O Tute dos mortos

Talvez ninguén crea isto que vou contar. Aconteceu cando me dirixía de Lugo a Piornedo visitar un amigo. Ao chegar a Becerreá, aparteime da estrada nacional sexta e circulei por estradas angostas e cheas de buratos. Chovía a arroiar. Chovía de tal xeito aquela tarde que por intres non souben se ía cara alí, ou cara alá, ou cara acolá, ou cara a calquera parte. Xa escurecía cando unha aldea agochada entre dúas montañas se me cruzou no camiño. Unha casa, máis casas, unha tasca. Detiven o coche, apagueino, baixeime, molleime, entrei na tasca, cheguei ao mostrador que estaba ao fondo. Un mostrador alto rematado por riba con pedra de mármore. Unhas mesas, unhas cadeiras, unha porta, unha ventá. Nunha das mesas catro homes vellos xogaban aos naipes. Unha muller tamén vella estaba tras da barra, adurmiñada coma unha figura nun museo.
-Boas tardes -dixen.
-Boas -dixo a figura.
Lle pedin un café con leite. Esperei un bo cacho. Chegou primeiro o recendo. O café era de pucheiro. Mentres agardaba polo café ollei os catro vellos que seguían xogando. Pensei. "A que xogarán eses homes?" “¡Semella o tute!" "Non, non rifan!" Aparentaba raro. Non falaban. Non se ollaban. Non cantaban as corenta. Pensei se serían mudos, porque o tute non o é.
Sorbín o café, pouquiño a pouco, moi de vagar, pausa-damente, moi saboroso. Achegueime máis aos vellos para ver a partida máis preto. Moi curioso, cheo de curiosidade. Non me dixeron nin chío. Fiquei alí ollando para o xogo, caladiño, xa eramos cinco os mudos; eles cos naipes na man e eu coa cunca do café. Dei outro groliño facendo un pouco de ruído coa gorxa. Olláronme.
-Perdón -dixen.
-Está perdoado -dixeron e seguiron xogando.
A vella non me quitaba os ollos de enriba, non se movía tras da barra de mármore de cor branca con algunha veta de cor negra. Volvín ollar para os xogadores, cos seus naipes, co seu cu sentado. Logo, despois de examinar as catro pantas-mas agardando non sei que cousa, a ver... Achegueime á ventá, negra, xa era noite. Seguía chovendo a ballón. O aire empurraba as gotas de chuvia contra os cristais da ventá con tanta forza que semellaban as ánimas petando ás portas do purgatorio. Axiña, un arrepío comezou a subir e baixar polo meu corpo. Subía, baixaba, baixaba, subía coma un ascensor. Nada, ninguén entraba na tasca. Fóra todo estaba escuro. Mirei o reloxo que colgaba dunha parede pero non se lle movían as agullas, estaba parado, non se oía o tic, tac, dun reloxo vivo, semellaba un reloxo morto polo que non pasaba o tempo. Achegueime de novo aos catro vellos que xogaban a partida do silencio. Os ollos da vella me seguían, me seguían seguindo cada vez que me desprazaba. Me puxen de costas a ela e de fronte aos xogadores. A vella me alongaba os nervios coma gomas coa súa ollada de sapo. Non aguantaba máis, sabería por qué os vellos xogaban desa maneira frenética e tan caladiños, e saberíao axiña para liscar de alí. Non quería marchar sen indagalo. Chamei a atención dos vellos. O que estaba á miña dereita olloume.
-Oia -dixen.
-Diga -dixo o vello.
-Perdoen outra vez que os interrompa coas miñas preguntas pero é que teño curiosidade pola maneira tan caladiña e tan frenética que teñen vostedes de xogar ao tute. Vostedes non paran un intre nin para comentar as xogadas.
-Non lle penso que o tute teña nada de curioso -dixo o vello.
-Xa, o curioso é que vostedes non falan ni para can-tar as corenta, semella raro.
-xa nos decatamos -dixo o vello que falaba case sempre mentres os demais concordaban con movementos de cabeza de arriba abaixo e de abaixo arriba.
-É costume cando se xoga ás cartas rifar, cabrearse -falou un coa voz cansa que estaba á miña esquerda tomando a palabra na conversa-. Iso aquí tamén pasaba antes. A xente xogaba, rifaba, berraba, alzaba a voz pronunciando xuramentos e pelexándose. Os xogos aquí eran coma vostede imaxina e eu xa lle digo.
-Eran? -preguntei facendo énfase no pretérito imper-fecto do verbo ser-. Logo agora xa non son?
-Verá, aquí non pasaba un só día sen unha pelexa, para nós era a guerra -seguía a falar o mesmo vello da voz cansa.
-A guerra? -preguntei outra vez forzando o mesmo verbo.
-Si señor, era -volveu asentar o antigo-. Nós xogaba-mos todo, as casas, o gando, os cartos e até as mulleres. Todo iso transformou a nosa natureza humana converténdo-nos en bichos, en bestas destrutoras, peores que o lobo e máis temidos que o orco, as aves de mal agoiro e os alláparos. Pouco a pouco unha química apaixonada do asasinato xunto con doce desequilibrio nos puxo unha escopeta nas mans e disparamos contra os nosos semellantes coma se fose unha declaración de amor por eles. Xa ve, uns amores fan da besta un home e noutros, no entanto, coexisten a entrega e a destrución nos que o amor e o odio se nutren da mesma substancia. Pero no amor ao xogo non, señor, o amor ao xogo participa só da química exaltada do asasinato.
O vello rematou de falar e quedou en silencio sen deixar de xogar. Como falaba aquel vello! Quedei apoucado, fodido, turbado, abouxado, inmóbil, divagando en penosas imaxinacións. Deille outro groliño ao pouco café que me quedaba na cunca. Camiñei cara ao mostrador e pousei a cunca enriba. Todo estaba en silencio. A vella estaba alí, ollándome, fixamente, friamente. Por un intre non souben se fuxir a toda présa e pedir axuda, berrando, lanzando feros ouveos ou se pedir outro café ou non pedilo. Se o pedía falaría coa vella e non quería falar. Dei volta cara á mesa onde se xogaba ás cartas. Non sei porque o fixen pero fíxeno. Gargarexei para chamar a atención dos vellos.
-Entón queren que crea que nesta tasca houbo sangue por mor do xogo?
-Así é –me contestou un vello con toda serenidade-. Nesta tasca. Todos nós, os que ve agora aquí e outros máis intervi-ñemos nas masacres. Por un intre me crin vítima dunha chanza, dunha tomada de pelo, pois non era para menos.
Entón, aqueles homes, aquela muller, eran almas en pena? En silencio dei volta e camiñei cara á barra coa idea de pagar o café e fuxir a toda presa.
-Que, home. Esclarecida a súa curiosidade? -por fin espertou a vella.
-Pois si, señora -dixen pensando que lle contestaba a unha momia e pretendín a conta.
-Non é nada home, non é nada!, aquí non se paga con cartos, os cartos nesta taberna non se empregan, non serven, nada valen, para nós non teñen valor. Hai moito tempo o egoísmo fixo caer as xentes desta aldea nunha desgraza. Así que váiase porque o diñeiro dos seus petos pode engaiolar os malos espíritos e perturbarnos a paz. Calou, non deu un pestanexo, quedou coma o reloxo da parede. Camiñei coa mira posta na porta. As miñas mans tremían. Tiven medo ao saír e atoparme cun xentío de ánimas agardándome. Talvez eran xeracións. Xa era noite e é na noite cando as ánimas saen da escuridade. Tiven náuseas, saín, escoitei murmurios, quizais do vento que laiaba. Apoiado na parede negra da noite intentei chegar ao coche. Non sabía se me empurraba un rebulicio de xente ou o forte vento que sopraba. Os murmu-rios se filtraban na escuridade coma se a escuridade tivese gretas. Eu ouvíaos diante de min, detrás de min. Notei frío, notei calor. Por fin entrei no coche. Dentro ouvía outra vez os murmurios de moita xente. Eran coma o aire cando pasa que se deixa percibir pero non se ve. Arrinquei o coche, prendín as luces, tiña xeada a alma. Pisei o acelerador. Enfronte de min se presentaron unha multitude de camiños. Un que cara alá, outro cara a acolá, e outro e máis outro. Tomei un deles e por fin lisquei ás catro rodas coma se fose perseguido polo diaño.
Cheguei a Piornedo moi tarde, case ao amencer. Contei a historia e a ninguén lle pasara cousa igual, nin se lembraban de tal aldea con cantina da que houbera noticias de ningunha masacre.
Tres días despois á media mañá partín cara a Lugo sen intención de determe en ningures. Non lembraba o lugar onde podía atopar a aldea. Faltaba pouco para o mediodía. Ao lonxe albisquei dúas montañas cunha conca entre elas que me eran coñecidas. Detiven o coche e vin unha terra baleira, sen casas, sen camiños, nada. Dei un paseo polo lugar e aproveitei para estricar as pernas. Me caeron algunhas gotas de chuvia no lombo. Cando ía paseando o meu corazón se detiña, latexaba e se volvía deter. Naquel lugar só se vían toxos, pedras e moitas pozas por mor do que chovera. Os meus ollos movíanse, percorrían toda a terra recobrando recordos aos que acudían pantasmas e escuridade. Mirei recuncho a recuncho. Lembraba que estivera alí antes cando o ceo se enchera de estrelas aínda que daquela non se viran. Quizais os pantasmas aparezan pola noite e desaparezan co día pero esta vez non me quedaría para indagalo. Camiñei cara ao coche coa intención de marcharme cando ao lonxe vin uns papeis destinxidos, espallados polo chan ao abrigo dunhas pedras. Me acheguei a eles e ao collelos quedei abraiado, era unha presa de naipes...