Cartas a Antón: Selectividade

Foi a túa unha presenza agradable onte cando viñeches verme á Facultade onde traballo. Resulta curioso que, despois de tantos anos de confianza e amizade, non coñeceras aínda o lugar onde eu paso o máis dos meus días, máis aló do tempo oficalmente laboral.

E cadrou, como puideches observar, que tiveches ocasión de ver moita xente polos corredores do edificio, porque, efectivamente, estábanse pasando os exames de selectividad aos que tanta importancia se lles da e que serven para tan pouca cousa. Moitos xornalistas andan por aquí, cámaras en ristre, facéndolle as clásicas e moi tópicas preguntas aos estudantes (que se están nervisoos, que se foi dificil) sen entrar no fondo do asunto, é dicir, se a selectividade selecciona algo ou non.

Os que levamos xa moitos anos no asunto do ensino universitario non apreciamos melloras de ningún tipo: hai xente boa, coma semmpre houbo, e hai moita xente con carencias básicas que poñen os pelos de punta. Ti, meu Antón, viñeches verme porque - vouno dicir, aínda que ti non me deas permiso - tiñas aquí unha neta que estaba concernida pola selectividade, e estabas moi contento de que, ao parecer, ela vira bastante doado responder ás cuestións que lles puxeron nos exames.

A verdade é que non extraña despois de observar, ti e máis eu, dúas das cuestións que saíron no exame de Xeografía: ti cres, meu amigo, que é realmente selectivo marcar nun mapa mudo dos principais ríos de España (sete ou oito nada máis) cal é o Guadiana?. Fíxate ben, era esta unha cuestión que debían responder uns mozos que remataron o bacharelato, aos dezaoitos anos?, non aprendiamos nós iso, no noso tempo, para os exames de ingreso, aos dez ou once anos?. E paréceche selectivo adiviñar, nun mapa das Comunidades Autónomas, cales de entre elas son atravesadas por unha liña recta imaxinaria que vai de Extramadura ata Cataluña?.

Eu non sei se a selectividade é necesaria. Habería que o discutir. Tamén comprendo o nerviosismo dos estudantes pola importancia que a este exame, como deixo dito, se lle da nos medios de comunicación, aínda que non responda á realidade. Eu non sei se iso vale para algo. O que sei é que a túa neta saiu contenta e satisfeita, e ti estabas como unhas castañetas de alegre por ela. E eu, por ti e por ela tamén me aldedo, pero, amigo Antón, cadrarás conmigo que todo isto non é serio. Como tampouco o é que os estudantes poidan elixir entre examinárense de Historia ou de Filosofía.

Cal será a idea dunha persoa culta que teñen os dirixentes académicos?. Como ti ben dicías, ti que non es estudiado, o normal é que os nosos mozos rematen por pensar que Platón é a derradeira fichaxe do Real Madrid. O grave é que, despois, cando eses rapaces entran na Universidade son, moitos deles, incapaces de ler con xeito un artigo de prensa ou redactar un exame cun mínimo de xeito. E así acontece que nos dous primeiros anos case un tercio dos universitarios abandonan para sempre as carreiras que escomenzaran. Naturalmente, hai xente moi boa, como houbo sempre, pero son minorías que non excusan aos outros.

En fin, meu amigo, espero que o paso polos meus lugares de vida che fose agradable.

Pero aínda teño algo máis que che comentar: convideite a vir conmigo á Coruña para asistir a un concierto de música de Rossini. Pasámolo ben, porque hai algúns anos, ninguén soñaba que puideramos ter, preto de nós, un concierto de tal categoría onde se xuntaron cantantes solistas cunha magnífica orquesta como é a Sinfónica de Galicia dirixida por un dos poucos recoñecidos expertos nese compositor que andan polo mundo enteiro adiante. Alberto Zeda é un privilexio que temos de que se mova por Galicia e que nos ofreza algo tan exquisito como poidan disfrutar en Nova York, en Paris ou en Berlin.

O que me gostaría comentarche a ti, nesta carta, para que todos nos lean, é que esa orquesta e ese director andiveron non hai moito por Vilalba e había no Auditorio (escoita ben) trinta persoas: trinta. Había máis músicos que público. E iso nun pobo onde hai un Conservatorio. De tal xeito, que os mesmos músicos tiveron que se aplaudir a si mesmos para que se notaran algo os aplausos daquelas trinta persoas. Como se pode explicar isto?, sabían os vilalbeses que tiñan diante deles unha celebridade?.

Xa tiña acontecido algo disto cando pasou polo noso Auditorio un compositor deses que quedarán para sempre na historia mundial da música: Crisztof Penderecki. Dicíasme ti que xente de Vialba non é idiota, e eu cadro de acordo contigo: non o é. Pero seguramente, ninguén se acordou de dicirlles, unah e outra vez, insistindo, que esas persoas que, por casualidad pasan por alí, son persoeiros que quedarán para semmpre na memoira culta do mundo enteiro, e en Vilalba non queda mesmo unha simple fotografía do seu paso polo Auditorio vilalbés. A pesares de termos un Consrervatorio e unha Concellería de Cultura e unha emisoras dispostas a servir de altoparlantes para que todo o mundo se entere. E ti, a preguntarme: será isto unha deriva do que falaches antes da selectividade. E eu a responderche: non o sei.