Conflito xeracional (10)

Neste día, no que gravo este capítulo, o meu neno, o meu neto, cumpre catro mesiños, pero, de entendemento, calcúlolle corenta anos, ¡ou máis! Despois de facerlle o relevo da súa titoría, que non o deixamos só, estea durmido ou esperto, por culpa de atende-los seus aparellos, obviamente, funlle tomar un café á miña dona, á cociña, que ten por costume ofrecermo á media mañá; se cadra faino para que non me fixe nesas camareiras das cafeterías…, pero cando volvín para xunto del, o cativo tíñame preparado un novo plan, un novo problema, así, de súpeto, que este armadanzas non acouga, nin de noite nin de día:

-Avoíño, na túa ausencia estiven revisando o franquismo, e detectei que na edición do Espasa líquido, nesa que me inxectastes, hai dúas omisións, bastante graves porque teñen transcendencia histórica. ¡Ese Ansur, sabio si, pero..., un mortal, e como tal, errante!

Puxen cara de asombro, de incredulidade, de sorpresa, pero el, este rapaz, non se inmuta nin se apouca por nada, absolutamente por nada. ¡Non ten piedade cos erros, coas limitacións, coas omisións, e iso que ben lle repito aquela máxima filosófica, aquel aforismo, aquilo de, errare humánum est, pero neste caso é como bate-lo ferro en frío!

-Meu vello..., ¿por qué lle consentiches esta tara nunha mercancía tan custosa, bítica, ao teu amigo, aquel doutor, Ansur, e máxime tratándose da formación do teu neto? ¡Agora, en castigo, en restitución, terás que suplir ti, ti mesmo, coa túa persoal sabenza, esta carencia da miña!

¡Deus! Aló por dentro entráronme unhas apetencias terribles de azoutalo por semellante afronta, por tal afouteza, por aquel enésimo abuso, por aquela desconsideración con quen aprontou esa millonada que lle pagamos ao Ansur, pero..., ¿quen é quen de castiga-los sabios, por cativos que sexan? ¡Eu, desde logo, non! Saquei forzas da miña fraqueza e armeime de paciencia, tamén por enésima vez:

-¿Cal é, logo, ese fraude, esa omisión do meu amigo, do eximio biólogo Ansur?

-¡Dúas, xa che dixen que son dúas! -O rapaz seguía feito un Torquemada. -No meu Espasa hai repetidas alusións ao Cara al Sol, pero omitiuse a letra, ¡a letra e maila música correspondente! Supoño que foi unha consigna desoutro amigo seu, do propio don Felipe de la O, persoalmente ou ao traveso do seu CESID manglánico..., ¡a saber con qué intención política, mefistofélica, pois en política, xa se sabe, todo é válido!

-¡Oh! ¿Así que era iso...; só iso? -Respirei aliviado, que as esperaba meirandes. -¡Daquela xa podes seguir aí, espanzullándote ao sol destas lucernas, sexa de cara ou de cu, pois, antes de cantarche aquel himno déixome enterrar vivo! O que si che podo referir é a súa orixe, a orixe e maila motivación deste refuse.

-¡Adiante, ar; de fronte, ar; sobre da marcha, ar! -¡Por veces trátame peor có Sarxento “Gilda”, aquel do Ministerio…!

-¡A modo, rapaz, frea, que xa non estamos naqueles Anos Triunfais! Precisamente por aqueles tempos era obrigado canta-lo Cara al Sol nas escolas, mesmo a continuación de reza-lo Anxelus, ¡Por el Imperio hacia Dios! Eu, que algo de insubmiso tamén tiven na miña crianza, ¡despois, non!, furtara na miña casa un paniño de seda natural, ¡lémbrome coma se fose hoxe, hoxe mesmo!, estampado cun retrato de don Nicolás Salmerón, aquel Presidente que se negou a firma-las sentencias de morte… Orlado, o paniño, digo, coa bandeira tricolor... Xa sabes que se trataba do sogro de miña tía Ramona, aquela Cenicienta...!

-¡Patrucio, -ordenoume, perentorio, -omite esas miudezas, que xa sei que che gusta presumir daquel casoiro morganático, aquel Príncipe que se casou en Lugo coa Cinsenta, con aquela moza da Valeira; túa tía-avoa, por máis referencias!

-Tranquilo, neno, que xa volvo ao tema principal: No intre de poñernos en pé para canta-lo himno, que para as Avemarías estiveramos sentados, ¡categorías!, deume por saca-lo meu pano tricolor, e fungueime ruidosamente, ostentosamente, alí mesmo, diante de todos. O Mestre, que era xergo, enxergoume unha labazada coa sinistra, tamaña que aínda conservo as vibracións nesta orella, na destra. Os compañeiros fóronse á súa hora, para xantar con seus pais, pero eu cheguei coxeando a xunto dos meus, pois…, ¡aquelas ventás da escola de Maxide, as que dan ao horto do señor Evaristo, que empezaban, lo menos, lo menos, tres metros por riba do chan!

O condenado riuse, malicioso, e noteille que o facía con ganas:

-Aquel día sentaríate teu pai á cabeceira da mesa de levante, premiando aquelas heroicidades, ¡dúas!

-Non exactamente: aquel día, aquela tarde, o que fixen foi meterme na cama, no cuarto das arañeiras, protexido da avoa pero ben sonado daquela torta de meu pai, ¡outra!, que ma deu, como correspondía, na fazula sinistra. Despois destes antecedentes, meu ególatra, ¿considéraste con dereito a que che cante o Cara al Sol?

Abrandeino, un si é non é, ¡pero quedáballe a outra pregunta!

-Explícame, sequera isto, o por qué Franco, aquel cabezón das cacholadas máis absurdas, aquel Marte do gorro chulesco, ladeado; aquel mariconcete da voz atiplada, con tantos heroes ao seu mando, non comandou unha liberación do Ausente, de José Antonio, co doada de asaltar que estaba, que era, daquela, a prisión alacantina.

-Meu neno, diso xa respondeu don Francisco ante Deus, que ante a Historia negouse; mais dareiche unha propina: Alacant, de Al-acant, O Acantilado, trae ese nome daquel castelo muslime, do que plantou Al-mansur no máis alto dese acantilado topónimo...

-¡Estes galegos, cómo son; pregúntaslles pola Torre de Hércules e eles fálanche das plumas do sombreiro de súa tía Ágatha! ¡Claro, Franco non era franco: era galego, un galego frío e de mala entraña; acomplexado, traumatizado, por máis datos!

Non lle contestei, e mais algo de razón tiña, pero o crío de seguida volveu á carga:

-Avó, agora, despois desta frustración, apetéceme algo de naturismo... Si, ho; para ir amenizando a vida, que me sinto incómodo, incómodo e incomodado, case estresado, saturado deste complexo de ciencias exactas, tan exactas que xa teño unha especie de rixidez nos meus miolos...

-Meniño, nese caso, non sei: ¿Queres que volvamos a conectar coas vaquiñas de Bergland, pois a tal momento estarán triscando no prado do muíño?

-Por min, vale; pero dálle ti aos mandos, aos de distancias longas, pois neste asento ao que me pasaches, quitándome do meu berce electrónico, quédanme excesivamente altos. Ou iso, ou pásame un coxín...

-A ver, meu anano, que te upo. ¿Así estás ben? ¡Agora dálle, ti, ao intro!

-...

-"¡Cra, cra; cra, cra; carras..., crác!" -Era canto se oía naquel intre.

-Avoíño, este crac é moi sostido; coido que te equivocaches de game que logo parece o crac da Bolsa de Nova York, aquel do ano vinte e nove...

-¡Uih, cómo estás con esta saturación científico-financeira! ¡Non, ho; é que as ras son algo escandalosas! Sigue atento, á espera de que se definan.

-¿Logo, non son políticas? ¡Que torpes!

-¡Tanto coma os sapos, non! Pero, cala, que esa Angustias deixou de pacer, e parece que entran en diálogo:

-...

-¿Dime, raíña, ti, de qué cor es que tanto te confundo cos xuncos coma cos mofos?

-A isto chámaselle caracterización, camuflaxe, face-lo papel...; os homes din, face-lo rol. ¿Son rollentos, non si?

-¿Metamorfose? ¿Falas da metamorfose? -Preguntoulle Angustias á ra saltariqueira.

-Non; ese paso xa o andei, que incluso fun lagartixa, ou sexa, cágado.

-¿Arnal, si ou non si? -Angustias, como tódalas xatas, era/son, bastante preguntonas.

-¡Refíreste aos meus curmáns! Son uns badulaques, que nin se lavan...

-¡Pero ti es aseada, case unha artista! -Angustias, ademais de preguntona, era moi observadora.

-¡Naturalmente, sona! ¿Non viches qué axilidade de pernas, qué saltos neste trapecio das herbas lindeiras? ¡Polas miñas ancas mírranse os señoritos, tanto os de aquí coma os de Madrid! ¡A feito!

As ras son presumidas, moito, que só hai que observalas, incluso de mañá cedo.

-Aquí en Galicia non hai señoritos...

¡Ese era o criterio da xata!

-¡Toma que non; pero é igual, pois téñense por tales! Para señoritas, a Coruña, que cho digo eu, ¡con permiso da Tabacalera, por suposto!

-¿Ti tamén fumas? ¡Nestes prados miñotos sempre hai brétemas!

-¡Non, non fumo, nin sequera brétemas, que iso é cousa dos sapos! Falando deles, ¿sabes qué é iso de tragar un sapo?

-Non, pois eu, onde haxa sapos, xa non pazo, ¡así sexa un Pazo! -Xustificouse Angustias.

-¡Pero mira que es inxenua: sapos, o que é sapos, só tragan os políticos..., con tal de medrar!

-¿Proteínas, das recuperantes...? ¿Iso da dieta equilibrada dos animais sucios...? -Tódalas xatas son excesivamente inxenuas, pois evolucionan pouco.

-¡Boh, ademais dunha xata triste, es unha triste xata! Levo coñecidas a túa nai, a túa avoa, a túa..., ¿como se di?

-Se te refires á tataravoa...

-¡Aquela! Aquela tiña o leite agre, ¡malo!, pero as demais sodes parvas: no presebe, na vida, na conversa..., ¡en todo!

-¡Non te metas comigo, que eu non dixen nin mu! -Defendeuse Angustias, á súa maneira.

-¡Nin mu nin falta que fai, que para croar chego eu, pois para iso son ra; aquí, pero tamén no Miño!

-¿Que é iso que é teu? -A xatiña non lle entendera ao dereito.

-¡Miño, Miño; o río máis riseiro de todo España, é meu! Nas noites serenas óese barballar; ¡e mira que está aló abaixo, lonxe e abaixo, afundido no seu val!

-Tamén me falaron dun tal Sil, un emigrante que veu a Galicia pasando polas minas de non sei onde.

-¡Ah, si, un silbón; un que asubía en cada rochedo! ¡Éche outra cousa moi, pero que moi, diferente! Un apenado que se esconde entre as penas, xa por aló arriba, comezando en Villablino e seguindo pola Riboira Sacra, mesmo coma se fose un anacoreta, ¡outro máis! Andei por alí, de varanda en varanda, cando era cágado. Non che sei si se di cágado, ou cagada. Daquela tiven unha vida sobresaltada, de salto en salto, e de fervenza en fervenza. Miña nena, nese río, nese que lle din o Sil, ¡un portento!, a auga vólvese electricidade; ¡cada gota, súa chispa; tal que cho conto!

-¡Logo, cántas muxidoiras non terán nese país; se cadra, tantas como vacas!

-Non creas, pois os mineiros das “cuencas” prefiren cuncas, desas do viño, viño de Cacabelos. ¡Guai, qué viño! ¡Despois do de Quiroga, pasando por Amandi, que eses, ámbolos dous, son imperiais!

-¿De caca, de marrón...? ¡Raíña, será de purrela! -Angustias, sempre prudente, ben falada, quixo aproveita-la ocasión para darlle unha lección de decencia, pero a outra, aquela lixeira...!

-¡De Cacabelos, porras, que non é un alcume! ¡Miúda ribeira, que de alí era meu pai! ¡Era, foi..., que se caeu dentro dunha cuba cubana, desas da fermentación, por lambón! A propósito, ¿á que non sabes cal é o país deste mundo, o único, no que cando chove non chove na terra? Voucho dicir, sen máis: na illa do caimán durmido, cando chove, é que chove..., ¡en Cuba!

-¿Logo, ti es orfa? ¡Vaia por Deus, canto o sinto, que a orfandade debe ser algo ben triste, algo que deixa mácula! -Angustiouse Angustias, sinceramente.

-¿Orfa? ¡Máis que un español, que xa é dicir! Os españois sonche orfos, a feito; chufan tantísimo, eles mesmos, porque lles morreu a avoa, que era unha mouriña moura, unha tal Zoraida, Zoraida de Elche...

-Niso das chufas xa reparei..., escoitando á muller do Xoán!

Angustias, de acomplexada, quixo presumir de algo, darse de sabida. A ra, pola súa banda, tiña ganas de lerio:

-¿Sabes que ás fillas da Patria chámanlles Autonomías; sabes que os gobernos, os delas, son Autónomos? Cambiouche moito o aquel da paternidade; e iso que aínda se fan poucas analíticas cromosomáticas, pero vai ser de curso forzoso se hai demanda..., xudicial!

Angustias, loitando co seu complexo vacún, quixo matizar un pouquiño, aporta-la súa cativa experiencia:

-O meu patrón, o señor Xoán, ten un auto, un auto que é móbil, pero, esoutro caso, iso das..., das nomías..., unhas nomías co auto e co chofer por diante...; ¡iso non se me alcanza!

-Acadáronse no século XX por dous artigos da Constitución, segundo e como fosen xeradas. ¿De propósito, ti non sabes iso, iso dos enxendros? ¿Que non…? ¡Daquela pouco mu che ensinou túa nai!

-¡Non tal, que diso de xerar xa me ten falado, pois incluso me explicou o asunto da xiringa, que por certo é unha cousa xiringada, anormal de todo!

Lamentouse Angustias, falando de oídas por suposto.

Aquela raíña, tan resabida ela:

-¡Que burrada, qué técnicas máis absurdas esas dos humanos..., habendo metamorfose natural! Pasa coma cos fillos do cuco, pois ao naceren no niño alleo..., ¡perden a filiación!

-¡Estas ras, que críticas sodes; case tanto coma os lagartos! Mira, vou pacer, outro pouco, que me rallanteas. ¡Preséntaste como ninfa dos prados e só es unha farfallana! ¡Nada, que de ti ao lagarto, pouca escolla temos!