Unha muller libre

O tempo de Coresma vai avanzando e nós deberiamos irnos renovando interiormente ó seu ritmo. Hoxe ofrécesenos a posibilidade de escollermos na liturxia as Lecturas do Ciclo A (o de hai dous anos) en vez das do Ciclo C no que propiamente estamos. Non quixen desaproveitar a ocasión que se nos brinda, porque a lectura do encontro de Xesús coa muller samaritana, descrito por Xoán, é unha verdadeira preciosidade pola súa sinxeleza ou espontaneidade e mais pola fondura do seu contido.

Sérvenos ademais pra irmos afondando, cada vez máis decididamente, na grandeza e orixinalidade da mensaxe de Xesús. Pois, se no comezo da Coresma se nos pediu que “nos convertésemos e crésemos no Evanxeo”, é dicir na “boa nova”, teriamos que estar atentos ás novidades fundamentais que nos trae Xesús e que se distinguen netamente de anteriores manifestacións de Deus na historia humana.

E estas novidades de Xesús –estou diso moi convencido- seguen sendo verdadeiramente novas nos tempos de hoxe e seguirano a ser nos tempos vindeiros, porque o acontecemento da aparición e presenza de Xesús onda nós veu romper tódolos moldes, incluso os moldes relixiosos da época. Isto é así pola mesma razón pola que Deus, o Deus infindo e inabarcábel, rompe por si mesmo con tódalas pequenas ideas e conceptos nos que nos gustaría apresalo. Pois Xesús non é, nin máis nin menos, có anunciador elixido por ese Deus misterioso e inabarcábel para nos comunicar quen é e como é ese Deus.

En Xesús ofrécenos Deus, o Deus creador de todo, a doada e gratificante posibilidade de achegármonos a El, ó Deus infindo e misterioso, sen utilizarmos vellos ritos ou transitando por vías digamos oficiais, venerábeis ou tradicionalmente admitidas polas diversas culturas. Se isto que digo vos parece esaxerado ou estraño, escoitade unha vez máis o que lle comenta Xesús, cansado e sedento, a esa muller samaritana, á que todos lle debemos agradecer moito por ter sido tan oportuna como para se lle ocorrer ir a por auga ó pozo cando Xesús estaba alí a acougar un pouco.

Polo relato de Xoán sabemos que a muller cambiou de terzo na súa conversa cando Xesús lle fixo referencia ós cinco maridos que tivera. Xesús non a condena nin a despreza por iso. Quen sabe se aquela era unha muller consciente de si mesma, con suficiente sentido da súa dignidade e liberdade para non se deixar someter ós autoritarismos e desprezos respecto dela por parte dos sucesivos maridos? Non esquezamos que naquela cultura e naquel tempo a muller era unha persoa moito máis discriminada aínda que nos nosos tempos.

Esta benévola e comprensiva actitude de Xesús en relación con ela é a que a ela lle fai de súpeto intuír que a persoa que está alí a falar con ela é alguén que non se parece en nada ós seus anteriores maridos. Coa intuición propia dunha muller intelixente e coñecedora da vida humana, a samaritana decátase axiña de que alí diante dela está un home de Deus ou, como ela lle di a Xesús, un “profeta”.

Para ela é, polo tanto, o momento axeitado para lle formular unha pregunta digamos directamente “relixiosa”. A pregunta que lle fai a Xesús é sobre o lugar no que está Deus, sobre cal é a relixión “verdadeira”, a del, é dicir, a do xudeu Xesús, ou a dela, a dos samaritanos. Unha pregunta que moitos nos podemos facer tamén hoxe en día ante a presenza ó noso lado de crenzas ou confesións relixiosas tan diversas. Se ve que a intelixente muller non era tampouco unha “dogmática” respecto da súa propia relixión, senón que tiña dúbidas sobre a lexitimidade do seu modo concreto de se incardinar ou vincular a uns determinados ritos ou lugares de culto.

Xesús naturalmente non a vai defraudar. Porque se a muller samaritana, polo que se ve, era unha muller amante da liberdade e da verdade, Xesús serao aínda moito máis ca ela. Pois Xesús é o fillo “benquerido” do Pai Deus, que é a mesma liberdade e amor absolutos, presente en calquera tempo e lugar. En
consecuencia, Xesús vai encher o corazón da muller cun espírito de liberdade e verdade, que a converterá en anunciadora ante os seus veciños da gran mensaxe que acababa de recibir.

Porque Xesús vai liberar (unha vez máis Xesús como “liberador”!), vai descargar esta muller, aberta á verdade e á liberdade, das angustias e atrancos ós que estaba sometida pola concreta sociedade na que estaba a vivir.

Coido que a resposta que lle deu Xesús a esta muller hai vinte séculos non está aínda suficientemente asimilada nos nosos tempos, incluso entre os que nos chamamos cristiáns e seguidores de Xesús. É unha resposta absolutamente sorprendente, mais totalmente coherente coa experiencia fonda e íntima que Xesús tiña de seu Pai Deus naqueles sublimes momentos de conversa con El no cumio de calquera deses montes a onde se dirixía para falar con El (coma o monte do anterior domingo onde se transfigurou durante a oración).

Escoitemos a resposta de Xesús á muller, e fagámolo tendo presente aquel mandado do Pai: “Este é meu fillo benquerido, o elixido. ESCOITÁDEO”. Velaquí, pois, a case incríbel resposta de Xesús: “Faime caso, muller: chega a hora en que nin neste monte nin en Xerusalén adoraredes o Pai... Chega a hora –e velaí- en que os verdadeiros adoradores adorarán o Pai en espírito e verdade, pois eses son os adoradores que procura o Pai. Deus é espírito e cómpre que os que o adoran o adoren en espírito e verdade”.

Con esta resposta púxolle Xesús definitivamente no seu interior á samaritana aquela auga, mellor dito, aquela –en palabras de Xesús- “fonte que salta ata a vida eterna”, que ela en realidade estaba sempre no fondo a buscar.

Pra rematarmos xa. Un cristián éo de verdade cando, ó se achegar concretamente á súa igrexa habitual para escoitar a mensaxe de Xesús e alimentarse da súa doutrina e da súa persoa, sabe e é perfectamente consciente de que a nosa “adoración” do Deus de Xesús non se restrinxe ou limita a un concreto lugar, senón que ocorre e pode ocorrer en calquera lugar do mundo, sexa ou non considerado como sagrado. Por que? Porque o Deus de Xesús non é só o Deus dalgúns, senón o Deus de todos. A súa Palabra, é dicir, Xesús, diríxese sempre a tódalas conciencias en calquera tempo ou lugar e no seo de calquera cultura ou relixión. Deixemos, pois, neste tempo coresmal que esta alegre mensaxe de Xesús ensanche os nosos corazóns, como o fixo coa muller samaritana.