Nos faiados da memoria

Cando me piden que escriba algo sobre o San Ramón, agroman inevitabelmente o meu recanto infantil e os pousos que foi deixando o paso do tempo e da vida, chegando axiña á conclusión de que nada é como era, sobre todo a paisaxe humana e urbana.

De orixes en San Xoán do Alto ou San Xoán de Alba, só viña a Vilalba algunha ca outra feira, cando tocaba, mais nunca faltaba á festa grande por teren aquí familia os meus proxenitores. Aseado acorde cos tempos en tina de zinc e se cadra estreando unha camisa nova feita dunha vella de meu pai, subía á baca do coche dos Veigas, que chegaba ateigadiño por ser a penúltima parada. Digamos que comezaba a se romper a miña monotonía, que seguro nada tiña que ver coa dos nenos da Vila. Novos olores dábanme a benvida. Dúas árbores de follas ovais e casca lisa e griseira diante a daquela Casa do Concello e Cárcere (hoxe Casa da Cultura) chamaban a miña atención polas súas flores arrecendentes con carola branca e unhas bagas negras como froito que alguén axiña me aclaraba que eran velenosas. Arrecendo tamén gastronómico, sobre todo o que transcendía a porta da Casa Anduriña, que aínda conserva esa arte do bo facer na actualidade.

Viña logo a misa, a procesión e o concerto na Alameda, onde se me fai presente un fermoso quiosco da música que a insensatez dalgún rexedor eliminou en aras da modernidade sen caer na conta de que pasado e presente poden harmonizarse sen problema. Entremedias algún “sobre sorpresa” da Casa Gayoso, ou un “orange” no Roca, bar de máis querenza popular ca o Fornos, seica da clase media, ou do Casino, da clase alta.

Pola tardiña troula no Campo da Feira, verxel de álamos e castiñeiros centenarios que algún irresponsábel arboricida fixo desaparecer contranatura, ante a desaprobación pero tamén a pasividade popular, para trocalo en cemento. Co tempo teño escoitado de boca dun bo amigo que ao Severino, o barbeiro da Praza, seguramente nunha reflexión profunda e silandeira, esvarábanlle as bágoas polas meixelas ante tan descomunal e condenábel atentado á Natureza. Alí, entre as árbores, o carrusel, as lanchas, os coches de choque… facían as ledicias da xente miúda escasamente o tempo que duraba a volta de rigor. O demais era ilusión.

Hoxe, coa perspectiva de adulto, teño para min que as festas eran momentos de culto ás relacións humanas, nas que a xente se xuntaba sen temor a que, coma nas feiras, a autoridade ordenara “disolverse”. Eran coma unha extrapolación da vida habitual nas prazas, lugares que sempre fixeron pobo, en evidente contraste coa sucesión de casas do urbanismo actual.

E no horizonte inmediato, rematado o San Ramón, a Nosa Señora da Guadalupe “de lonxe”.