Volvo a escribir despois desta paréntese de xa nin sei cantos meses. Este inverno pasou de todo, pero con dicir que foi un inverno de posguerra, quedará explicado. Para min, o máis importante, o que xustifica o meu silencio, o silencio nestes papeis, pois noutras cousas, doutras cousas, nunca tanto lle din á tarabela: ¡Casei! Debe ser a primeira cousa na que non obedecín á miña avoa, que dicía: Caseime e apedreime, pois, de solteira roupa nova, e de casada, remendada! No meu caso, nunca mellor vestín, e nunca tanto me rin; co rin da risa, e non co rin de ruín.
Deuse o caso de que aló atrás tiven unha avaría, e non houbo forma de atopar a peza necesaria, así que, en última instancia, apelei á competencia, e fun falar co chofer de Trigo, co señor Avelino. Cheguei cando estaba atendendo a unha rapaciña de gafas, algo miúda pero xeitosa, desas que aínda teñen, que aínda conservan, o sorriso da inocencia, cousa que un home sempre nota á primeira ollada, sen que precise certificado médico, e logo que iso escasea actualmente. Pedín desculpas por se era inoportuna a miña irrupción, e de paso a miña interrupción, pero a resposta do señor Avelino foi:
-Xa saberás que agora que depuraron aos mestres, a tódolos que non fosen camisas vellas, a Normal está enxameando, e saen profesoras da categoría desta. Mellor dito, esta é das máis listas que coñezo. Eu tráiolles a cántara do leite, aquí para a Quiroguesa, e á volta esta moza mete nela o que lles queira mandar a seus pais. É de Rois, pola estrada de Mosteiro...
Polas ganas, houbéselle bicado a man, pero igual lle resultaba ridículo, así que lle din un apertón de mans suaviño, para non esfarelarlle as súas coas miñas, que están de acariciar volantes de auto, brutos coma a chavella dun carro. Naquela ocasión non puiden entreterme, que tiña que arranxar o coche para saír o antes posible, que xa se facía tarde, e máxime en días curtos, pero pedinlle permiso para vela outro día, que tiña a curiosidade de preguntarlle por uns parentes meus, tamén de Pol, dos que non tivera novas desde a guerra. Aceptoume, e..., comezou o noso noivado! ¡Para que digan os esculcadores, eses intermediarios do amor, que non hai namoramentos á primeira vista!
¡Deus, que guapo é casarse cando se fai coa plena decisión de aguantarse mutuamente por días de vida! ¡Non hai sociedade máis perfecta!
O primeiro que me dixo ao saír da igrexa foi:
-Nesta cerimonia debíamos cambia-lo nome...
-¿Que dis? ¡Iso sería se profesases de monxa, pero ti o único que profesaches foi Maxisterio!
-Debíannos chamar Adán e Eva, pois, se non resultamos estériles, imos ser a orixe dunha familia, ¡outra! O que nos faltará é ter un paraíso...
A miña contestación, e consígnoa aquí para que nunca se me esqueza, saíume do peito, máis que da cabeza, polo improbable que me será cumprir a promesa que lle fixen:
-¡Teralo, meu amor, pois aínda que teña que emigrar para conseguila, compraremos unha finca, na miña aldea ou na túa, plantarei árbores, teremos fillos, e construiremos unha casiña, da que serás dona e señora...!
De momento, a casiña que temos é alugada, na propia Fonsagrada; como ela naceu cerca dunha fonte, da súa, da de Rois, buscamos a vivenda nas inmediacións da Sacra..., e aquí vivimos, e non en Lugo, para non ter que durmir xebrados. ¿A lúa de mel? ¡Que mellor lúa, e que mellor mel que estes da Fonsagrada!
-.-
Despois do permiso nupcial, de novo, a guiar! A nova situación ten as súas novidades: Ata aquí, a miña preocupación era non deixar viúvas ás mulleres dos viaxeiros, pero agora son máis, pois hai que sumarlles a miña, así que, como lles din aos toureiros, sorte, vista, e ao touro! Logo está que polas mañás, e iso que son bos eses colchóns do Alameda, non me daba pereza, ningunha, levantarme. ¿Hoxe? Hoxe segredo de estado, de estado civil!
Non é que estea descontento con este oficio, pero a verdade é que..., que sinto que a miña dona non poda seguir en Lugo, que xa estaba afeita. Claro que non hai mal que por ben non veña, pois a Fonsagrada está máis alta, máis cerca do Ceo, así que, de momento, no Ceo nos sentimos, e vivimos!
O que non me gustou do casamento, e iso que oficiou un parente dela, foi que a ameazase na Epístola: "Las casadas vivan sujetas a sus maridos como al Señor!". ¡Ese rito hai que cambialo! Nada máis acabarse a Misa, cando se nos achegaban os invitados para darnos os parabéns, fíxenlles un alto coa man, para dicirlles: Un momento, que me vou recasar..., porque non lle permito a esta muller esa submisión que lle impuxo este Cura. ¡Por ante Deus, e diante de todos vosoutros, renuncio a esa subxección, por días de vida, que imos de gananciais, ou..., ou non hai trato! Ríronse todos; todos, menos o Crego.
Póñoo por escrito para que ela me castigue se de aquí en diante deixo de portarme en réxime igualitario. O único que lle esixo é que, feo ou guapo, novo ou vello, só mire para min con iso que chaman paixón, comprometéndome a aparta-la vista cando suban ao coche outras mozas. Comprométome a miralas só platonicamente, coma quen contempla ás virxes da Igrexa!
A todo isto seica hai un gran problema: Que me casei cunha Mestra, e como lle dea por educarme, con palmeta ou cousa así, voulle dicir que farei coma o home desa Mestra de Córneas, que seica pon el a escola, no sitio dela..., porque a Mestra prefire arar coas vacas! Iso contan, pero igual é chiste, pois a xente, por falar, o que non sabe, invéntao!
-.-
O carnaval chegou de sorpresa, pois agora, ao estar prohibidas as caretas e demais festexos, o que se anuncia é o Mércores da Cinsa. A única carnavalada, a única picardía, que se escoita é iso do Tiroliro, que seica o trouxeron de Portugal,
Lá em cima está o tiro-liro-lito
Cá embaixo está o tiro-liro-ló
Juntaram-se os dois na esquina
Tocar a concertina, dançar do solidó.
Comadre, ai minha comadre!
Eu gosto da sua pequena!
É bonita, apresenta-se bem
Parece que tem a face morena!
Comadre, ai minha comadre!
Eu gosto da sua afilhada!
É bonita, apresenta-se bem
Parece que tem a face rosada!
A miña rapaza, para facerme rir, púxose na cara unha media de seda, que llas mandou de Cuba seu tío, un que é farmacéutico, a Farmacia Castiñeira, e de paso, alcalde, en Sagua La Grande. ¡Que galego non ten un tío en Cuba! Coa media posta, preparou unha chicoria para quentarme o corpo antes de subir ao autobús. ¡Agora si que almorzo con xeito! Aínda non ten escola, que está con iso das oposicións, e anímame moito que se levante comigo, como ela di, para axudarme a levar a cruz polo calvario da nosa estrada. Cando quere ir á súa casa, vén comigo a Lugo, e despois de pasa-lo día xuntos, ela vaise nos coches de Trigo. ¡Ten graza: dúas estradas que se xuntan en Lugo, como nos pasou a nós!
O Revisor, que segue sendo un coñón, hoxe gastoulles a broma de facer que lles cobraba dobre, dicíndolles que a outra parte era obrigatoria, ¡para casa-las viúvas da guerra! A xente, ¡submisa, que en España xa non quedan protestantes!, pagou relixiosamente, sen rosmar, pero á altura de Castroverde foilles devolvendo o excedente, un por un. Como lles explicou que fora unha carnavalada, a ninguén lle pareceu mal, e se lles pareceu, disimularon. Algún incluso se riu co feito, comentando que lle prestou a chanza, porque levaba anos sen desfrunci-lo cello. Isto, esta experiencia, esta observación, levoume á conclusión de que está sendo tan forte a anestesia do franquismo que nin nos decatamos de que, coa guerra, enterramos as liberdades, unha delas a de divertirnos. Esta reflexión, este ollar polo retrovisor, faime lembrar ao sacamoas Landriz, que de cativo deume unha ben forte, ¡sen consagrar, claro!, tan eficaz que, coa dor da cara, nada me doeu arrinca-la moa, ¡e menos mal que non foi a do xuízo!
Meu avó tenme falado daquelas bromas, daquelas carnavaladas de antes da guerra; lémbrome de varias, pero unha das que máis me impresionaron foi a de cando el, con media ducia de veciños, anticipándose ao Día da Cinsa, concretamente no amencer do martes de Carnaval, saltaron a parede do cemiterio e acenderon unhas velas daquelas de cera, que se facían nas casas ao esmelgar, chantadas na propia terra dos últimos enterros. Un dos cómplices, que era ferreiro e entendía de chaves, conseguiu abrir a porta do campanario, e deu en toca-las campás, ¡como se houbese defunto!
O avó, desde a currada do convento, petoulle ao párroco co cadeliño de ferro da porta da reitoral. O crego, entre o chamador e mailo repique das campás, asomou por unha ventá, refregando os ollos:
-¿Quen é, quen chama, quen morreu!
-Señor Cura, baixe pronto, así sexa en cirolas, para que os vexa antes de que se vaian, que están saíndo das súas covas!
O Cura, incrédulo:
-¿Morreu Brais?
-¡Non señor; todo o contrario, que están resucitando!
O Cura baixou a toda présa, cos calzón de baeta colorada á vista, e nada máis abrir a porta, como meu avó deixara aberto o portalón que dá ao adro, divisou aquelas ánimas, acarapuchados coa correspondente saba de liño, correndo polo campo. Sen dicir nin pío foise á sancristía, saíndo co caldeiro da auga bendita na esquerda e co hisopo na dereita.
-Señor Cura, onde vai, que esas non precisan responsos? ¿Non ve que están resucitando? Veña comigo á porta do cemiterio, por se continúan saíndo...
Como aínda era de noite, o Cura viu as luces a ras da terra, pero non se decatou das velas que as producían. Daquela tirou de hisopo, e deu en esconxurar.
Contaba meu avó que tardou bastante en reaccionar, en decatarse de que todo aquilo era un bromazo:
-¿Como estás aquí, a estas horas?
-Madruguei para ir a Librán, axudarlles a bota-las patacas..., a meus cuñados!
-¡Para aí, non te largues, que tes que darme o nome destes sacrílegos, que así se burlan do seu Párroco!
-¡Non podo, que non o sei! Eu vin e oín o mesmo cá vostede: As campás tocando a defunto..., e sen campaneiro! Despois diso, esas ánimas, que non teñen nome... ¿Non ve que son anxos, ánimas resucitadas, e están dando voltas porque aínda non lles deron o emprego, que veñen aparvadas, do Purgatorio, máis ou menos como fixo vostede agora mesmo, ao espertar!
¡Aqueles eran carnavais, e aquelas eran chanzas, unhas carnavaladas que facían resucita-los mortos!
Aquí en Lugo todos tan serios ou máis que nas aldeas, pois no rural, polo menos os cativos, algo celebran, algo xogan e algo inventan, desde cirichóns a tirabalas de estopa. Cadora estou máis convencido de que as capitais son unha especie de gaiola onde estamos sos, onde nos sentimos máis sos que nunca, por rodeados que nos vexan e nos vexamos.
-.-Gómez Vilabella, Xosé M.
