Aquel zoqueiro (33)

.../...
Cara e cruz da clerecía. O Concilio Vaticano II chegounos, polo menos aos españois, con corenta anos de retraso. Non é que os curas do rural fosen malas persoas pero foron malos pastores..., ¡máis ben porque non estaban ben rexidos por aquelas mitras da, ¿Cruzada?, e nin sequera capacitados para a súa función, de sempre tan importante, primordialmente nas aldeas! Di isto quen está orgulloso de ter nado na parroquia de Montecubeiro, ilustrada polo seu convento de Dominicos, xeración tras xeración, e iso que os nosos reitores eran poucos, e tiñan asignada unha función colectora, de granxa, en concreto para os de igual Orden de Lugo, pero, superada a desamortización, non tivemos sorte coa maior parte do clero que nos foi asignado.

O bo pastor, e son verbas do propio Xesús Cristo, coñece as súas ovellas. ¿Pese a proceder do rural, os nosos curas chegaron a coñecer o rural, integráronse nel? Fóra de honrosas excepcións, non. O seu Mestre non foi o Bo Xesús de Galilea, o humilde de Belén, o sacrificado do Calvario...; ¡foron os seminarios, Lugo ou Mondoñedo! ¡Que ben o insinúa o Doutor Alvilares no seu "Memorial de Agravios", a pouco que se lea entre liñas! No propio Seminario os Profesores mostráronlles a escaleira xerárquica, rotunda, indiscutible, colgada do Ceo que non achantada na terra; aí empezou a súa altura, o seu distanciamento, confirmado por unha Roma fastosa, que aínda formaba duunvirato con aquel Constantino, que lles mandaba celebrar, consagrar, de cu para o pobo. ¿Que pastor dá o cu ás súas ovellas? E logo aquel latín, que repetíamos coma escravos, sen ter idea do seu significado, e sen dignarse explicárnolo con humildade e con sinxeleza..., ¡marcando clases, distancias; mitificando, endeusándose!

Minte quen afirme que no franquismo a fe do español era absoluta, xenérica e xeneral. ¡O xenérico era aquel sometemento, aquela atrición, aquel medo ao inferno, que nos tiña aterrorizados! Despois veu a crise relixiosa... ¡Non é así: A crise tivémola daquela, que non nos axudaron a crer senón a mentir, coa mentira do escravo, dicíndolle "si" ao Amo, que non a Deus! ¡E menos mal que sen liberdade non hai responsabilidade, pois do contrario o inferno non tería capacidade para tanto fariseísmo como nos ocasionaron!

¿Ler a Biblia, a propia, a católica, un segrar? ¡Ca; iso era pecado, un pecado gravísimo, pois, para ignorantes, "Doctores tiene la Santa Madre Iglesia que os lo sabrán responder"! E conste que aquel Catecismo tiña o "Nihil Obstat" correspondente, así que era de curso legal, legal e forzoso! O Vaticano puxo moitas cousas no seu sitio, pero xa hai teólogos que suspiran por outro, pois aínda quedaron flocos, esfiañados ou non plenamente acatados. Eu non son teólogo, que de pecador ignorante non pasei, ¡non puiden, que ben me querían levar os franciscanos, na miña infancia, para o mosteiro de Herbón, pero meu pai díxome que me daría o seu permiso, "cando deixen casa-los curas"! Non pasei, e mais quixera entrar no Ceo, pero naqueles tempos en que, de cando en vez, axudei á Misa, quedoume a impresión de que o señor cura falaba de moi arriba, ex-cathedra, e nin eu nin os meus veciños estabamos preparados para entender aquel estranxeiro, ¡era de Pol!, que sempre nos falaba ameazante, ora en latín, ora en castelán. Un bo señor, insisto, pero en vez de formalo, deformárano, entre o seminario e maila guerra!
-.-
A franqueza foi o primeiro dos caídos do franquismo. As sospeitas, fundadas ou non, de certas delacións traducidas en persecucións e noutros danos morais e materiais, quebraron coma un vidro, instantaneamente, a transparencia existente de antigo entre a veciñanza rural. Certo é que sempre houbo caciquismo, ¡conseguidores!, e por tanto, mandantes e mandados, interferencias por cuestión de augas, de posesións, de amoríos..., pero no fondo, o espírito tribal, de comunicación e de colaboración, superaba tódalas crises, facíaas temporais, sendo normais as reconciliacións, e con elas as achegas laborais, salvo en problemas de índole grave, que nunca deixou de habelos na condición humana, obviamente.

Tamén é certo que os mitins, frecuentes na bisbarra, exaltados e radicalizados nalgunha ocasión, crearan tensións e discusións, aínda que nunca chegase o sangue ao río. Paus nas feiras e nas festas si que ten habido, xeralmente por cuestións moceirís, con ou sen viño; e algún crime tamén, fose pasional ou crematístico, pero sempre, e de sempre, casos illados, individualizados, sen compoñentes sociais, colectivos. A aparición en escena, léase camiños e carreiros, de tricornes e de frechas, así como a busca dos desertores, unha maioría deles convencidos de que o Alzamento duraría catro días, ou como moito, catro semanas, e con esa esperanza non era cousa de sumarse aos levantiscos, puxo en vilo, desestabilizou, aquela convivencia secular en cuestión de horas. Cada quen tívolle medo ao veciño da porta; ¡ao da porta máis aínda que ao forasteiro! ¿Quen era roxo, quen era azul? ¡As sorpresas foron tantas e de tal magnitude que mesmo fallaron as leis físicas, empezando pola inercia: o que non rachou, detívose instantaneamente! A rutina e as vinculacións castrexas, con vinte séculos de ligazón, de consolidación, lugares, casarías, en vez de castros, pero o mesmo espírito comunitario, quebraron instantáneas; algo así como se, ao ver as lanzas romanas achegándose ao sacrosanto fortín, se producise unha estampida, unha deserción cardinal, en tódalas direccións imaxinables: Escóndome por aquí, sexa un souto ou unha canteira, voume para a casa de tal parente, se preguntan por min tedes que dicir que fun a Lugo, para axudarlle ao Exército... Todo valeu menos reunirse os veciños nunha tarefa común, e iso que viñan afeitos a elas: gadañar, segar, mallar..., e tantas outras! As saídas e as entradas facíanse de noite, maiormente se as ventás do veciño non tiñan árbores ou outros obstáculos que fixesen de cortina.

Aquel que dicía que comungaba, e por tanto, que votaba, coas esquerdas, de pronto, en lugar da súa camisa de liño cru, habitual, sen colo, apareceu con outra..., ¡pero esta, bordada en rojo ayer! ¿Como pode desmembrarse unha comunidade relativamente culturizada, así, de repente, coa velocidade do raio? Mais, ben pensado, tan de improviso non foi, que aquelas camisas non caeron do ceo, da noite para a mañá. Esa quebra nunca se estiñou por completo: a xente seguiu falándose, os traballos que esixían achegas tivéronas, pero..., ¡cunha frialdade que chegou ata os nenos da escola! ¿Inducida polos pais? ¡Non, en absoluto, que calquera se fiaba da nosa, infantil, discreción, pero palpábase, sentíase, padecíase, aínda que o de entendela, o de saberlle a causa, esperou por nós moitos anos, así que os que se foron con pouca idade, nin chegaron a saber o por que de semellante glaciación, invisible pero latente e incómoda!

Desta, sen máis; o que queira ampliar coñecementos, que lles pregunte a seus avós, maiormente aos que se criaron en zocas!