Moitas veces un xesto a tempo vale máis que mil palabras. Sobre todo nunha época na que os xestos escasean e as palabras abundan. E non ando a pensar nas palabras boas -como beleza, amizade, verdade
-, esas que sempre son necesarias. Estou a pensar nas outras, nesas que tanto proliferan, por desgraza, na vida cotía de hoxe. Estou a pensar nesa verborrea infame e contaminadora, polo que ten de ameazante, que tenta facernos mirar para outro lado sen deixarnos ollar de cara a realidade. Estou a pensar nesas palabras que representan ese xeito de expresión miserenta e basta que se ten enquistado no espazo público e político e, asemade, tamén en moitos medios nos que o insulto, a denigración e a falsidade fican á orde do día. Estou a pensar nesas palabras erradas ás que non lles queda nin sequera o consolo dunha sabia rectificación, senón que, por riba, quen as profire persevera con necedade e impertinencia no erro. Esas palabras que xustifican todo o inxustificable, desde o alcume sexista por parte dun personaxe público a unha ministra, ata a configuración dunhas memorias nas que, non só non se piden desculpas por unha guerra ilegal, senón que, por riba, téntase xustificar e lavar a imaxe de quen a ordeou. Penso tamén nesas outras palabras de locutores de radio e televisión que constrúen o seu discurso sobre o desprezo e a falsidade.
Hai días, un editor amigo dicíame que non hai que sacralizar o libro, pois libro é Mein kampf e libros son os manuais de guerra de Al Qaeda. Por iso penso que, en contra do que antes cría, tampouco se pode sacralizar a palabra, pois, do mesmo xeito que pode servir para unir, tamén serve para aldraxar.
Por iso pareceume o outro día tan reconfortante o xesto de Agustín Fernández Paz ao rexeitar o Premio da Cultura Galega. Os escritores -e iso el sábeo moi ben- son os verdadeiros gardiáns da palabra. Ninguén coma eles para tentar expresar a través dela o inefable. Foi o poeta inglés Samuel Taylor Coleridge quen dixo que a poesía eran as mellores palabras na mellor orde.
Fernández Paz, que manexa as verbas como ninguén, apenas precisou facer uso delas, se cadra consciente da forza do seu xesto nunha época na que, por desgraza, tamén os bos xestos escasean. Ten que ser difícil rexeitar un premio e o recoñecemento que conleva. O seu foi, pois, un xesto valente e, sobre todo, sumamente coherente. E son tamén valentía e coherencia outras dúas palabras que tampouco hoxe abundan nos manuais de hipócrita correción política de uso corrente.
Fernández Paz non precisou, xa que logo, moitas verbas. Fixera xa uso abondo delas, como el mesmo dixo no conciso comunicado que enviou aos medios, en diversos foros aos que remite, entre eles a web da plataforma Prolingua. Desde alí realizouse un inequívoco chamamento á sociedade e a todas as forzas políticas para recuperarmos o camiño da concordia a través dun novo consenso lingüístico. Unha concordia, dicían, que só pode articularse concibindo a lingua como parte esencial da nosa riqueza, nunca como problema. Para eles, e tamén para Fernández Paz, a aceptación deses premios sería un xeito de utilización política partidista por parte daqueles outros que fan agresións contra a mesma cultura que se finxe exaltar con protocolario boato.
Malia iso, no seu comunicado o escritor chairego reservou tamén unhas poucas e agradecidas verbas para os membros do xurado pola concesión dun premio cuxo mérito non quixo personalizar en si mesmo, senón en todo un colectivo de autores que, coma el, contribuen con forza a universalizar a literatura infantil e xuvenil galega.
Bondade e modestia, amais de valentía e coherencia. Grazas Agustín.
