Mar da China meridional: A sociedade taiwanesa

Nos últimos meses asistimos a un agravamento das tensións no Mar de China meridional, con China como protagonista á cabeza nos medios internacionais. Ás reticencias e denuncias de Filipinas ou Vietnam súmanse as accións de EUA, formalmente orientadas a preservar a liberdade de navegación na zona, que Beijing reprende por supoñer de facto unha toma de posición en contra dos seus “intereses fundamentais”.

No medio desta disputa ascendente, Taiwan persevera na reivindicación dun protagonismo propio e diferenciado. O presidente saínte, Ma Ying-jeou, presentou en maio de 2015 unha iniciativa de paz que pretendía reducir as tensións, con escaso eco entre as partes. A súa esencia non é nova: aparcar as disputas sobre a soberanía e avanzar na explotación compartida dos recursos. Un acordo con Xapón foi posible para xestionar os dereitos pesqueiros no Mar de China oriental, pero máis inviable parece unha aposta similar nas augas do sur.

A finais de xaneiro, o presidente Ma Ying-jeou visitou a illa Taiping, a maior das Spratly, baixo control de Taipei. Previamente, en decembro, o ministro do Interior Chen Wei-zen tamén se desprazou á illa para presidir a cerimonia de inauguración dun peirao e un faro. Estas accións tiñan como valor engadido o demostrar que a Taiping non é unha simple rocha, como argúe Manila ante a Corte da Haia, senón unha illa en toda regra. Filipinas obvia a Taiwan e dirixe os seus argumentos contra Beijing negando que dispoña de dereito algún a unha zona económica exclusiva ou plataforma continental. En novembro pasado, a corte declarouse competente para arbitrar neste litixio. A República de China nin sequera é contemplada como parte e polo tanto á vez que reivindica que a illa Taiping, cunha extensión de 0,51 quilómetros cadrados, é plenamente habitable, se desentende de calquera ditame de devandito tribunal que obviara de antemán esta definición ao amparo do artigo 121 do Convenio de Nacións Unidos sobre o Dereito Marítimo. Taiwan argumenta que en 1946, tanto as Spratley como as Paracel, o banco Macclesfield ou as Pratas foron recuperadas polo exército da República de China.

Non parece que a decisión que poida aportar La Haia contribúa a acougar as augas e reducir as tensións. Ata agora, nin Taipei nin Beijing coordinaron posicións malia que ambas defenden que estes arquipélagos e as súas augas circundantes son parte inherente do seu respectivo territorio. Unha e outra coincidirán en rexeitar ditame algún.

Por outra banda, mentres Beijing denuncia o papel de EUA á hora de atizar estas disputas territoriais, Taipei, cuxa seguridade está ligada á alianza con Washington, garda silencio a sabendas de que o problema de fondo non é tanto a disputa en si como a tensión estratéxica entre China e EUA e o papel deste contencioso na política de contención do xigante asiático.

Así as cousas, a de Taiwan é unha ruta en solitario, inevitablemente vinculada ás súas reivindicacións históricas pero tamén ao mantemento da estabilidade na zona con propostas de paz que aumenten a capacidade de diálogo entre as partes. Un compromiso ao que tampouco poderá subtraerse a presidencia electa Tsai Ing-wen.