¡Que curvas máis curveadas ten a estrada local, señora!. Son, señora, circunferencias a medio trazar que suben coma despistadas para logo ires debruzándose descaradamente, arrogantes e asoberbiadas. A vía, en ocasións, case se fai sendeiro cabritísimo e hai que pór tantísima atención, para non perder a guía, que o condutor do auto non pode ollar a imensidade dos guizos montesíos nin a marabilla dos vales que se ofrecen aos pés. Todo isto xa o sabe vostede, señora. Non sei para que llo conto se o falamos antes do xantar e na sobretarde.
Sei, porque mo dixo vostede, señora, que lle compracería ter por escrito a miña impresión sobre a xuntanza e, se fora posible, que lle compuxera un cantar coma os que saen arringleirados no libro das cantigas, que lle adiquei.
Escribir relatando a tarde, si, señora; mais o cantar que me solicitou dame a alma que hoxe non vai ter disposición. Xa veremos. Vou seguir co propósito de contar, logo, se o ánimo se aguía, rebentará, se cadra.
Seguindo, sen máis circunvalacións, despois das sarillosas curvas da estrada, na planicie grande, no centro, coma un embigo do val: a súa casa. Sen máis concrecións.
Estoulle agradecido pola xentileza. Que xa debería ter expresado de primeiras, por sentido e por amosar crianza. Moi ben, señora; moi recollido e cortesmente tratado. Eu, ¡eu!, entre sete copartícipes, grandes negociantes e persoas de moitísima altocracia, permítamo escribilo así. É vostede unha anfitriona excelentísima, no seu caso aplicado en tridimensión: por debido, polo infundido e polo natural do ser.
Unha miga apaiolado sí que me sentín. Cando estou amediado entre tanta alcurnación xórdeme a parveira e non me fían palabras asentadas. Atropellanseme unhas coas outras, loitan as rebeldes coas baldías; as de ocasión coas radiofónicas; as verdes coas maduras; as torpes coas lúcidas e as craras coas obscuras. Todas queren baixar por xunto e por xunto quedan aló, no meu adentro, en nós apretadísimos, e cáeme unha mudez extraordinaria. Ou seña, señora, quédome babeco, panoco, paio e papón. É dicir: coma un imbécil total.
Agardo que entenda, que non é para menos ó escoitar uns falares con tanta prosopea tan ben prosodiacada. A min, señora, nun arrebato de sinceridade, por sair nin me saía o acento da risa, que é da banda da Estrada, non de A Coruña, rexo e mariñeiro.
¡As ciencias da política! Máis ca ciencias son as conciencias de cada un dos que se sacrifican polo pobo en aras do nóso benestar. E que para o beneficio do pobo votador, é necesario que éles teñan bencina dabondo, quero dicir, medios suficentes para traballar folgadamente. ¡Vaia, señora!, quero dicir, que teñan tempo, para teres moito tempo, para pensar e estaren recompensados, con dignas soldadas, que para iso traballan por dobre: arduamente na práctica política e nos seus postos profesionais, que non poden abandoar así como así. Son adaís de moito saber que redobran esforzos en xornadas esgotadorísimas. ¡Pobres!, é que non teñen un segundo nin para mexar. E vostede disculpe, señora, o recurso orgánico-fisiolóxico.
Mais, cando un, coñecedor de que se tronzan os úmeros e de que suan as neuronas batendo o cobre a brazo rompido (deixeme expresalo así con ista barondancia, señora), un non pode por menos de enrifarse cando entre persoas (mire vostede ben que non escribín, xente) escoita, coma se fora desguiado, un tremendo exabrupto telefónico, nin agochado, nin disimulado; aberto pola necedade alcoholimetrada:
- Estoy hasta el culo de decírtelo. Y te lo repito por activa y por cursiva: espabila, hombre, que para algo te puse ahí. Arréglame eso y punto.
O eco das pedras bonitas, sen vergoña, repetía: ...puse ahí... y puntoo.
Eu sego pensando que ó outro lado do moviestar, vodafón ou do que seña, non estaba ninguén que tivese que ver coa ciencia da que escribín antes. Seguramente non era un mandado, un mindundi, un paria, un pernas cobizoso (como eles dicían) sería un empregado acostumado a recibir chamadas en sábados pola tarde.
Señora, quero pensar iso. ¡Tiña que ser iso!.
Xa viu que me despedín coa cortesía que me foi posible. Non me miraron aos ollos, señora. Nin me miraron. Díxenlles un adeus apaiolado, que aínda non sei como me saiu intelixible. Non parei ata alí, xa sabe, ata a vila maior. Aventeime un cacho.
Ao resubir o meu auto quedei parado ollando a uns corvos perguiceiros que estaban apatados na póla dun pino. Pensei: están á espera. Como vostede sabe, señora, os corvos son carroñeiros. Pousarían ao vezo. Sí; seguramente estarían en vezo.
¿¡Isto vénme á correspondencia con algo!?. ¡Sí!, con algo difuminado no supraescrito.
Son sinceiro, señora; veraz e comedido. Pasouseme o tempo das pedras.
En canto ao seu pedido dunha cantiga persoal, esta noite non me sae nada. Postos a confesarse, confésome, señora: escribo nun estado bastante caído. Vostede merece unha composición, senón marabillosa, que iso non creo que me sexa posible, polo menos leda, con certo cacume e bonita retratación.
A falta da orixinal deixolle unha, que non é da Quenlla, que tanto nos gosta. É de compostura popular; tradicional. Foi recollida por Leilía, na parroquia de Zobra, Concello de Lalín. A min engaiolame. Especialmente cantada por Leilía, grupo integrado por mozas cantareiras e pandereteiras de Santiago: Felisa, Monserrat, Ana, Patricia, Mercedes e Rosario. Cando vostede seña ramista, señora, fará unha excepcionalidade para as festas da parroquia, se é que Leilía ten libre a data. Falaremos. Non son seu representante, pero por vostede, señora, fágome contratador de Leilía por un día, ou por dous. Saúdos ó señor de Pontevedra.
Ai lelelelelo, ai lelelelooo;
ai lelelele, lele, ai leleleláaa.
Ai lelelelelo, ai lelele...looo;
ai lelelele, lele, ai leleláaa.
Heiche botar un meigallo,
heiche facer un conxurooo.
Hei facer que pagues alto
o prezo do teu orgullo.
Vai dando a volta guapo,
vai dando a volta,
que quero ver a cara
que tes agoraaaaa.
Que tes agora, guapo,
que tes agora.
Vai dando a volta, guapo,
vai dando a voltaaaaa.
Heiche facer mal coa vista,
heiche roubar o alentooo,
para que camiñes torto,
para que te leve o vento.
Vai dando a volta guapo,
vain dando a volta,
que quero ver a cara
que tes agoraaaaa.
Que tes agora, guapo,
que tes agora.
Vai dando a volta, guapo,
vai dando a voltaaaaa.
Despois do supraescrito: Apreciadísima; pola parte de A Estrada cando non se quería contar ás craras quen dixera un dito, ou realizara tal ou cal feito, recorríase a dicir: ... díxoo (ou fíxoo) un señor de Pontevedra. O cal non quería expresar que fora literalmente desa provincia ou poboación, podía ser de A Coruña ou de Ourense; de Lugo, xamais, daquela os nenos sabiamos que existía Lugo por repetición memorística provincial, o mapa da parede bastante tiña con cargar con España e Portugal. Ademáis, como pingaban goteiras, sen consideración xeográfica algunha, a parte da provincia de Lugo estaba ensoupadísima e non se ollaba nin papa.
Bueno, imos ver, señora, amiga, esta é a crenza miña; o meu recordo. O meu, o que conto eu, que ó mellor algún compañeiro colega de escola si que avistaba algo. Deixoo concreto, propio e persoal, non vaia ser que algún deles se me mosquee, colla un rebote de repenicación e teña que ir eu dar explicacións sobre ciencias cartográficas e de pingas do tellado polas que me perdería.
Non quero aquilometrarme por unha escrita, señora. Polo presente, a estrada Lugo-Santiago está pobrísima, con eses ó dereito e ó revés: Guntín, Palas, Melide...
Hai máis alternativas: Lugo-Guntín-Monterroso-Antas-Agolada-Lalín-Silleda e...A Estrada. Ou dirección A Coruña, por Teixeiro. Pero non é caso, que de Lugo a Guitiriz, pola autoestrada, ensimismase un e baixa o acelerador tentadoramente sen caer na conta que non se pode ir a máis de 120. Facendo abstracción das leises abolitineadas, a certas idades non lle acae a un correr coma un tolo rematado, que as denuncias ou multas poderían chegar e tería que afrontalas. Para facerse o parvo, tamén nesta materia, precísanse gromas de moita pillería, mover fíos e utilizalos con sutileza. Os que non sabemos, nin queremos, nin podemos, metemonos unha alegría lembrando os cantares Vai dando a volta de Leilía e a Pandereitada de Outes.
...Sei cantare e sei bailare
e tamén faserme o tonto.
Como son o fillo séptimo
hei saber aljo de todoooo.
Ai lelelo, ai lelé, ai lelelo,
ai lalalaaaa...
Aló vai, señora! O máis tremento e bruto quedou entre as paredes da súa casa. Alí estará refervendo, que eu perdín todas as memorias das bravucadas. Entre as indiscrecións provocadas polo bebido e as animaladas presuntuosas e presumidas existe unha liña nídia: as primeiras, son case involuntarias saídas da quentura do viño e dos licores, e do moito falar; as segundas, torpes fatuidades, propias das novas altocracias da democracia.
Un amigo meu, Tonecho Villamor, ten unha teoría: se queres saber algo pola boca de alguén, nono interrogues; ¡dálle viño!.
Relín o escrito e mesmamente semellan dous cachos sen conexión, traballados con diferente tractor (ía dicir vacas, pero agora as loiras non se empregan para o mester, senón para carne, que deixa pouco; e as de produción, para leite, que aínda renda menos). Aseguro que os escritos están arregados na mesma xeira, co mesmo arado; labrados con parsimonia, coma se me sobrase tempo.
Vostede, señora, merece recibir un escrito non demasiado atortelado. E, sendo público en Galiciadixital, hai que tentar de non rachar as paciencias das olladas bondadosas.
Por respecto, señora; por consideración, miramento e repecto. E por compadecemento do aguante e da resignación alleos, e propios.
Pandereitada de Outes
O raposo vai ó monte,
pola rodeira do carro,
leva os ollos na cabesa,
e o cú debaixo do rabo.
Verbo xido, miña purria,
que intervás pola areona,
héiche de valdri-los surrios
e rosmarche na morrona.
Ai lelelo, ai lelé, ai lelelo,
ai lalalaaaa...
Son de Outes, son de Outes,
e nono podo nejare;
miráime pra miña cara,
o leite que podo dare!
Heime de casar hojano,
anque seña co raposo,
héille de afeitar o rabo
pra que seña vanidoso.
Ai lelelo, ai lelé, ai lelelo,
ai lalalaaaa...
Sei tocare e sei bailare,
tamén sei faserme o tonto,
como son o fillo séptimo,
teño que saber de todo!.
Miña nai como era probe
fixo as papas nunha ola,
eu como son fillo dela
o que é rico que se foda!
Ai lelelo, ai lelé, ai lelelo,
ai lalalaaaa...
Cantar. Sí, señora; cantar é o que me queda.
Vai dando a volta juapo,
vai dando a volta,
que quero ver a cara
que tes ajoraaaaa.
Que tes ajora, juapo,
que tes ajora.
Vai dando a volta, juapo,
vai dando a voltaaaaa.
