifesta ignorancia sobre cuestións económicas, leo na prensa que moitos mozos titulados poderían emigrar a Centroeuropa na procura dun traballo digno e medito sobre iso ao mesmo tempo que, como os autores daquela colección dos anos setenta, pregúntome sobre as posibles causas deste novo fenómeno. Pregúntome tamén onde foi a parar o diñeiro que en tempos de bonanza puido investirse en investigación e desenvolvemento, garantía para todo crecemento futuro. Quen sabe a resposta, dígome a min mesmo mentres pecho o xornal e miro pola ventá dunha cafetaría dun barrio do arrabalde dunha cidade calquera e, no solpor deste domingo invernal, albisco o cinsento horizonte que me ofrece a imaxe pantasmal e desoladora de incontables ringleiras de edificios deshabitados que se estenden cara ao infinito mostrando nos seus baixos os alegres carteis de múltiples sucursais bancarias.