Conchita Paz Montenegro, esa muller artista, artista integral, dos pés á cabeza; esa muller amiga con personalidade e con estética propias, convócanos hoxe aquí, no VELLO CÁRCERE de Lugo, para presentarnos este seu novo libro: ANO MMXX. Un novo libro, un novo fillo literario ao que bautizou con este nome: ANO MMXX. Pola miña parte, teño que comezar por agradecerlle o terme convidado a esta celebración, pois, un, que escribe algo, pouco oficio ten en acontecementos coma este e sorpréndese de ter sido convidado a tal festa. Porque a presentación dun libro sempre é unha festa literaria. Pero ela quixo que así fose e eu síntome honrado de poder acompañala nesta mesa e de cadrar aquí con FLOR, un pracer coñecerte, FLOR; e con XULIO, a quen coñezo e admiro. Honrado e feliz, tamén, de cadrar con estas rapazas e rapaces que nos han agasallar uns fermosos recitados e que engalanan este marabilloso espazo coa súa presenza. E, como non, gozoso, igualmente, de cadrar con todas e todos vós a quen vos agradezo/agradecemos que nos acompañedes.
Coñecín a Conchita hai xa ben anos no colexio Luís Pimentel; pero alí non fixemos amizade. Ela era de alí e eu pasaba por alí, como dixo Aute; non cadrou... Tiveron que florear aínda ben primaveras ata que nos volvemos atopar. E foi, seguramente, nalgunha estrea de Xistral, a Revista Lucense de Creación Poética, onde volveron confluír os nosos camiños. E, por riba, deixamos feitos uns cantos Roteiros Literarios xuntos; Roteiros Literarios deseñados e dirixidos con mestría por un tal JOSÉ ESTÉVEZ, quen, xustamente, é o autor do lúcido prólogo deste novo e fermoso libro da señora Paz Montenegro.
Como di o dito: "Deus fainos e les, e elas, xúntanse". O que non xuntou o ensino, veuno xuntar anos despois a poesía. Porque, en canto soubemos que padeciamos ambos, ela mais eu, a doenza dos versos, a comunicación xa se fixo natural, xusta e necesaria. E vai ti saber, ide saber vós, que é o que me viu a min esta muller-artista que, por segunda vez xa, me honra con este convite a acompañala na presentación dos seus libros. Xa que logo, como non, Grazas, Conchita!
Sen coñecérmonos nas distancias curtas, basta con ler a súa poesía para saber que a autora destes versos posúe a sensibilidade imprescindible da poeta para mirar os acontecementos e as cousas que a rodean cunha mirada propia, moi persoal. E para pasar esas cousas e eses acontecementos pola súa peneira creativa. E quedarse coa esencia. Porque eu sempre digo que na poesía queda, todo o que queda despois de peneirar a vida. Avezada pintora, ademais, sabe mirar e ver non só a superficie, senón, tamén, o que hai debaixo da epiderme. De tal xeito, neste seu libro agasállanos un abondoso poemario; mais, non só, porque nel atoparemos, a maiores, unha exposición pictórica na que a autora (poeta-pintora/pintora-poeta) nos amosa un mangado de suxestivas obras. Teño que confesar que, cando a coñecín, quedeime coa imaxe primeira: explosión de cor, alegría, rexouba... Prexuízos.
Cheguei a pensar que Conchita era unha muller enteiramente feliz, de día e de noite. Quizais, pola súa forma de amosarse ós demais, toda festiva e envolta en cor. Mais... lendo os seus poemas, un pode intuír que Conchita é un ser humano que goza da vida; pero, á vez, que garda tras desa aparencia capas de desacougo, coma a maioría dos mortais.
Na súa poesía, certamente, latexa o gozo de vivir:
Livián
Como se esparexa o corpo
No solpor, na anoitecida
Espido de ansias e penas.
Os recendos do mar quedo
Vanme envolvendo con calma,
Que livián peso sen peso, o cerebro!
Ai, pero, tamén, Paz Montenegro faise eco da dor. Porque Conchita sufriu e sofre. Por ela e polos demais. Polas inxustizas da vida. E polas feridas que esta, ás veces, nos produce. Porque así foi deseñado o guión desta película chamada vida: risas e prantos/luces e sombras/felicidade e dor...
Cidades mortas
Ah!, cidades mortas sen cemiterio.
Cidades mortas, cheas de luz.
Cidades mortas, cheas de lixo.
Lixo de xentes, depredadoras.
Fixestes torres fermosas, altas,
Chegan ao ceo ergueitas, fútiles,
Cravan os dentes no inmenso azul.
Cae en anacos o ceo roto.
Cobre as cidades sudario negro.
Tsunami en calma.
Morte letal!.
Percibo, non obstante, unha marcada deriva na poesía de Conchita cara ó escuro, cara ó metafísico e á introspección. Seguramente, condicionada polas circunstancias que nos tocaron vivir neste ano 2020 maltratado, torturado pola Negra Sombra asasina que nos asombrou e asombra:
A Peste Negra?
A peste Negra?
NON!
A peste de hoxe
Non ten color.
Non chama á porta.
Non bota pus.
A peste de hoxe,
Limpa e serea
É xusticieira.
Afoga, afoga,
Grandes baróns,
Ilustres homes,
Sabios e ricos,
Depredadores,
Pobres, incultos,
Brancos, negros,
Amarelos, vermellos.
Algo bo ten
A peste de hoxe.
Limpa e serea.
Pero, tamén, intúo, introspección condicionada polas circunstancias persoais e pola evidencia do paso do tempo. Vexamos:
A miña illa
Pouco a pouco
A miña illa
Faise pequena.
As ondas suaves
Lambendo nela,
As ondas monstros,
Roendo nela.
Comendo carne.
Eu, como Alicia,
Achico o corpo.
A mente medra.
Voo como aguia,
Deixo un ronsel.
Que fermosura
A miña illa,
Grande ou pequena!
Non obstante, non renuncia, aínda, a pintora á súa condición. E, así, pinta con mestría, unha vez máis, poemas que non son outra cousa ca cadros visuais nos que emprega como ferramenta expresiva a palabra:
Tarde de sábado
Quietude "in extremis" na mansa campiña.
Calma de sorrisos no bosque de verde.
Estatuas de follas de cores, inmóviles.
A alma se aquieta, as vísceras calan.
En silencio doce chían os pasaros.
Calan... os pais nutren nos picos abertos, vermellos.
Hora de silencios.
Hora de roces aloumiñándose crías e nais.
Sinfonías deste mundo que apodrece con tremer.
Cun vento súpeto cobran vida as follas
E bailan, choutan, zarrapican cores...
Luces fuxidías chimpan entre amores,
Loucas avecillas corren aos seus niños.
Asoman os ollos vermellos, abraiados.
Que pracer de sábado aquí, na cadeira,
Os osos xa brandos... a mente lixeira!
Outramente, no libro hai moita nostalxia, moita mirada retrospectiva:
Avoa
No silencio da noitiña
Tece a avoa carpíns novos
De desfeitos carpíns vellos.
Que fermosos, avoíña.
Vou estrealos, non si?
Na Festa da Romaría!.
Mais, tamén atoparemos neste ANO MMXX momentos para a empatía, para a solidariedade e, incluso, para a denuncia social:
Mortas/os, vellos
O corpo adoece feito farrapos.
Afiada gadaña, sega, sega con saña.
Dobran cabezas, mortes sen sangue.
Corpos enrugados, mentes claras/mancilladas.
Pólas de salgueiro foron os seus corpos.
Abrochos doces nos firmes peitos.
Meixelas de satén, beizos vermellos, veludo.
Carne coa frescura do amencer.
Carne cos misterios da anoitecida.
Danzarinas ao vento, cabelo de mulleres loiros e negros.
Souberon do amor, sorrisos, gargalladas.
Saborearon pretos bicos de amor adolescente.
Exultaron vida ardente en sabas molladas.
Crearon vidas, esperma máis entrañas.
Tornado de sal queimou na noite
Os corpos brancos, febles... a VIDA!
Soos marcharon, sen agarimos.
Bonetos rotos, afogados. Ríos de cadáveres
Esparexidos polo chan a moreas,
Cun número ou un nome certeiro?
Tanto ten!
Xa fuxíu arrepiada a súa primavera.
Tal semella ás flores descabezarse nos xardíns!.
Non podo neste ano de terror infindo,
Cantarlle á PRIMAVERA... allea a tal sufrir!
E, xa, para non caer no abuso, conclúo cun poema que o ten todo: amor, nostalxia, dor, cor...
Fado
Sentada estou noutro mundo,
Un mundo de mariñeiros
Con calzóns ben remendados
E mulleres ben compostas
De humildes traxes de raias, coloreadas,
Mil colores, mil recendos,
Mil olladas, mil recordos
Feiticeiros.
O entorno, moi conseguido.
As candeas escintilan na negrura.
Brillan mantóns de Manila
Flocos longos, ondulantes,
Nos hombreiros. Rosas, orquídeas...
Soa unha voz feiticeira
Que narra males de amores,
Paixóns contidas e desatadas.
Sumerxida nese mundo
E coa mente descansada
Cun vestido que merquei á présa nun
Mercadillo,
Síntome fermosa, branda,
Dura como pedernal.
O fado xa languidece
Vertendo amor e dor...
Mais a maxia permanece!
En chegando a este punto, xa só me restan por dicir tres cousas:
- Felicitar á autora por esta nova entrega literaria engalanada de talento pictórico.
- Reiterarlle os meus agradecementos e...
- Desexar que gocedes desta nova oferta artística de Conceta, deste ANO MMXX, o que implica a necesidade de lelo... Polo tanto... convídovos a mercalo.
Grazas! Boa e literaria noitiña teñamos!
(Palabras do escritor e profesor TOÑO NÚÑEZ na presentación do libro ANO MMXX de Conchita Paz Montenegro, no Vello Cárcere de Lugo).
