Contos da miña lareira (15)

-XXIV-
O misterio da criada de don Pepe Benito. Era unha pena que meu avó e padriño non fose rico pois non había, daquela, pero hoxe tampouco, un empresario que mellor tratase aos seus traballadores. Unha proba diso é que sempre se abastecía de tabaco antes de chama-la roga para cavar na touza. Aquel ano mandoume a Pousadela, á casa do avó materno, que ademais de taberna tiña un estanco, daqueles da Compañía Arrendataria. Regresei sen nada, porque se esgotaran as existencias, pero o avó Antón dixérame que non volvese, que tan pronto fose subministrar el mesmo nolo subiría, abundante, e do mellor que houbese.

Pasaría unha semana cando vexo que se abre a cancela grande, e a continuación, cabaleiro no seu cabalo, meu avó, o materno, ¡con alforxas! Apresureime a entrar na casa para dicirllo ao padriño, que se aledou da visita. Xa tras da lareira, unha vez recollida a fardela do tabaco, que por certo a gardamos na propia artesa do pan, con todo agarimo, dixo o da casa:

-Ai, consogro, ben que cho agradezo, que se está facendo tarde para decruar aí arriba, na chousa, e xa sabes que nunca chamo aos cavadores sen terlles abasto.

O de Pousadela:

-¿E logo, ti, que es menciñeiro, albeite, que tamén te chaman así, non lles deixas fumar follas de tróqueles, co baratas que saen?

-Antón, o que se queira suicidar que o faga na súa casa, e non na miña, precisamente por iso, porque sei o que me traio entre mans; tes que saber, aínda que seguro que tamén o sabes, que os tróqueles teñen dixitalina, que en altas doses fai estoupar o corazón…, e chégalles con afumar os pulmóns!

-De paso, dándolles tabaco, favoréceste coa envexa, que de seguro cha teñen por ter un consogro estanqueiro. Pero disto xa falamos abondo, así que che vou referir un caso, unha cuestión, que tamén ten que ver coa menciña.

-Xa che teño dito, -avanzou o padriño-, que ti fumas demasiado, así que, de paso que lle das propaganda á túa mercadoría, estás chamando pola parca, e chéganos con pagarche o tabaco sen encima ter que pagarlle responsos ao Cura de Luaces!

-¡Vaia, ho, nin que foses adiviño, pois de curas vai o asunto!

-Xa sei que vai de curas, pois esa exclusiva do de Azúmara debíala ter ti, que era menos pecado. ¡Mira que un cura, á fronte do almacén do tabaco, invitando a morrer…! Claro que, de ben pensado, así ten dous negocios: Primeiro, o do tabaco, e despois, o dos responsos, que lle pagan por rezarlles aos que el mesmo axudou a morrer!

Eles ríronse, pero eu non, pois aquilo de que houbese un cura que axudase a morrer gustábame, que xa vira poñer extrema uncións, máis eles ían por outro camiño: eu polo camiño, e eles polo carreiro! Seguiron co diálogo, pois eu, naturalmente, oía e calaba:

-Onte coincidimos catro, alí na Azúmara, e co cura, cinco, pero o que levou a voz cantante foi o taberneiro de Rioxoán, que lle preguntou ao crego:

-Señor Cura, vostede, que ademais de estanco ten confesionario, ¡confesionario e púlpito!, farame o favor de aclararnos unha certa dúbida, que ademais de humana ten o seu aquel de sagrada?

-Ti, fala, pois, do que eu non saiba, doutores ten a Santa Igrexa que nos saberán responder.

-Xa, que o lin no catecismo, pero o meu é doutro cantar. Díxose alí en Rioxoán, precisamente na miña taberna, que a criada de don Pepe Benito acaba de parir un neno…, concibido por obra e graza do Espírito Santo!

O crego, todo escandalizado, apresurouse a explicar:

-¡Pero que torpes sodes! Ese conto seica anda, pero estano retorcendo: Esa criada, certo é, acaba de parir, pero ten a enfermidade da memoria, que non sabe, nin sabe nin se lembra, nin quere perder o seu emprego na casa de Pepe Benito! Os curas sempre fomos habituais nas casas dos ricos, que por ser os que teñen as riquezas meirandes, están máis obrigados a soste-la Igrexa, pero nesta ocasión ese colega está pagando caras as ceas.

-¿Deron en cobrarlle? –Dixo meu avó que preguntara el, meténdose na conversa. O avó, se daquela houbese periodistas de carreira, el sería un deles. Pero o señor Cura da Azúmara explicárase mellor:

-Non sexas parvo, Taberneiro, que polas ceas só cobrades vosoutros, os taberneiros… Din que se di, e eu podo referilo así porque comigo ningún deles se confesou, así que estou libre da gardar ese segredo, que don Pepe Benito, para desviar sospeitas, aconselloulle á criada que dixese que o seu, o dela, fora…, iso que andan dicindo: ¡Cousa do Espírito Santo! Desta maneira, onde recaen as sospeitas? ¡No Cura da Parroquia, pois é o que ten tratos co Espírito Santo!

-A todo isto, a criada, que; non será cega? –Seica insistiu meu avó; e o Cura:

-A criada di que ela, da casa do seu Amo, só sae de día, e que non lembra que se lle achegase ningún varón; que se foi de noite, como apaga o candil ao deitarse, mal pode ver a ninguén. Daquela conclúe tal e como lle mandaron: ¡Que tivo que ser cousa do Santo Espírito, ou do criado de don Pepe Benito, pero que non o pode xurar!

Desta historia non cheguei a saber máis nada, pois os avós, decatándose de que tiñan menores ao seu redor, mandáronme para a corte onde meteran o cabalo, a pretexto de que lle levase un brazado de verzas. ¡Canto estorban os rapaces á hora de referir maledicencias!
-.-

-XXV-

Este xa é máis moderno có daquel episodio, así que tomo prestada esta foto pois dos coches ¿antigos? non as teño, e logo que, aínda que un dos seus herdeiros se casou con unha prima miña, do Zapateiro de Fonteo, xa non sei onde viven para pedírllela. Para o caso dá igual, pois aquel problema foi xeral; o que máis me importa é deixar constancia da forza que colleran as nosas mulleres, e non precisamente facendo ximnasia, ou si, pois tal era, por máis que recibise outro nome: Coa escaseza de varóns, tanto durante a guerra como na post, as mulleres da miña bisbarra igual araban que calcetaban. ¡Con iso e con todo, mirade que ten estatuas e rúas o meu Lugo, pero aínda non lles puxeron monumentos ás mulleres monumentais da ¿nosa?; da nosa guerra, non, da deles, aquela dos catro caciques temerosos de perder o mando, e co mando o machismo entón imperante!

Eu coñecía á Carme do Antón Grande de Vilarín, e non só de ir á Misa a San Cibrao, que case ocupaba a porta da igrexa cando entraba ou saía, así que, de par dela, só os anxos! Chamábanlle o Grande a seu pai, pero a filla non necesitaba dun ADN para evidenciar a súa procedencia. Seica casou, pero daquela eu estaba en África, e ninguén me mandou a dicir con quen; ¡seguro que foi con un fillo de Hércules, pois os outros…! Mirade que tiña forza o Sidro do Campo, pero a súa veciña, aquela Carme…, monumental! Vilarín non é un lugar excesivamente abeirado, e iso debe favorecer as crianzas xa que tanto medran e tan fortes son. O espectáculo seguinte non o vin, pero contóunolo, precisamente sentado na banca da nosa lareira, José da Caseta:

-Teño visto mulleres rexas, alí na fronte, que, ao avanzar, os homes abandonaban as casarías, quedándose elas dentro, elas e mailos nenos…

Interrompeuno meu avó:

-Pois iso…, ata sería perigoso, co mullereiros que son os mouros…

Non dixo máis nada, pero eu, que xa oíra falar de violacións, adiviñei a parte omitida.

-¡Non o sabe ben, que non había Sarxento que os frease! Pero a de hoxe témola na parroquia…

O avó, entremeténdose de segundas:

-Non fai falta que digas o seu nome, ou si, pois Carme soa ben!

-¡O de Carme é pouco, pois unha rapaza así merecía dous ou tres nomes, e de paso, dous ou tres homes! O caso foi que, trenzando xestas, aí arriba, no vedro da Poza do Barro, para facer a sebe que nos correspondeu, non sei como levantei a cabeza, que ata fixen viseira coa man, pois estaba rompendo o sol, pero algo debín oír para que me chamase a atención. ¡Vaia se me chamou: A Carme de Vilarín, que baixaba polo atallo, con unha vaca, e atopouse co camiño cerrado coa sebe do vedro! Tíñao fácil, dar a volta polo Escouredo, ou seguir o que vai á Graña. Tiven claro que quería baixar directamente para aquí, para Bergland, coa vaca deshonesta. Nisto, que a pouco se me saen os ollos: Carme meteuse debaixo da vaca, por entre as patas dianteiras, e upando nela, arriba, púxolle os pezuños enriba da sebe! A vaca, miña pobre, que lle quedaba se non era obedecela, así que se foi para adiante, de fociños, e caeu espatarrañada do outro lado da sebe! Despois saltou a Carme, simplemente con apoiar unha man nunha das estacas, e ¡zas!, caeu enriba da vaca!

Meu avó, co pícaro que era:

-¡Pobre vaca, que desilusión se levaría ao verse coa Carme enriba, cando ao que viña era ao touro, aí, á Casa Grande!

Con isto visto e oído, xa non me sorprendín cando, na mesma banca, meses despois, se presentou o Manuel da Nogueira, que era cesteiro, levándonos unha cesta de talas:

A madriña:

-¡Ai, ho, que es ben oportuno, pois ata tiñamos poucas, e logo vén o tempo de recoller as mazás! Xa nos dirás canto é?

-Nada, señora, que llela traio en penitencia polos meus pecados… ¡Roubeilles un carballiño, aí adiante, no chousiño, para cestos, e esta quedoume sen vender nas feiras do San Froilán, así que me dixen: Foi cousa de Deus, que me manda restituír!

-¿Así que vés do San Froilán? ¿Non irías coas cestas ao lombo?

-¡Pouco menos, pois ao lombo leveinas ata Luaces, en catro viaxes, e alí collín a Liña de Trigo, para Lugo! Por certo, voulles xurar que é verdade o que logo direi, pois como teño sona de ladrón e de mentireiro, igual non me creen!

Os cesteiros sempre tiveron sona de ladróns, de ladróns de árbores, e despois mentían dicindo que traían as talas de aló lonxe, da Marronda, así que oímos e calamos, esperando aquela novidade, aquela promesa:

-Cando empeza a Costa de Teixeiro, precisamente naquel descansiño onde está facendo unha casa o Cura do harmonio, ía tan cargada a Liña que nos mandaron apear…, para empuxar; eramos todos homes, menos a Carme; ela mirou para o señor Avelino, para o chofer, e díxolle: -Estes vaidosos que se poñan polos lados, para enderezar o coche, por se lle forzo a dirección, que por atrás, axudándolle ao gasóxeno, chego eu, de sobra!

Miña madriña:

-¿E chegou, co longa e co súpeta que é a costa de Teixeiro?

-¡Se a vise…! Arriba, onde comeza a baixada de Rubiás, parou o coche para que volvésemos a subir, e daquela, o señor Avelino díxolle á Carme:

-Se non fose porque che teño medo, que igual me estrangulas con unha aperta das túas, dábache un bico…, de agradecemento!

-¿Deullo? –Preguntou o padriño. E Manuel:

-Non, non chegaron a bicarse, que ela aceptaba, pero o señor Avelino tívolle medo!

¡Canto sinto non chegar a coñecerlle o seu Obelix, que moi grande e moi famoso debeu ser para atreverse a casar con aquela Carme de Vilarín!
.../...