En canto á forma, e na métrica, o poema está construído con oito sextillas, tan curiosas, que podemos dicir sen lugar a dúbida, que son moi especiais e propias única e exclusivamente do noso autor. Os versos son cinco hexasílabos e un dodecasílabo na maior parte das estrofas, menos na segunda que aparece un decasílabo.
As tres primeiras sextillas son desconcertantes porque posúen unha rima que non coincide en ningunha delas, quedando incluso algúns versos libres ou soltos: na primeira: abcbCd; na segunda: dbcbDb; e na terceira: abcbDb; mais a partir da terceira sextilla observamos como nas cinco restantes se produce unha uniformidade total e absoluta; a rima segue esta estrutura: abcbDb. Seguro que o autor nos quere dicir algo con este cambio. Irémolo vendo conforme vaiamos observando. Cal é a razón desta mudanza que vai do abrupto e do desaborido e desagradable da rima ao sereno e pacífico das últimas cinco sextillas?
En canto ao contido, o poema é como un precioso conto narrado poeticamente e dunha beleza extraordinaria, remarcando unha invitación fermosa e pulcra a falar galego. Segundo nos imos adentrando, sorpréndenos Avelino na súa poesía e no seu pensamento e coidamos que este poema e digno e merecente de ser referenciado en calquera antoloxía que se prece, e imprescindíbel nas nosas escolas e institutos para explicarlles aos nosos nenos como se fose unha cantiga de berce. A esta poesía hai que darlle publicidade pola súa beleza, polo ben tratada que está a temática e pola importancia do conto tan ben narrado poeticamente, ata tal punto que ao lelo, a publicidade que hoxe se fai nun supermercado galego parece inspirada nel.
O resumo do conto é o seguinte: Morre un pequeno no chan galego e foi para o ceo onde a Virxe o colleu no seu quente regazo; ao sabelo, os anxos todos, viñeron cantarlle cantigas e o neno moi satisfeito, dixo: Vaia; pois semellan cousas de Galicia/ estas que eiquí vexo. Unha comparación entre Galicia e o ceo, unha equivalencia ben propia dun desterrado como foi Avelino, no bo sentido da palabra. A partir desta expresión, tan xenuína, é cando cambian as sextillas, como dixemos en parágrafos anteriores, pasando da rima abrupta á igualdade de todas elas na rima, como querendo
diferenciar o intre da chegada abrupta coa estadía no ceo chea de serenidade e de equilibrio debido a que o neno non atopa diferenza entre o lugar de onde viña; Galicia, e o ceo.
Continúan as cinco sextillas seguintes con este contido: Logo, foron todos a un xardín, e sentados nuns escanos; o neno, chamado por Avelino, o Celta, íalles ensinando o seu falar galego, e como alí son moi listos, en moi pouco tempo, todos falaban galego. O autor, aquí, está criticando a moitos galegos que vivindo unha vida enteira en Galicia, son incapaces de aprender galego, o que contrasta moito con isto. Tamén nos parece unha crítica á Igrexa, porque incluso Deus fala galego e porque a partir dos Reis Católicos toman como idioma seu o castelán, obviando aos seus fieis e desprezando por así dicilo o noso idioma. Proseguindo co canto, Deus, ao escoitar ao neno, quedou inquedo...
e dixo: ¡Carafio!
ora que son vello
estou vendo cousas que non sospeitaba
de velas no ceio.
Pedro, vello porteiro, quedou abraiado oíndo aos meniños (anxos) falar daquel xeito. A Nosa Señora remata o poema dicíndolles aos nenos: Falade, belidos,/ falade galego/
Pola beleza do poema e a súa importancia, poñémolo a continuación.
COUSAS DO CEIO
Morreu un neniño
no meu chan galego
e foise voando
direito pr-o ceio
i-a Nosa Señora, no quente regazo,
mimosa, colleun-o.
Viñeron os ánxels
i-ô redor do neno,
cantaron cantígas
ditosos e ledos
cal os mozos, n-algunha romaxe
do mundo tarreo.
O neno, surrindo,
xa ben satisfeito
das cousas que ollaba
dixo d-este xeito:
Vaia; pois semellan cousas de Galicia
estas que eiquí vexo.
Despois, foron todos
a un xardín, correndo
i-alí n-úns escanos,
namentras que o Celta lles iba ensinando
o seu falar meigo.
Como eran moi listos
e n-aqueles eidos,
depréndese todo
en moi pouco tempo
o voltar de novo xa todos falaban
galego correuto.
Deus, ó escoital-os
ficou algo inquedo
e dixo: ¡Carafio!
ora que son vello
estou vendo cousas que non sospeitaba
de vel-as no ceio
O bo do velliño
que fai de porteiro
e Pero se chama
-se mal non me lembro-
tamén ficou parvo, ouvind-ôs neniños
falar d-aquel xeito.
I-â, Nosa Señora,
que ten mais caletro
do que deu a sorte
xuntros ós dous vellos,
díxolles ós nenos: Falade, belidos,
falade galego.
Avelino Díaz
NOTAS:
1.- Opera cit.- Páxs, 36-37
